Cezayir yönetimi aktivistlere baskı için koronavirüs salgınından yararlanıyor

Koronavirüsle mücadele etmek için yayınlanan sokağa çıkma yasağı sonrasında başkent Cezayir’de tamamen sessiz bir sokak (Reuters)
Koronavirüsle mücadele etmek için yayınlanan sokağa çıkma yasağı sonrasında başkent Cezayir’de tamamen sessiz bir sokak (Reuters)
TT

Cezayir yönetimi aktivistlere baskı için koronavirüs salgınından yararlanıyor

Koronavirüsle mücadele etmek için yayınlanan sokağa çıkma yasağı sonrasında başkent Cezayir’de tamamen sessiz bir sokak (Reuters)
Koronavirüsle mücadele etmek için yayınlanan sokağa çıkma yasağı sonrasında başkent Cezayir’de tamamen sessiz bir sokak (Reuters)

Ali Yahi
Aktivistlerin tutukluluk sürelerinin devam etmesi, halk hareketi ve yönetim arasındaki uzlaşıyı tehdit ediyor.
Cezayir halk hareketi, faaliyetlerine geri döndü. Ancak bu kez, sokaklarda yürüyüşler düzenleyerek değil. Aksine sosyal medya uygulamalarındaki açıklamaları aracılığıyla yeniden gündeme gelerek, ‘çeşitli suçlar nedeniyle’ politikacıların hapsedilmesini ve gazetecilerin yargılanmasını kınadı.

Salgına karşı dayanışma sarsıldı
Yeni tip koronavirüsü (Kovid-19) salgını ile mücadele kapsamında halk hareketi ve Cezayir yönetimi arasında varılan uzlaşı bozuldu. Eylemciler, politikacılar ve insan hakları aktivistleri rejimi, sağlık koşullarını “muhalif isimlere karşı tutuklama ve kovuşturma furyası başlatmak” için kullanmakla suçladı. Bu çerçevede aktivistler, yayınladıkları ortak basın açıklamasında, halk hareketine evlerde kalma talimatlarına uyma ve rejimin ‘provokasyonlarına’ uymama çağrısında bulundu.
Bildiride, yönetim ‘halk hareketinin önde gelen isimlerinden intikam almak üzere uzlaşı döneminden faydalanan askeri rejim’ olarak nitelendirildi. Aktivistler ayrıca, yönetimin bu adımla, ‘Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun’un, iki ay önce kurulan Anayasa Komitesi’nden sağladığı yeni anayasa taslağını yürürlüğe koyduğunu’ savundu. Bildiride ayrıca, “Halk sağlığı için tehdit oluşturmayan tüm güvenli sivil toplum örgütlenmelerini korumaya, hareketi ayakta tutmaya ve Kovid-19 salgını sona erdiğinde halk yürüyüşlerine geri dönmeye hazır olun” ifadelerine yer verildi.

Halk hareketi bitmedi askıya alındı
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığına göre diplomat Muhammed Hazir, “Gazetecilerin ve aktivistlerin tutukluluk sürelerinin devam etmesi ölümcül bir hatadır. Çünkü hareket durduğunda tutuklamalar da durmalı” ifadelerini kullandı.
Rejimin her zamanki faaliyetlerini yürüttüğünü söyleyen Hazir ayrıca, “Halk hareketi sona ermedi. Ancak koronavirüs krizi nedeniyle geçici olarak askıya alındı. Eylemciler, mevcut sağlık durumunun sona ermesiyle yeniden sokaklara dönecek. Çünkü kabul edilmeyen yetkililerin görevlerinin devam etmesi de dahil, halkın sokağa çıkma nedenleri hala geçerli” dedi.

Sokağa dönme tehditleri
Aktivistler, halk hareketi eylemcilerini içeren tutuklama furyalarına yanıt olarak protestolarını askıya alma kararından geri adım attıklarını ve sokaklara geri döneceklerini vurguladı. Tizi Vuzu Eyaleti’nin Beni Ourtilane bölgesi gençleri, yetkili makamlar tarafından eylemcilere karşı başlatılan faaliyetleri reddettiklerini ve başkent Cezayir’de mahkeme tarafından siyasi aktivist Kerim Tabu’ya karşı mahkemenin verdiği yakalama kararını protesto ettiklerini belirtti.
Başkent Cezayir Yargı Konseyi, savunma heyetinin temyizin ertelenmesi talebine yanıt vermemesi nedeniyle tartışmalara tanık olan bir duruşma sonrasında Tabu hakkında 1 yıl hapis cezası kararı almıştı.
Cezayir İnsan Hakları Konseyi karar üzerine yaptığı açıklamada “Taraflardan herhangi birinin, yargının bu hakkı keyfi olarak kullandığını tespit etmesi halinde önümüzdeki tek yol, konuyla ilgili son sözü söyleyen yüksek yargı otoritesine itiraz etmek olacaktır” ifadelerini kullandı. Konsey, Kovid-19 salgınıyla oluşan bu istisnai koşullar ortasında yargı organlarının, planlanan duruşmaları erteleme kararı aldığını vurguladı. 

Tıkanıklık
Siyasi aktivist Kerim Tabu’nun duruşması, Sınır Tanımayan Gazeteciler örgütü (RSF) muhabiri gazeteci Halid Dararni’nin halk hareketinin tıkanıklığını artırmak için tutuklanması sonrasında görüldü. Dararni’nin tutuklanması sonrasında halk hareketi aktivistleri, bu sorumsuzluğun kabul edilmediğini göstermek üzere sokaklara geri dönüleceği uyarısında bulundu.
Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü, gazeteci Halid Dararni’nin geçen cuma akşamı tutuklandığını açıkladı. RSF, Cezayir rejiminin Kovid-19 krizini, özgür ve bağımsız gazetecileri tasfiye etmek için kullanmasını da kınadı. Bu çerçevede RSF Ortadoğu ve Kuzey Afrika Bölümü Genel Müdürü Eric Goldstein, “Halk hareketi, eylemlerini yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını karşısında askıya aldı. Ancak hükümet, baskı politikalarını askıya almadı” dedi.

Yönetimin çıkarlarına karşı
Öte yandan gazeteci Rıza Mallah, “Özellikle de 22 Şubat hareketinin patlak vermesinden sonra Tebbun’un Cumhurbaşkanı seçilmesi ve daha önceki koşulları dikkate alırsak, gazetecileri ve eylemcileri tutuklama furyasını sürdürmek hiçbir şekilde yönetimin menfaatine katkı sağlamaz” değerlendirmesinde bulundu. Mallah, “Şimdi, sakin olma ve sokakların sevgisini kazanma zamanıdır” dedi.
Gazeteci Mallah, rejimin koronavirüs salgınından yararlanıp, halk hareketi aktivistlerini tasfiye etmeye yöneldiğini söyleyerek, “Eğer durum bu şekildeyse, bu bir aptallıktır” dedi. Gazeteci Rıza Mallah, “Gözlemlerime göre bunun tam tersine tanık oldum. Salgının Cezayir’de ortaya çıkışı ve yayılması, özellikle ülke üçüncü tehlike aşamasına girdikten sonra, rejimin tüm hesaplarını karıştırdı” değerlendirmesinde bulundu. Mallah, “Her düzeyde güçlü ve gelişmiş Avrupa ülkelerinden gelen endişe verici rakamlar göz önüne alındığında rejimin salgınla mücadele etmek yerine, kendi hesaplarını kapatmaya yöneldiği kanaatindeyim” ifadelerini kullandı.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.