Bin Cafer: Meclis yetkilerinin Tunus hükümetine devri, anayasal bir prosedür

Mustafa bin Cafer (Şarku’l Avsat)
Mustafa bin Cafer (Şarku’l Avsat)
TT

Bin Cafer: Meclis yetkilerinin Tunus hükümetine devri, anayasal bir prosedür

Mustafa bin Cafer (Şarku’l Avsat)
Mustafa bin Cafer (Şarku’l Avsat)

Tunus Ulusal Kurucu Meclisi’nin eski başkanı Mustafa bin Cafer, mevcut anayasayı yazan geçici parlamento hakkında Şarku’l Avsat’ yaptığı açıklamada, parlamentonun bazı yasama yetkilerinin Başbakan İlyas el-Fahfah’a devredildiğine dikkati çekerken, bu durumun ‘ülkenin ve dünyanın tanık olduğu istisnai koşulların doğası gereğince uygulanan anayasal, yasal ve politik bir prosedür’ olduğunu vurguladı. Mustafa bin Cafer ayrıca, ülkenin ‘istisnai önlemler’ gerektiren bir tehlikeyle karşı karşıya olduğu ifade etti.
Bin Cafer, bu uygulamalara karşı çıkan siyasi partilerin, tavırlarından geri adım atması, kurtarma ve kapsamlı müdahale planını etkinleştirmesi yönündeki umudunu da dile getirdi. Fahfah ve hükümet üyeleri tarafından ilan edilen söz konusu planın, Cumhurbaşkanı ve parlamento tarafından da desteklendiği belirtildi. Yetkili ayrıca, geçici Cumhurbaşkanı Fuad Mebazaa’nın da olağanüstü hal ilan ederek ülkeyi, 2011 yılında ‘kararnameler ve emirler’ aracılığıyla yönettiğine dikkati çekti.
Yetkili, “İlyas el-Fahfah ve hükümetinin, anayasada belirtilen siyasi sisteme yöneleceklerinden endişe edilmiyor” dedi.
Bin Cafer, Tunus’taki ve uluslararası medya organlarının ‘üç başkan (Cumhurbaşkanı Kays Said, Başbakan İlyas el-Fahfah ve Parlamento Başkanı Raşid el-Gannuşi) arasındaki anlaşmazlıkların derinleştiği’ hususundaki söylentilerinin siyasi yansımalarını da küçümsedi.
‘Üç başkan, yürütme makamları ve parlamento’ arasındaki anlaşmazlığın, oldukça ikincil olduğunu söyleyen Mustafa bin Cafer, “Bunlar; destekçilere, kamuoyuna ve halka bu tarafın ‘ulusal siyasi karar alma süreçlerinden daha etkili’ olduğunu göstermek amacıyla, bazı yetkilere ilişkin resmi ve prosedürel anlaşmazlıklardan başka bir şey değildir” dedi.
Öte yandan Bin Cafer’e göre üç başkan ve yandaşlarının ifadeleri, özellikle de ‘ülkenin, hatta tüm dünyanın sağlık alanında tehlikelerle, benzeri görülmemiş ekonomik, toplumsal, siyasi ve güvenlik krizlerle karşılaştığı bu aşamada’, uyum ve ortak çalışma hususundaki arzularını da gösteriyor.
Fahfah hükümetine ilişkin tavrı hususunda ise Bin Cafer, “İlyas el-Fahfah hükümeti ekibi, Tunus’un modern tarihindeki en demokratik ekiptir. Çünkü tanınmış insan hakları ve demokrasi aktivistlerini içeriyor. Demokratik ve şeffaf bir atmosferde Kays Said’i cumhurbaşkanı olarak seçen kamuoyu eğilimlerine aykırı yasaları ve kararları yürürlüğe koymak için anayasanın 70’inci maddesi uyarınca onları kullanmaktan korkmuyor” dedi.
Bin Cafer, mevcut üç başkan arasındaki koordinasyonu, ‘geçici parlamentonun başkanı olduğu 2011- 2014 yılları arasındaki üç başkan arasında görülen tam koordinasyon ve ortaklık’ deneyimine benzetirken, “O dönemde başbakan Nahda Hareketi’nden Hamadi el-Cebali, daha sonra da Ali el-Ureyd ve Cumhurbaşkanı da Munsif Merzuki idi” ifadelerini kullandı. Mustafa bin Cafer, “Bugün Said, Fahfah, Raşid el-Gannuşi, danışmanları ve bazı bakanlar arasında bazı küçük farklılıklar ortaya çıkabilir. Ama bunlar, dışlanmış ve alt konular hakkında olacaktır” dedi.
Bir yandan Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık sarayları, diğer yandan da Meclis arasındaki anlaşmazlıkların derinleştiğini belirten (üç başkana yakın) bazı politikacıların ve medya organlarının açıklamaları hakkında ise yetkili, bazı politikacılar arasında güven krizi olduğunu ifade etti. Bin Cafer ayrıca, 10 yıl önce devrim gençlerinin talep ettiği reformların uygulanamaması nedeniyle vatandaşların çoğunluğunun da hayal kırıklığına uğradığını vurguladı.
Gençlerin ve halkın büyük bir kısmının şüphelerinin de ‘kamu işleri ve siyasi yaşama katılım eksikliği nedeniyle şiddetlenen bir güven krizi dolayısıyla’ büyümeye başladığına dikkati çekti.
Öte yandan Mustafa bin Cafer, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının sonlanması sonrasında sokağa çıkma yasağı, kafeleri, camileri ve havaalanlarını kapatma kararı gibi erken aldığı kararlar dolayısıyla İlyas el-Fahfah hükümetinin popülaritesinin artacağına ve üç başkan arasındaki koordinasyonun iyileşeceğine dair umudunu da dile getirdi.



Suveyda'daki olaylar SDG ile aşiretler arasındaki ittifaklara ışık tutuyor

Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
TT

Suveyda'daki olaylar SDG ile aşiretler arasındaki ittifaklara ışık tutuyor

Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)

Suveyda'da yerel Dürzi gruplar ile Şam'daki hükümet güçlerini destekleyen Bedevi aşiretler arasında yaşanan kanlı olaylar ve Arap aşiretlerinin Bedeviler lehine savaşa girmesi, Suriye'nin güneyinde yaşananların ülkenin doğu ve kuzeyinde de tekrarlanabileceği ve ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri'ne (SDG) karşı bir aşiret ayaklanması olasılığı spekülasyonlarına yol açtı.

Bu olasılık, Halep, Deyrizor ve Rakka vilayetlerinden gelen binlerce aşiret savaşçısının Suveyda'daki cephe hatlarına ulaşmasının ardından ortaya çıktı. Bu vilayetler, Kürt-Arap ittifakı bağlamında SDG ve Suriye hükümeti tarafından ortaklaşa kontrol ediliyor.

dfrgthyu7
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ve Suriye Demokratik Güçleri (SDG), 2024 yılında Rakka kentindeki Arap aşiretlerinin şeyhleri ve liderleri için bir program düzenledi. (Şarku’l Avsat)

Arap Şammar aşiretinin şeyhi Şeyh Mani Hamidi Deham el-Cerba'ya göre Suveyda'daki olayların Cezire bölgesindeki durumla ilişkilendirilmesi söz konusu olamaz. Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan el-Cerba, “SDG'nin ve lideri Mazlum Abdi'nin bu zor ve son derece hassas aşamada siyasi uzlaşma ve dengelerin sağlanmasındaki rolüne değer veriyoruz. Ortaklığımız sayesinde bölgemiz ve tüm halkımız için tarihi bir başarı olarak kabul edilen mutabakatlara ulaşmayı başardık” ifadelerini kullandı.

Çoğunlukla Suriye'nin kuzeydoğusundaki Haseke vilayetinde bulunan Şammar aşireti, 2013 yılında kurulan ve doğudaki Irak sınırı boyunca Kamışlı'nın doğusundaki Tel Elo ve Tel Tahmis köylerinde konuşlanmış tahmini 7-10 bin savaşçısı olan es-Sanadid güçlerine bağlıdır. Aşiret, Rakka ve Deyrizor kentlerinden yerel Arap gruplarla birlikte SDG'nin kurucu ortakları arasında yer alıyor.

Şeyh el-Cerba sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu yıllar boyunca, kendimizi toprağın kardeşleri olarak adlandırdığımız bir aşamaya ulaştık. Çünkü bizler aynı bölgenin evlatlarıyız ve bu bölgenin tüm bileşenleri arasında kardeşlik ruhuyla birleşen ortak bir davanın sahipleriyiz.”

SDG Ekim 2015'te yayınladığı ilk bildiride kendisini ‘Arapları, Kürtleri, Suriyelileri ve Suriye coğrafyasındaki diğer tüm bileşenleri bir araya getiren, tüm Suriyeliler için ortak bir ulusal askeri güç’ olarak tanımladı. SDG lideri Mazlum Abdi, 10 Mart'ta Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera ile güçlerini ve sivil idareyi bu yılın sonuna kadar Savunma Bakanlığı ve devlet kurumlarının yapılarına entegre etmek üzere tarihi bir anlaşma imzaladı.

Raman Araştırma Merkezi'nde (Raman Center) Kürt meseleleri konusunda uzmanlaşmış bir araştırmacı olan Bedr Mulla Reşid, SDG'nin kuruluşundan bu yana aşiret niteliğindeki Arap askeri konseyleriyle ittifaklara dayandığını açıkladı. Şarku’l Avsat'a konuşan Reşid, “Suveyda'daki olaylar Suriye'nin kuzeydoğusundaki ittifakları kesinlikle etkileyecek. Şam hükümetinin, Cezire bölgesinde yerel bir aktörün yokluğunda SDG üzerindeki baskısını artırmak için yeni gerçeklikten yararlanmaya çalışması da dahil olmak üzere çeşitli senaryolar ortaya çıkabilir” dedi.

fghyjuı
Suriye'nin kuzeyindeki Rakka kenti el-Velde, Elbu Şaban ve el-Fedaile aşiretlerine ev sahipliği yapıyor. (Şarku’l Avsat)

Reşid, ABD'nin durumu istikrara kavuşturma çabaları, Suriye'ye yönelik ekonomik yaptırımların kısmen kaldırılması ve Türkiye'deki Kürtlerle yürütülen barış sürecine dikkat çekerek mevcut koşullar altında bir aşiret ayaklanması olasılığını dışladı. Reşid, ülkenin kuzeydoğusundaki Suveyda'da yaşananların tekrarlanmasını engelleyen başka faktörlerin de bulunduğuna işaret ederek, Suveyda'daki gibi yerel bir askeri grubun ve bu eğilimi destekleyen bölgesel bir tarafın bulunmadığına dikkat çekti. Reşid sözlerine şöyle devam etti: “ABD Suriye'nin istikrarını korumaya çalışıyor ve Türkiye şu anda PKK ile barış süreciyle meşgul; kendi iç sürecini etkilememek için SDG bölgelerinde tam ölçekli bir çatışmayı desteklemeyecektir.”

Aşiret liderleri, Suriye'nin birlik ve bütünlüğüne vurgu yaptı

Suriye'nin kuzeydoğusundaki Cezire ve Fırat bölgeleri, başta el-Bakara, Tay, Şammar, Cis, el-Akidat, el-Velde ve Elbu Şaban olmak üzere Arap aşiretleriyle doludur. Ancak bu aşiretler savaşın son yıllarında ciddi bölünmeler yaşadılar. Geçen yılın yaz aylarında, el-Akidat aşireti lideri Musab el-Hifl'in kardeşi İbrahim el-Hifl'in, eski Suriye rejimi ve İranlı milislerin desteğiyle SDG'ye karşı yerel aşiretler ve savaşçılarla ittifak kurarak askeri bir isyana öncülük etmesinin ardından kanlı çatışmalar yaşandı. Bu çatışmalarda yüzlerce sivil ve silahlı unsur öldürüldü.

sdfgthy
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)

Ancak Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi İhtiyar Heyeti Başkanı ve Haseke'deki Arap Cabur aşiretinin danışmanı Ekrem Mahşuş ez-Zuba, ister Deyrizor'da ister Rakka'da olsun SDG ile yerel aşiretler arasında herhangi bir çatışma yaşanması ya da aşiret savaşçılarının Suveyda cephesinden Cezire bölgesine hareket etmesi ihtimaline ilişkin şunları söyledi: “Bu çağrılar ve hareketler Arap aşiretlerinin değerlerini temsil etmiyor. Burada Arap, Kürt ve Hıristiyan bölge bileşenlerinin kanı, tarihi direnişte ve DEAŞ terörünün yenilgiye uğratılmasında birbirine karıştı. Hepimiz tek bir halk olarak kalacağız ve ülkemize ve güçlerimize bağlı kalacağız”.

Ez-Zuba, SDG'nin tüm bileşenleri temsil ettiğini belirterek, “Birçok tarafın fitne çıkarma çabalarına rağmen kuzey ve doğu bileşenleri ile askeri güçler arasında çatlak yaratma çabalarını reddediyoruz” dedi. Özyönetim bölgelerini diğer bölge ve vilayetlere kıyasla en istikrarlı bölgeler olarak değerlendiren ez-Zuba, toprağın sahibinin kendileri olduğuna dikkat çekti. Ez-Zuba, “Kaderimizi biz belirleriz, sosyal medya sayfaları değil. Aşiret ya da kabile, bölge dışından kişiler tarafından değil, sahada kim varsa onlar tarafından temsil edilir. Biz Suriye topraklarının birlik ve bütünlüğünü vurguluyoruz… Hiç kimse vatanseverliğimize dil uzatamaz” şeklinde konuştu.

dfrgtyu
Arap el-Velde aşiretinin şeyhi Şeyh Hamid el-Ferac (Şarku’l Avsat)

Tabka ve Rakka vilayetindeki Arap el-Velde aşiretinin şeyhi Şeyh Hamid el-Ferac da Şeyh el-Cerba ve ez-Zuba’nın sözlerine katılarak, özerk yönetim bölgelerindeki Arap aşiret mensuplarının SDG'ye desteğini yineledi. “Buradaki tüm Arap aşiretleri ve bileşenleri, bölgelerimizin güvenlik ve istikrarını bozmaya çalışan tüm gündemlere karşı SDG ile dayanışma içindedir” diyen Şeyh el-Ferac, aşiret mensuplarına şu çağrıda bulundu: “Yönetim bölgelerindeki istikrarı her gün baltalamaya çalışan projelere karşı durmak için herkesin birleşmesi gerekiyor. SDG terörizmi ortadan kaldırdı, bölge halkının güvenliğini koruyor ve mevcut imkanlar doğrultusunda tüm hizmetleri sağlıyor.”

Elbette Arap aşiretlerinin SDG yanlısı tutumları ortak değil. Zira özerk yönetim bölgelerinin dışında yaşayan aşiret üyeleri arasında SDG'nin kontrolünü açıkça reddeden ve bölgelerinin Şam'daki Ahmed eş-Şera hükümetine devredilmesini destekleyenler de var.