Şili'deki dünyaca ünlü dev taş heykele araba çarptı

Şili açıklarındaki Paskalya Adası'nda bulunan heykeller "maoi" diye isimlendiriliyor (Facebook/Ma'u Henua)
Şili açıklarındaki Paskalya Adası'nda bulunan heykeller "maoi" diye isimlendiriliyor (Facebook/Ma'u Henua)
TT

Şili'deki dünyaca ünlü dev taş heykele araba çarptı

Şili açıklarındaki Paskalya Adası'nda bulunan heykeller "maoi" diye isimlendiriliyor (Facebook/Ma'u Henua)
Şili açıklarındaki Paskalya Adası'nda bulunan heykeller "maoi" diye isimlendiriliyor (Facebook/Ma'u Henua)

Paskalya Adası’nın meşhur heykellerinden birini kamyonetiyle çarparak tahrip eden Şilili tutuklandı.
Moai adı verilen heykellerden birine verilen zarar, heykellerin bakımını yapan ve onları kutsal olarak gören Ma’u Henua topluluğunu öfkelendirdi.
Belediye Başkanı Pedro Edmunds Paoa, Şili adasındaki bine yakın heykel için daha katı trafik düzenlemelerini de içeren daha iyi koruma tedbirleri alınması çağrısında bulundu.

El Mercurio gazetesine verdiği demeçte Paoa, “Kutsal alanlarda araç kullanma söz konusu olduğunda herkes belirleyici trafik kuralları aleyhinde karar vermişti. Fakat biz belediye meclisi olarak tehlikelerden bahsetmiştik. Turistlerin ve burada ikamet edenlerin sayısındaki artışın ne anlama geldiğini çok iyi biliyorduk. Bizi dinlemediler, sonuç ortada” dedi.
Ma’u Henua topluluğu, Facebook sayfasında heykelin moloz haline geldiğini gösteren yıkımın fotoğraflarını paylaştı.

Topluluk duygusal paylaşımında şu ifadeleri kullandı:
Ma’u Henua Topluluğu’nda bu sabah Puna Pau bölümünde bir kamyonetin ahulardan (heykellerin yerleştirildiği platform ç.n.) birine çarpmasından ve bir heykeli de bulunduğu yapıya ciddi zarar vermesinden üzüntü duyduk. Parkımızdaki mirasa özen göstermenin önemini tekrarlıyoruz. Çünkü onlar sadece arkeolojik kalıntılar değil, aynı zamanda yaşamın kutsal unsurları ve Rapa Nui halkının dünya görüşünün temel kültürü.
Independent Türkçe'de yer alan habere göre, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde koruma altında bulunan heykeller, 1250 ila 1500 yıllarında Paskalya Adası’ndaki Rapa Nui halkı tarafından tek parça taştan oyularak yapılan insan figürleri.
Rapa Nui Milli Parkı, Dünya Anıtlar Fonu’nun (WMF) 2020’de korunması gereken tarihi yapıların bulunduğu listesinde yer aldı. Listede özellikle risk altındaki 25 tarihi eser bulunuyor.
WMF, bu alanların “artan kentleşme, siyasi karışıklık, doğal afet ve şiddetli çatışmalar veya mevcut zorlayıcı koruma olanakları gibi ürkütücü tehditlerle” karşı karşıya olduğunu belirtti.



Gençlerdeki sindirim sistemi kanserlerinde çarpıcı artış

Yeni bir incelemeye göre, 50 yaşın altındaki kişilerdeki gastrointestinal kanserlerde çarpıcı bir artış var (Unsplash)
Yeni bir incelemeye göre, 50 yaşın altındaki kişilerdeki gastrointestinal kanserlerde çarpıcı bir artış var (Unsplash)
TT

Gençlerdeki sindirim sistemi kanserlerinde çarpıcı artış

Yeni bir incelemeye göre, 50 yaşın altındaki kişilerdeki gastrointestinal kanserlerde çarpıcı bir artış var (Unsplash)
Yeni bir incelemeye göre, 50 yaşın altındaki kişilerdeki gastrointestinal kanserlerde çarpıcı bir artış var (Unsplash)

Yeni bir incelemeye göre, 50 yaşın altındaki kişilerdeki gastrointestinal (GI) kanserlerde çarpıcı bir artış yaşanıyor.

Araştırmacılar perşembe günü The Journal of the American Medical Association'da (JAMA) yayımlanan incelemede, kalınbağırsak veya pankreas kanseri gibi gastrointestinal kanserlerin "ABD'de erken yaşta ortaya çıkan kanserler arasında en hızlı artış gösterenler" olduğunu belirtiyor.

Erken yaşta ortaya çıkan gastrointestinal kanserler arasında ABD birinciliğini, kolon veya rektumda gelişen kalınbağırsak kanseri 2022'de aldı ve 20 bin 800'ü aşkın kişiye teşhis kondu.

Mide zarında gelişen mide kanseri o yıl 2 bin 689 kişide teşhis edilirken, onu 2 bin 657'yle pankreas kanseri ve 875'le yemek borusu kanseri izledi.

Erken yaşta görülen gastrointestinal kanserlerin çoğu obezite, kötü beslenme ve orta derecede hareketsiz bir yaşam tarzı gibi, değiştirilebilecek risk faktörleriyle bağlantılı. Sigara ve içki içmek de diğer risk faktörleri arasında.

Dana-Farber Kanser Enstitüsü Genç Yaşta Ortaya Çıkan Kalınbağırsak Kanseri Merkezi Direktörü Dr. Kimmie Ng, ortak yazarlarından olduğu inceleme hakkında NBC News'a yaptığı açıklamada, "İnsanların bebekken, çocukken ve ergenlik çağındayken yaptıkları ya da maruz kaldıkları şeyler, muhtemelen genç yetişkinlikte kansere yakalanma risklerine katkı sağlıyor" diyor.

Aile geçmişi ve kalıtsal sendromlar gibi, hastaların üzerinde kontrol sahibi olmadığı risk faktörleri de var. Erken yaşta görülen kalınbağırsak kanserinden muzdarip kişilerde bağırsak iltihabı olabilir.

Araştırmacılar incelemede şöyle yazıyor:

Erken yaşta ortaya çıkan GI kanser hastalarının durumu, daha geç yaşta ortaya çıkan GI kanser hastalarına benzer veya daha kötü seyrediyor. Bu da gelişmiş önleme ve erken teşhis yöntemlerine duyulan ihtiyacı vurguluyor.

Amerikan Kanser Derneği (American Cancer Society/ACS), kalınbağısak kanseri riski ortalama düzeyde olan kişilerin 45 yaşında düzenli taramaya başlamasını öneriyor. ACS, 2018'den önce taramaların 50 yaşında başlamasını tavsiye ediyordu.

Kâr amacı gütmeyen Kalınbağırsak Kanseri Birliği'nin baş tıbbi danışmanı Dr. John Marshall, yer almadığı inceleme hakkında NBC News'a "Eskiden bu yaş grubunda hiç görülmezdi ama şimdi 20, 30 ve 40'lı yaşlarında kolon kanserine yakalananların sayısında kayda değer bir artış var" diyor.

Gastrointestinal kanseri olan genç hastaların hayatta kalma oranlarının, neden yaşlılardan daha kötü olduğu belirsizliğini koruyor.

New Jersey'deki Rutgers Kanser Enstitüsü ve RWJBarnabas Health'ten gastrointestinal onkoloji direktörü Dr. Howard Hochster, NBC News'a, dahil olmadığı inceleme hakkında şu ifadeleri kullanıyor: 

Bana göre bu, hastalığı daha ileri bir aşamada saptamamızdan kaynaklanıyor çünkü spesifik olmayan bu şikayetlerde bulunan genç bir kişiyi görünce, gerçekten kolon veya diğer GI kanserler akla gelmiyor.

Ancak Ng, kanserin evresi hesaba katıldığında bile genç hastaların hayatta kalma oranlarının daha kötü göründüğünü söyleyerek bunun biyolojik bir nedeni olup olmadığını sorguluyor.

Independent Türkçe