​Esed rejimi Yermük Kampını Filistinlilerin elinden alıyor

Şam’ın güneyinde bulunan Yermük Kampı’ndaki harabelerde oyun oynayan çocuklar (AFP)

Filistinli mültecilerin Şam’ın güneyindeki Yermük Kampı’na dönme umutları büyük ölçüde azaldı. Nitekim Esed rejimine bağlı Şam valiliği, büyük bir bölümünün savaş tarafından yok edildiği kampın kentsel ve demografik gerçekliğini değiştirecek bir projeyi ortaya koydu.
Kamptan çıkarılıp yakınlardaki bölgelere giden birçok Filistinli, on yıllar önce taş üstüne taş koyarak inşa ettikleri kampın yasını tutuyor. Yermük kampı, yıllar içerisinde bu insanlar için bir mülteci kampından ziyade binalardan oluşan bir yerleşim yerine ve Şam’da önemli bir ticaret merkezine dönüşmüştü. Ardından İsrail’in Filistin'deki uygulamalarının kınandığı büyük protestoların yapılmaya başladığı bu kamp, Filistinlilerin 1948’de terk ettikleri topraklarına dönmeyi talep ettikleri bir merkez haline gelmiş, bu olgunun sembolü olmuştu.
Şam valiliğinin söz konusu proje sorumlusu Samir el-Cezayirli, bu ayın başlarında projenin ayrıntılarını açıkladı.
Yaşça büyük bir Filistinli mülteci, silahlı muhalif grupların 2012 sonlarında kampı kontrol altına almasının ardından kamptan uzaklaştırılmıştı. Cezayirli’nin açıklamasını duyduktan sonra ise bu kampın savaştan önceki haline dönmesini ve yeniden orada yaşamayı umuyor. Aynı zamanda bazı mahallelere yüksek binaların dikileceğini, belki de bu binalara yabancıların taşınacağını söyleyen bu mülteci, şuanda burada yaşayan ve hepsi birbirini tanıyan ailelerin sosyal dayanışma ve işbirliğine zarar geleceğinden korktuğunu belirtiyor.
Yaklaşık 2 kilometrekarelik bir alana sahip Yermük Kampı, Şam valiliğinin idaresi altında bulunuyor. Ancak 1960'lardan bu yana, resmi bir kararla bu kampa “yerel bir komite” tarafından bağımsız olarak yönetilmesi için idari özerklik verilmişti. Suriye, Lübnan ve Ürdün'den gelen Filistinli mültecilerin kamp bölgesine yerleştiği ve “geri dönüşün” sembolü haline gelen bu kampın temelleri 1957’de atılmıştı. Filistin diasporasının başkenti olarak bilinen ve Filistinli mültecilerin yüzde 36’sını içeren bu kamp, savaş öncesinde yüzbinlerce mülteciye ev sahipliği yapıyordu.
Bu yüzyılın başında, kamptaki kentsel gelişim hızlanmış, verilen hizmetler önemli ölçüde iyileşmişti. Zirâ burada birçok merkez, devlet kurumları, pazarlar ve nüfus yoğunluğundan faydalanmak isteyen çeşitli dükkanların şubeleri açılmıştı. Kıyafetten yiyeceğe her türlü ürünün satıldığı bu pazarlar, mümkün olan en fazla kazancı elde etmeye çalışır hale gelmişti.
Büyük ölçüde genişlemesinin ardından üç farklı bölüme ayrılan bu kamp, savaş yıllarında iğne atılsa yere düşmeyecek derecede kalabalıktı. Savaş sırasında ise 1948 Filistin Göçü ve 1967’deki Altı Gün Savaşı’ndakini ardında bırakan bir felaketle karşı karşıya geldi. Zirâ kampta yüzlerce kişi ölürken yüzlercesi ise yaralandı. 500 ila 600 bin kişinin kaydedildiği nüfusun büyük çoğunluğu ise yerinden edildi.
Mayıs 2018’de, Esed rejimine bağlı askeri güçler ve rejim destekli Filistinli gruplar, kampta şiddetli bir askeri operasyon başlatarak rejim muhalifi Filistinli grupların, DEAŞ’ın ve Nusra Cephesi’nin buradaki kontrolünü sona erdirdi. Bu operasyonlar, kamptaki hem bina, kurum ve pazarların hem de altyapının yüzde 60 oranında hasar görmesine neden oldu. Geri kalan kısımlar ise yüklü miktarda meblağların tutacağı restorasyonlara ihtiyaç duyuyor.  
Proje sorumlusu Cezayirli ise, projeyi yöneten şirketin bu kampla başa çıkmada üç farklı çözüm geliştirdiğini açıkladı. İlk seçenekte bazı sokakların ıslahı ve en çok zara gören alanların rehabilitasyonu, ikinci seçenekte yine bu alanlar için bir proje oluşturmak ve kampın üç bölümünden biri olan ‘eski kamp’ı öylece bırakma fikri yer alırken üçüncü seçeneğe göre ise, tüm bu kampın yeniden düzenlenmesi öngörülüyordu. İkinci seçeneğin uygulanacağını belirten Cezayirli, yapılacak olan değişikliklerin ardından sakinlerin evlerine yeniden döneceğini ifade etti.
Cezayirli, eskiden Yerel İdare Bakanlığına bağlı olan kampın bundan sonrasında Şam valiliğine bağlı olacağını da açıkladı. Sakinlerinin önümüzdeki birkaç ay içerisinde evlerine geri dönebileceğini de söyleyen Cezayirli, bazı binalarda ise ciddi sıkıntılarla karşı karşıya olunduğuna değindi. Yine bu kamptan uzaklaştırılan Filistinli bir mülteci ise Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada kimlerin geri dönmesine izin verilip kimlerinkine ise izin verilmeyeceğini sorguladı. Zirâ bu mülteci, kampın çok sayıda sakinin muhalif gruplara katıldığını ve aileleri ile birlikte Kuzey Suriye’ye tehcir edildiklerini vurguladı.
Söz konusu mülteci, kampta olup bitenlerin yalnızca tahrip edilen yerleri rehabilite etme sürecinden ibaret olmadığını, aynı zamandaki bölge ve dünyadaki genel politik durumla bağlantılı olduğunu söyledi. Aynı zamanda “Görünen o ki, bu kamp artık yalnızca Suriye’deki Filistinli mültecilerin evi ve Filistin topraklarına geri dönüşün simgesi olmaktan çıkacak” ifadelerini kullandı. Bu kampta bir dükkan işleten diğer bir mülteci ise rehabilitasyon işlemleri ve caddelerin genişletilmesinin ardından buraya alternatif mağazaların açılacağı düşüncesinden duyduğu rahatsızlığı dile getirdi.