Umman, Sultan Kabus’a veda etti

Umman Sultanlığı, 3 asırdır ülkeyi yöneten ve Umman reformunun kurucusu Busaid Hanedanının sekizinci sultanı Kâbus bin Said’e veda etti.
Kraliyet Mahkemesi Divanı, üç günlük yas ilan edildiğini ve kamu ve özel sektördeki resmi çalışmaların askıya alındığını duyurdu. Bayraklar 40 gün süreyle yarıya indirildi. İktidardaki Aile Konseyi, Kâbus bin Said’in bu sabah açılan vasiyeti üzerine yeni sultanın Bin Said’in amcasının oğlu Heysem bin Tarık bin Teymur Al Said olduğunu açıkladı.
Yeni Sultan, 1954 yılında doğdu ve daha önce Umman’da farklı makamlarda görev yaptı.
23 Temmuz 1970 tarihinde tahta geçmesinin ardından başlayan Umman reformunda, ülkesini rekor sürede gelişmiş devletler düzeyine taşıyan merhum Sultan Kabus bin Said’in parmak izleri bulunuyor. Sultan Kabus’tan önce ülke ilkel bir sultanlıktı. Yalnızca üç okulun bulunduğu ülke, modern devletlerin en asgari düzeydeki temellerinden dahi yoksundu.
Sultan Kabus, uluslararası düzeyde ise ülkesi için bölgenin iniş ve çıkışlarından farklı bir yol çizdi. Ülkesini, İran ve İsrail gibi Ortadoğu’nun en hassas ülkeleriyle bağlarını koparmayan bir iletişim köprüsü haline getirdi.
Sultanlıktaki yetkililere göre Umman’ın dış politikası; farklı bölgesel ve uluslararası eğilimler arasında krizleri çözme ve denge ilişkileri kurmada hala aktif. Ülke, bölgedeki anlaşmazlıkları barışçıl bir şekilde çözmek, güvenlik ve istikrar sağlamak için çalışmaya devam ediyor.
1970 yılından bu yana ülkenin başında olan Sultan Kabus bin Said en son 18 Kasım 2019’da gerçekleştirilen 49. Ulusal Gün kutlamaları askeri geçit töreninde görülmüştü. Törende ayrıca, ordu, Ordu, Hava Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri, Kraliyet Muhafızları, Sultan Özel Kuvvetleri, Umman Polisi ve Kraliyet Mahkemesi İşlerini yürütün birimler katılmıştı.
Umman Ulusal Günü, 18 Kasım 1940’ta doğmuş Kabus bin Said’in doğum gününe denk gelen 18 Kasım olarak sayılıyor.
Sultan Kabus, mevcut Arap yöneticiler arasında en uzun döneme sahip. Sultan Said bin Teymur bin Faysal Al Said’in tek oğluydu ve soyu, İmam Ahmed bin Said bin Ahmed Al Busaidi’ye dayanıyor. 1741 yılında İmam Ahmed bin Said tarafından kurulan Al Busaid ailesinin doğrudan hiyerarşisinde Sultan Kabus, 8. Sultan olarak sayılıyor.
18 Kasım 1940 tarihinde Umman Sultanlığı’nın güneyindeki (başkent Maskat’a 1000 km uzaklıkta) Zufar Valiliği’nin Salale şehrinde doğdu. Aynı şehirde ilk ve orta öğretimini tamamladı. Daha sona eğitimine İngiltere’de devam etti. İngiltere’deki Sandhurst Kraliyet Askeri Akademisi’nde askeri bilimler okudu. Ardından 6 ay boyunca Almanya Federal Cumhuriyeti’nde faaliyet gösteren bir tabura dahil oldu ve bu dönemde de askeri bir eylem gerçekleştirdi.
Sultan’ın halefi
2014 yılında hastalanan Sultan Kabus’un sağlığının kötüleşmesinden ve uzun bir tedavi süreci için Almanya’ya gitmesinden bu yana ülkede, Sultan’ın yerine geçecek isim ve Umman’da yönetim mekanizması hususunda tartışmalar başladı. Sultan Kabus’un oğlu ve erkek kardeşi bulunmuyordu. Ekim 2011’de Kraliyet Kararnamesi ile, halef seçme kararında Danıştay’ın (atanmış 86 üyeden oluşan bir tür senato) iki başkanını, 86 seçilmiş temsilciden oluşan Şura Konseyi’ni ve Yüksek Mahkeme Başkanını görevlendirerek halef mekanizmasını değiştirmişti.
1996’da yayınlanan anayasa uyarınca, Aile Konseyi tarafından açılacak bir mektupta sultan, Al Busaidi ailesinden olması gereken halefini tayin ediyor.
Sultan Kabus’un, seçtiği muhtemel ismin yer aldığı vasiyetini Maskat’taki sarayında bir çekmeceye koyduğuna ve ikinci bir kopyasını da Zufar Valiliği’nin Salale şehrinde bulunan sarayına koyduğuna inanılıyordu. Sultan’ın isim belirtmemesi halinde de Aile Konseyi, en fazla üç gün içerisinde halef üzerinde bir anlaşmaya varacaktı. Nihayetinde üst düzey askeri liderler ve savunma yetkililerinden oluşan Savunma Konseyi; Danıştay, Şura Konseyi ve Yüksek Mahkeme’nin de katılımıyla Sultan’ın dün sabaha kadar ilan edilmeyen vasiyetindeki seçimini açıkladı.
Siyasi arabulucu
Hürmüz Boğazı’na ve Umman Denizi’ne uzanan Basra Körfezi’nin en başında bulunan Sultanlık, Kabus bin Said döneminde 1979 yılından bu yana Körfez bölgesinde aktif olan siyasi anlaşmazlık dalgalarına karşı bir koruma alanı oldu.
Ummanlı bir yetkilinin aktardığına göre merhum Sultan Kabus, ülkesinin, Körfez ve Arap siyasi sahnesinde pozitif tarafsızlık çizgisini koruyarak kalması ve başta ABD ve İran olmak üzere çatışma tarafları arasında diyalog ve iletişim köprüleri inşa edecek bir diplomasi oluşturması için yoğun çabalar sarf etti.
İran hususunda Umman Sultanlığı, Tahran ile yakından ilgiliydi. 9 Kasım 2014 tarihinde ABD ve İran arasındaki aleni görüşmelere ev sahipliği yaptı. Daha sonra ABD ve İran arasındaki gizli diyalogların düzenlendiği görüşmeler yürüttü. Aynı şekilde Umman, İran’daki ABD’li tutukluların serbest bırakılmasına katkı sağlayan arabuluculuk faaliyetini üstlendi.
Sultan Kabus, Cumhurbaşkanlığını devralması sonrasında İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile görüşen ilk Arap ve dünya lideriydi.
İsrail hususunda ise Ekim 2018’in son haftalarında Sultan Kabus, 22 Ekim 2018 tarihinde Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın Maskat’a gerçekleştirdiği ziyaret öncesinde Umman Sultanlığı’nı ziyaret eden İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile görüştü. Ayrıca Umman’ın Dışişlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Yusuf bin Abdullah bin Alavi, Ramallah’a ziyarette bulunarak, Filistin Devlet Başkanı ile bir araya geldi.
Umman Sultanlığı, İsrail ile diplomatik ilişkiler kurmadı, ancak aktif bir diplomatik temas sürdürdü. 1994 yılında İsrail Başbakanı İzak Rabin, Sultanlığı ziyaret etti. 1995 yılında geçici Başbakan Şimon Peres, Rabin suikastından birkaç gün sonra Kudüs’te Umman Dışişleri Bakanı Yusuf bin Alavi’yi ağırladı. 1996 yılında iki taraf, ticari temsilcilik ofisleri açmak için bir anlaşma imzaladı. Bu ofisler, Filistin İntifadası’nın başlamasından haftalar sonra Ekim 2000’de kapatıldı.
Umman reformu
23 Temmuz 1970 tarihinde babasının yerine geçerek tahtını devraldığından bu yana Sultan Kabus, ülkesini geçmişin değerleri ve geleceğe yönelik arzularla aydınlanan modern devlet saflarına taşıdı. Aynı şekilde Umman’ın yüzünü değiştiren ve onu en gelişmiş ve modern ülkelerden biri haline getiren son kapsamlı reformu gerçekleştirdi. Umman vatandaşlarının yaşam standardını yükselten kalkınma projeleri uygulamaya başladı. 1970’lerin başlarında ülkede okul sayısı sadece 3 olduğu için reforma eğitimden başladı. O dönemde ülkenin Maskat ve Selale’de de iki hastanesi bulunuyordu.
Sultan Kabus ayrıca, tüm alanlarda sürdürülebilir kalkınma çabaları aracılığıyla ve adalet, vatandaşlık ve eşitlik değerlerini, herkesin güvence ve haklarını koruyarak, kurumların temel direklerini güçlendiren sağlam ulusal birliğin temellerinin inşa edileceği sağlam bir sütun olarak koydu.
Umman’daki pozisyonların çoğunluğunu Sultan Kabus üstlendi. Ülkenin Sultanı, Bakanlar Kurulu Başkanı, Savunma Bakanı, Silahlı Kuvvetler Yüksek Komutanı, Maliye Bakanı, Dışişleri Bakanı, Planlama Yüksek Konseyi Başkanı, Merkez Bankası Başkanı görevlerini yürüttü. Ülkenin 2019 yılında tanık olduğu en önemli şey, 27 Ekim 2019 tarihinde yapılan Şura Konseyi seçimleriydi. Geniş bir katılıma tanık olan seçimler, yeni yüzler ve kadın temsilcilerle sonuçlandı.

Suudi Arabistan dün, İsrail'in Filistin halkının topraklarından sürülmesine ilişkin aşırılık yanlısı açıklamalarını kategorik olarak reddettiğini ifade ederek, Filistin meselesinin merkezi bir öneme sahip olduğunu ve kalıcı barışın ancak iki devletli çözüm yoluyla, barış içinde bir arada yaşama ilkesinin kabul edilmesiyle sağlanabileceğini vurguladı.

Riyad'da Veliaht Prens Muhammed bin Selman başkanlığında düzenlenen Bakanlar Kurulu oturumunda Ürdün Kralı Abdullah II bin Al Hüseyin ve BAE Devlet Başkanı Şeyh Muhammed bin Zayid Al Nahyan ile yapılan telefon görüşmelerinin içeriği hakkında bilgi verildi.

Bölgesel ve uluslararası arenadaki güncel gelişmeleri ele alan Bakanlar Kurulu, Suudi Arabistan ve diğer ülkeler arasındaki bir dizi ortak komitenin çalışmalarındaki son gelişmeleri gözden geçirdi, iş birliği ve dostluk bağlarını güçlendirmeyi ve çeşitli alanlarda karşılıklı çıkar ve faydalar doğrultusunda ilişkileri daha geniş ufuklara taşımayı amaçlayan girişimlerini vurguladı.

Prens Muhammed bin Salman dün Riyad'daki Kabine oturumuna başkanlık etti (SPA)

Suudi Arabistan'ın çok taraflı kuruluşlar ve bunlara bağlı organlardaki öncü rolünü gözden geçiren Bakanlar Kurulu, Uluslararası Yolsuzlukla Mücadele Otoriteleri Birliği (IAACA) İcra Komitesi üyeliğine seçilmesinin, uluslararası toplumun çabalarını ve küresel konumunu takdir ettiğinin bir kanıtı olduğunu belirtti.

Yerel meselelerde ise Kabine, gelecek vaat eden ve yeni sektörleri güçlendirmeyi amaçlayan ülkedeki kapsamlı kalkınma hareketine değinerek, ekonomik çeşitlendirme çabalarının desteklenmesine, petrol dışı GSYH'nin artırılmasına ve Ulusal Sanayi ve Lojistik Kalkınma Programı'nın (NILDP) hedeflerine ulaşılmasına katkıda bulunacak olan Kral Salman Otomotiv Kompleksi'nin faaliyete geçmesine övgüde bulundu.

Mali Sürdürülebilirlik Programının yürütme planının tamamlanmasını ve bunun harcama verimliliğinin arttırılmasına, gelirlerin ve planlama kabiliyetlerinin geliştirilmesine ve kamu maliyesinin Krallığın 2030 Vizyonu ile bağlantılı yapısal değişikliklere ve ekonomik reformlara hazırlanmasına, böylece mali pozisyonun gücünün ve Suudi ekonomisinin sağlamlığının arttırılmasına yaptığı katkıları övdü.

Kabine toplantısından (SPA)

Bakanlar Kurulu, Dışişleri Bakanı'na Ermeni tarafıyla siyasi istişarelere ilişkin bir mutabakat zaptı taslağını görüşmek ve Maliye Bakanı'na Sırbistan ile gelir ve sermaye vergilerinde çifte vergilendirmeyi önlemeye yönelik bir anlaşma taslağı imzalamak üzere yetki verdi.

Bakanlar Kurulu, iki ülkenin dışişleri bakanlıkları arasında siyasi istişarelere ilişkin mutabakat zaptı taslağını Ermenistan tarafıyla görüşmek üzere Dışişleri Bakanı'na ve gelir ve sermaye üzerinden alınan vergilerde çifte vergilendirmeyi önlemek ve vergi kaçakçılığı ve vergi kaçırılmasını önlemek amacıyla Sırbistan ile taslak bir anlaşma imzalamak üzere Maliye Bakanı'na yetki verdi.

Ürdün ile uyuşturucu, psikotrop maddeler ve prekürsör kimyasalların yasadışı ticareti ve kaçakçılığıyla mücadeleye ilişkin iki iş birliği anlaşmasını ve Solomon Adaları ile diplomatik, hususi ve resmi pasaport sahiplerinin kısa süreli vizeden karşılıklı olarak muaf tutulmasına ilişkin bir diğer anlaşmayı onayladı.

Riyad'da düzenlenen Kabine oturumundan (SPA)

Kurul ayrıca Suudi Arabistan Kraliyet Geleneksel Sanatlar Enstitüsü ile Fas Hasan II Camii Vakfı Geleneksel Sanatlar Akademisi, mali alanda Katar, ekonomi ve planlama alanında Umman, ticari alanda Maldivler, Akabe Körfezi'nde yolcu taşımacılığı için deniz bağlantısı alanında Mısır, meteoroloji alanında İngiltere ve merkez bankacılığı alanında Türkiye arasında iş birliğine yönelik mutabakat zabıtlarını onayladı.

Savcılık ve İdari Yargı Konseylerinin oluşumuyla ilgili olarak Savcılık Kanununun (4). maddesinin (1). fıkrasının ve Şikâyet Divanı Kanununun (4). maddesinin, iki konseyin oluşumuna uzmanlık ve ihtisas sahibi üyelerin eklenmesi suretiyle değiştirilmesini onayladı.

Kabine ayrıca Ulusal Halefiyet ve Liderlik Gelişim Programını onayladı ve Yerel İçerik ve Devlet İhale Kurumu, İnsan Kaynakları Geliştirme Fonu ve Prens Sattam Bin Abdülaziz Üniversitesi'nin önceki iki mali yıla ait kesin hesaplarını onayladı. Kabine, “Büyükelçi” ve “Tam Yetkili Bakan” pozisyonlarına ve “ondördüncü” rütbeye yapılan bir dizi terfiyi gözden geçirdi.

Bakanlar Kurulu, Al-Cuf Bölgesi Kalkınma Stratejik Ofisi ile Taif ve Al-Baha Üniversitelerinin yıllık raporları da dahil olmak üzere gündemindeki bir dizi kamu konusunu gözden geçirdi ve gerekli tedbirleri aldı.

Umman, Sultan Kabus’a veda etti