İsrail, Süleymani’nin Suriye'deki ‘mirasını’ hedef alıyor

İsrail’in perşembeyi cumaya bağlayan gece Şam ve yakınlarına düzenlediği hava saldırıları, Tahran’ın Suriye’deki nüfuzuna ve geçen ay Washington tarafından öldürülen Kudüs Gücü Komutan Kasım Süleymani’nin ‘gölgelerine’ ‘sert bir darbe’ niteliği taşıyor.
Batılı bir yetkili, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Tel Aviv’in Rusya’nın İran’ın Suriye’deki etkisini zapt edemeyeceğine artık ikna olduğunu, bu yüzden Moskova’nın çekincelerine rağmen bombalamaları yoğunlaştırmaya karar verdiğini” öne sürdü.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), Şam yakınlarına düzenlenen saldırıda toplam 7 militanın öldüğünü, bunlardan 3’ünün rejim güçleri, 4’ünün ise Devrim Muhafızları unsuru olduğunu bildirdi. Suriye resmi haber ajansı SANA ise, hava savunma sistemlerinin işgal altındaki Golan’dan Şam’a fırlatılan füzelere karşı koyduğunu açıkladı.
Peki, son saldırıların ayırt edici özellikleri nelerdir?
Hedefleri
Devrim Muhafızları’ndan olan dört unsurdan ikisinin önemli kimseler olduğu belirtildi. Lübnan’a bağlı ‘Janoubia’ sitesi, Kudüs'teki Devrim Muhafızları Ulaşım İşleri Müdürü Rızai Muhammedi’nin ve Şam Havaalanı yakınlarındaki evinde İran’ın Suriye’deki kuvvetlerinin "Mühimmat Sorumlusu" Hac Hüseyin’in öldürüldüğünü bildirdi.
Çemberi
Şam Uluslararası Havalimanı, başkentin güneyindeki Kisva, Şam-Humus-Bağdat yolu, Şam-Beyrut yolu üzerindeki ve başkent ile Ürdün sınırları arasındaki alanlar, bombalamanın çemberindeydi.
Tekrarlanıyor olması
14 Ocak’ta, İsrail’in Suriye’nin merkezindeki Tayfur Havaalanı’na yaptığı saldırılar, üç İranlı’nın ölümüne neden olmuştu. 20 Kasım’da ise İsrail ordusu, Suriye ve İran merkezlerini hedef alan bir dizi ‘büyük ölçekli’ hava saldırısının sorumluluğunu üstlenmişti. 6 Şubat’taki hava saldırılarında ise Şam ve çevresindeki 10 bölge hedef alındı.
Coğrafi derinliği
Daha önceki saldırılarda Suriye’nin merkezinde coğrafi derinlikteki alanlar ve kuzeydoğusundaki Ebu Kemal hedef alınırken, son saldırıda ise etkinin derinliğine odaklanıldı. Zirâ bu saldırı, Şam’daki İran ve Suriye mevkilerinin ve hayati merkezlerinin hedeflenmesinden bir hafta sonra yaşandı.
Rusya’nın konumuyla olan bağlantısı
Bombalama olayları, Moskova’nın 6 Şubat’taki İsrail saldırılarının neredeyse İran’dan gelen ve 172 yolcu taşıyan sivil uçağı düşüreceği açıklamasından ve Şam’daki Rus Büyükelçisi Aleksandr Yefimov’un “İsrail saldırıları hiç kuşkusuz tehlikeli Suriye çevresindeki durumu kışkırtıcı niteliktedir. Roketler sadece İsrail'i çevreleyen bölgelere düşmekle kalmıyor, aynı zamanda Suriye’nin derinlerine, doğuya, hatta Şam'daki yerleşim bölgelerine de ulaşıyor” açıklamasında günler sonra geldi.
Vietnam’a dönüşen İran
Saldırı, yeni İsrail Savunma Bakanı Naftali Bennett'in şu açıklamalarını hatırlattı: “İran’ı Suriye dışına çıkarmamızı garanti eden tek eylem, önleyici saldırılardan taarruz saldırılarına geçmektir. İranlılara şunu söylüyoruz ki İran’ı Vietnam’a çevireceğiz ve Suriye’den son İranlı asker ayrılıncaya kadar kan kaybetmeye devam edecekler”
ABD desteği
Washington İran'a, Suriye'de baskı yapmaya devam edeceğini açıklamıştı. ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey ise Perşembe günü Ankara’da yaptığı açıklamada, ülkesinin Suriye'nin güneydoğusundaki et-Tanf üssündeki ve Irak sınırı yakınlarındaki Doğu Fırat’taki askeri varlığını koruyacağını bildirmişti. Diplomatlara göre Tanf üssü, İsrail'in Suriye'deki hava saldırılarına istihbarat desteği sağlıyor ve Tahran-Bağdat-Şam-Beyrut yolunu kesmeyi amaçlıyor.
İsrail'in pozisyonu
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, daha önceki açıklamasında, hava saldırılarının İran'ın dış operasyonlarından sorumlu Kudüs Gücü’nü hedef aldığını bildirmiş; ölümcül silahların İran’dan Suriye’ye hava veya kara yoluyla aktarılması hususunda alınacak gerekli önlemlere değinmişti.
Aktörler arasındaki gerginlik
Saldırı, ABD’nin Fırat'ın doğusundaki Kamışlı’daki bir Suriye mevkiine hava saldırısı düzenlemesinden iki, İdlib'de bir Suriye helikopterinin düşürülmesinden ise günler sonra geldi. Saldırı aynı zamanda, ülkenin kuzeybatısında ikinci bir Suriye helikopterinin düşürülmesinden ise saatler önceydi. Aynı zamanda İdlib ve Halep çatışmalardan kaynaklanan Moskova-Ankara gerginliğinin ortasında gerçekleşti.
İran tehdidinin ardından
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abbas Musevi, Perşembe günü yaptığı açıklamada, İsrailli bir yetkilinin İran'ı hedef alan açıklamalarına tepki göstererek, "Bu rejimin İran'ın Suriye'deki ve bölgedeki çıkarlarına karşı saldırı veya aptalca eylemlerine yanıtı çok sert olacaktır" demişti.
Çatışma ve intikam
Baskınlar, Tahran'ın Suriye de dahil olmak üzere çeşitli sahnelerde Kasım Süleymani’nin intikamını almaya devam edeceği beklentileri üzerine geldi. Bunu İdlib savaşındaki İran’ın ortakları da doğrulamıştı. Suriye’de ‘Ebu Bakir’, Tahran’da ‘Serdar Rıza’ lakaplı emekli Tuğgeneral Muhammed Rıza Fellahzade, bu kapsamda “koordinasyon ve organizasyon” süreçlerini yönetmeye devam ediyor.

Gazze'de Hamas hareketine karşı çıkan Halk Güçleri’nin lideri Yaser Ebu Şebab, İsrail'in Arapça yayın yapan resmi radyo kanalı Makan'a verdiği röportajda, İsrail ordusuyla Gazze'nin güneyinde iş birliği yaptığını teyit etti.

Halk Güçleri’nin İsrail ordusunun kontrolündeki bölgelerde rahatlıkla hareket ettiğini belirten Ebu Şebab, iki taraf arasında koordinasyon olduğunu vurguladı.

Halk Güçleri’nin İsrail ordusuna, tek başına gerçekleştirdiği askeri faaliyetleri bildirdiğini açıklayan Ebu Şebab, herhangi bir ayrıntıya girmeden ‘dışarıdan destek aldıklarını’ belirtti. Ebu Şebab, bazı konuların açıkça konuşulamayacağını ifade etti.

İsrailli yetkililer, geçtiğimiz haziran ayında Hamas'a muhalif bir Filistinli grubu desteklediğini ve silahlandırdığını kabul etmiş, ancak bu grubun Ebu Şebab liderliğindeki Halk Güçleri olduğunu açıklamamıştı.

İsrail Ordu Sözcüsü Effie Defrin, konuyla ilgili bir soruya “Hamas yönetimi karşısında farklı yöntemler kullandığımızı söyleyebilirim” yanıtını verdi, ancak ayrıntılara girmedi.

Bir araştırma merkezi olan Avrupa Dış İlişkiler Konseyi, Ebu Şebab’ı ‘Refah bölgesinde faaliyet gösteren ve yardım tırlarını yağmalamakla suçlanan bir suç çetesinin lideri’ olarak tanımladı.

Röportajda, Halk Güçleri’nin herhangi bir ideoloji veya siyasi örgüte bağlı olmadığını belirten Ebu Şebab, lideri olduğu grubun 2007 yılında Gazze'de iktidara gelen Hamas'a atıfla ‘adaletsizlik ve yolsuzlukla mücadele ettiğini’ vurguladı. Şarku’l Avsat’ın Independnet Arabia’dan aktardığı habere göre Halk Güçleri’nin ne kadar büyük fedakarlıklar yaparsa yapsın mücadelesine devam edeceğini vurgulayan Ebu Şebab, Hamas’ın şu anda iç çatışmalar yaşadığını ve sonunun yaklaştığını bildiğini söyledi.

Hamas'ın askeri yargı organı geçtiğimiz çarşamba günü, Ebu Şebab’a silahlı çete kurmak ve İsrail ile iş birliği yapmakla suçlandığı gerekçesiyle 10 gün içinde teslim olması için süre tanıdığını açıkladı.

Filistinli birçok grubu bir araya getiren ‘Filistinli Gruplar Ortak Odası’ pazar günü, Halk Güçleri'ni ‘işgalci İsrail’in maşası olmakla’ suçladı. Filistinli Gruplar Ortak Odası tarafından yapılan açıklamada, “Ebu Şebab ve onunla birlikte olanlar ulusal kimliklerinden mahrumdurlar, Filistin ulusal saflarının dışındadırlar ve direniş gruplarının oybirliği ile kanları dökülmüştür” denildi.

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta yaşayan 1990 doğumlu Yaser Ebu Şebab, İsrail ordusunun kontrolü altındaki Refah'ın güneydoğu bölgesinde faaliyet gösteren Halk Güçleri adında bir silahlı grup kurdu.

Ebu Şebab liderliğindeki Halk Güçleri’nin silahlı üyeleri geçtiğimiz haftalarda, Refah'taki bir yardım merkezinin yakınlarında hafif makineli tüfeklerle görüldüler.

İsrail, Süleymani’nin Suriye'deki ‘mirasını’ hedef alıyor