Amjad Said
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), İngiltere’de sürgün hayatı yaşayan bir grup Suriyeli insan hakları aktivisti tarafından 2006 yılında kurulmasına rağmen Suriye’de 2011 Mart’ında patlak veren muhalif protestolar sonrası dünya kamuoyunda tanınmaya başladı. Esed rejiminin protesto gösterilerine karşı uyguladığı ağır şiddeti belgeleyen ve tüm dünyaya duyuran SOHR, daha sonra göstericileri de aşıp ayrım göstermeksizin tüm sivillere yönelen katliam, işkence, tecavüz vb. insan hakları ihlallerini Dünyaya duyurmaya devam etti.
Suriye ile ilgili raporların çoğunun dayandığı istatistikler ve veriler sayesinde merkez, uluslararası açıdan güvenilirlik kazandı.
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığına göre, SOHR Genel Müdürü Rami Abdurrahman ile ülkenin durumunu, rejime yöneltilen ‘vaka sayısını gizleme suçlamaları’ ortasında koronavirüs tehlikesini, salgının ülkede yayılmasındaki İran rolünü ve Türkiye’nin kriz sırasındaki tavrını görüştü. Abdurrahman ayrıca, SOHR’nin kurulma nedenleri, bilgi ve kaynaklarını nasıl sağladıkları hakkında bilgi verdi. İngiltere’deki varlığının, bazıları tarafından eleştirilere ve güven kaybına maruz kalması meselesini de ele aldı.
Suriye ve koronavirüs
Abdurrahman, konuşmasında ilk olarak, ‘koronavirüse, Suriye topraklarına yayılmasına ve rejim tarafından ilan edilen rakamlara’ değindi.
SOHR Genel Müdürü, “Rejime bağlı olan Sağlık Bakanlığı, ed-Duvayr bölgesindeki karantina merkezlerinde Kovid-19 ile enfekte olan 5 pozitif vakanın kaydedildiğini açıkladı. Karantinanın onlarca vatandaşı içerdiğini söyleyen Abdurrahman, “Şüphelilerin bir kısmı, Şam Uluslararası Havalimanı oteline transfer edildi ve bu da virüsün yayılma ve rejimin kontrol altındaki alanlarda kontrol edilememe şansını artırdı” dedi.
Rami Abdurrahman, “Şam, Humus, Lazkiye ve Tartus’taki kaynaklarımıza göre karantinaya alınan vakaların sayısı 128’e yükseldi. Daha sonra testlerinin negatif çıkmasıyla bunların 56’sı karantinadan ayrıldı. 72 kişi hala test sonuçlarını bekliyor. Aynı şekilde bir hemşire virüs nedeniyle hayatını kaybetti. Yetkililer ise bu durum karşısında sessiz” açıklamasında bulundu.
Türkiye makamlarının Suriyelilere sağlık yardımı sağlaması gerektiğini belirten yetkili, “Ama bunu yapıyorlar mı? Durumun gerçekliğini bilmiyorum. Bunu onlara bildirmek zorundayız. Çünkü Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, kuzeydeki Suriyelilerle medya dayanışmasına tanık olduk” dedi.
İranlı ve Iraklı milisler hastalık yayıyor
Suriye’nin farklı bölgelerindeki İranlı ve yabancı milislere ve İran’ın, salgından mustarip olması dolayısıyla salgının Suriye’ye yayılmasında bir tehlike oluşturup oluşturmadığına da değinen Abdurrahman, “İlk andan itibaren İranlı milislerin koronavirüsle enfekte olmalarının bir sonucu olarak ölümlerin yaşandığını ve milisler arasında hastalığın yayıldığını belirttik. Aynı şekilde İranlı ve Iraklı ziyaretçilerin de büyük bir tehlike oluşturduğunu söyledik” ifadelerini kullandı.
Suriye’de en az 11 İranlı 4 Iraklı vaka var
SOHR Genel Müdürü, “Meyadin ilçesinde İran’a bağlı bir hastanede kaydedilmiş 15 vaka var. Bunların 11’i İranlı ve 4’ü de Iraklı ve karantinadalar. Esed rejimi, bunu bir utançmış gibi gizli tutuyor. Kovid-19 virüsü taşıyan İranlı milisler, Suriye’de serbestçe hareket ediyor. Bu durumun ciddi şekilde ele alınması gerekiyor” dedi.
Ruslar virüs sebebiyle İranlılardan uzak duruyor
Suriye’deki Rus kuvvetlerinin koronavirüs nedeniyle İranlılarla çalışmak istemediği söylentilerine de değinen Rami Abdurrahman, “Bu söylentiler, rejim ve muhalefet arasındaki medya kampanyalarında yer alıyor. Esas olarak Rusya’nın, Halep'in güney kırsalındaki küçük bir coğrafi alan dışında İran güçleriyle bir araya karışması söz konusu değil. Suriye’nin İranlıların bulunduğu doğu bölgelerinde de önemli düzeylerde Rus bulunmuyor. Ruslar, Deyr-i Zor ve batı bölgelerinde ve İranlılar ise Meyadin’den Ebu Kemal’e uzanan alanlarda mevcut” değerlendirmesinde bulundu.
Korona Esed rejiminin ömrünü uzatır mı?
Bazı kesimler, koronavirüsün Suriye savaşını durdurmak ve Esed rejimini sürdürmek için bir neden olabileceğini belirtiyor. Konu hakkında konuşan SOHR Genel Müdürü, “Salgının, Esed rejiminin devamlılığıyla bir ilgisi yok. Esed, şu anda iktidarda olmasına rağmen, rejim veya muhaliflerin kontrolündeki alanlarda olsun, halkın gözünde bitmiş durumdadır.
Suriyeliler, devrimi kontrol etmeye çalışan belirli bir İslamcı gruba ya da bazı cihatçı grupların hedefleri için isyan etmediler. Halk hareketi Suriye’deki tüm etnisite, mezhep ve dini kimlikleri içerecek bir çoğulculukla halkın tümü için bir özgürlük, onur ve halkçılık için patlak verdi.” değerlendirmesinde bulundu.
SOHR’nin Güvenilirliği
Koronavirüs konusundan SOHR’nin kurulması meselesine geçiş yapan Rami Abdurrahman, “Aslında Suriye’deki insan hakları kuruluşları belirli siyasi kesimlere angajedir. Sadece taraflarca yaşanan ihlalleri kapsarlar ve Suriye’deki koşullarla ilgilenmezler. Suriye halkını ve siyasi partilerini gözlemlemek için kurulmamızı sağlayan neden bu oldu” dedi.
SOHR Suriye’nin her noktasında
Yetkili, gözlemevinin, merkezini İngiltere’de açtığını ve bu durumun, bazıları tarafından kurumun güvenilirliğinin sorgulanmasına neden olduğu meselesine de değinirken, “Suriye’nin her yerinde geniş bir aktivist ve muhabir ağımız var. Yönetimin yurt dışında olması güvenilirliğimizi etkilemiyor. SOHR’nin aktivistleri tüm Suriye topraklarına yayılmış haldeler. İngiltere’de yalnızca yönetimden bazı üyeler bulunuyor. Bu durumun da gözlemevine güç verdiğini umuyoruz. Çünkü Suriye topraklarında hiçbir partinin yetkisi altında çalışmıyoruz” dedi.
Abdurrahman, güvenilirlik hususunda ise “Rejimin içerisinde ve Suriye topraklarındaki silahlı gruplar arasında bulunanlar da dahil olmak üzere çok sayıda kaynağımız var. İnsan haklarının savunulmasına inanan aktivistler ağına sahibiz. Hepimiz belirli bir tarafın değil, tüm tarafların ihlallerini gün yüzüne çıkarmak için çalışıyoruz. Bu durum da bizi daha fazla gizlilikte çalışmaya itiyor. Son olarak gerçekleri olduğu gibi aktarıyoruz” açıklamasında bulundu.
Batı Şeria'da İsrail polisi (Reuters)
SDG mensupları, Suriye'nin kuzeydoğusunda (AFP)