Ürdün, koronavirüs nedeniyle kapsamlı bir yasağa başladıhttps://turkish.aawsat.com/home/article/2227171/%E2%80%8B%C3%BCrd%C3%BCn-koronavir%C3%BCs-nedeniyle-kapsaml%C4%B1-bir-yasa%C4%9Fa-ba%C5%9Flad%C4%B1
Ürdün, koronavirüs nedeniyle kapsamlı bir yasağa başladı
Amman/Muhammed Hayr er-Revaşde
Amman/Muhammed Hayr er-Revaşde
TT
TT
Ürdün, koronavirüs nedeniyle kapsamlı bir yasağa başladı
Amman/Muhammed Hayr er-Revaşde
Ürdün, hükümet sözcüsü Emced el-Adayile'nin önümüzdeki günlerde çeşitli yasak konulacağı söylentilerini reddetmesinin ardından bugün, önümüzdeki Pazar günü şafak vaktine kadar sürecek kapsamlı yasağı hayata geçirdi.
Hükümetin önceki gece yaptığı duyuruya ragmen, dün Ürdünlüler çarşılara akın etti. Uzmanlar tarafından açıklanan günlük vaka sayısında devam eden düşüşe rağmen, resmi prosedürlerin uygulanabilirliği konusunda kafalarda soru işaretleri bulunuyor. Ülkenin kuzeyinde bulunan İrbid kentinde ise karantina hala devam ediyor. Hükümete yakınlığıyla bilinen er-Rai gazetesinin haberine göre, son beş gün içerisinde İrbid’de yeni vakalar görüldü. Öte yandan, resmi açıklamalarla çelişen vaka sayıları, salgın krizinin geleceğine ilişkin yerel tahminlerde şüphe ve belirsizlik kaynağı olmaya devam ediyor.
Hastanenin kapatılması
Ürdün hükümeti, hastaların isimlerinin ve fotoğraflarının yayınlanması ve onlar hakkında sosyal medyada bilgi paylaşımı yapanlar için Kamu Güvenlik Kurumu'nun Siber Suç Birimi'ne uyarıda bulundu. Hükümet tarafından önceki gece yapılan açıklamada, acil serviste çalışan bir doktor ve bazı hemşirelerde vaka görülmesiyle başkentte özel bir hastanenin kapatıldığı duyuruldu.
Koronavirüs kararları kapsamında hükümet, özel sektör çalışanlarının maaşlarının, işçinin onayı ve rızası olması şartıyla yüzde 30’u geçmeyecek şekilde azaltılmasına izin verdi. Ülkede sokağa çıkma yasağı boyunca bazı kurumlar, çalışanlarının maaşlarının yüzde 50’sini ödüyor, ancak söz konusu miktar asgari ücretin altında değil.
İzin krizi
Ürdün sokakalarındaki çalışanların hareket özgürlüğü kısıtlamaları ise hükümetin karşılaştığı yeni krizlerden biri. Ürdün Çalışma Bakanı Nidal Katamine, Sanayi ve Ticaret Bakanı Tarık Muhammed el-Hammouri ile birlikte bu konu üzerinde tartışıyor. Sanayi ve ticaret sektörü yetkilileri, ülkedeki güvenlik kontrol noktalarında işçilere hareket izni verme yönetiminden şikayetçi.
Ürdün Başbakanı Ömer er-Rezzaz, 8 Nisan’da özel sektör ve çalışanlarının durumları, bazı ekonomi sektörlerin çalışmalarının kademeli olarak canlandırılması ve İş Yönetmeliği’nde belirtilen çalışma saatleri uyarınca ücretli şekilde uzaktan çalışma sisteminin etkinleştirilmesiyle ilgili bir savunma kararı açıkladı. Karara göre hükümet, özel sektördeki herhangi bir kurumun, çalışanların sözleşmelerini askıya alması çerçevesinde Mart ayı için özel sektör çalışanlarına maaş ödemesi gerektiğine dikkati çekti.
Gözlemciler, Ramazan ayının gelişi ve özel sektördeki işçilerle ilgili önceki kararların, Ürdün Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi tarafından yürütülen bir kamuoyu yoklaması sonuçlarını yayınladıktan sonra hükümetin popülaritesini tekrar tehlikeye attığını düşünüyor.
Hükümetin bugüne kadar açıkladığı bilgilere göre, yaklaşık yarım milyon günlük işçi, sosyal yardım için başvuruda bulundu.
Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyorhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5134482-hizbullah-sava%C5%9F%C3%A7%C4%B1lar%C4%B1n%C4%B1-l%C3%BCbnan-ordusuna-entegre-etme-fikri-ger%C3%A7eklerle
Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Hizbullah savaşçılarının, 1990 iç savaşından sonra olduğu gibi Lübnan ordusuna entegre edilmesi önerisi siyasi çevrelerde ve uzmanlar arasında tartışma konusu oldu.
Ordunun çeşitli sebeplerle bu savaşçıları bünyesine katamaması nedeniyle öneri henüz yaygın kabul görmezken, uzmanlar bu meselenin doğuracağı sonuçlar konusunda uyarıda bulundu. Bunun ‘silahlarını devlete teslim etmesi karşılığında Hizbullah için bir teselli ödülü’ olduğunu belirten uzmanlar, ‘dini emir alan ve ideolojik inanca sahip olan unsurların orduda yer alamayacağını’ vurguladı.
Cumhurbaşkanı Avn basına verdiği demeçte, “Ordu içinde Hizbullah savaşçılarından oluşan bağımsız bir birim oluşturmak mümkün değil. Ancak 1990'ların başında Lübnan'daki iç savaşın sonunda çeşitli taraflarla olduğu gibi üyeleri orduya katılabilir ve kurslara tabi tutulabilir” ifadelerini kullandı.
Bu öneriyi yorumlayan Güçlü Cumhuriyet Bloğu Milletvekili Giyas Yazbek, ordunun ‘Hizbullah'ın dış uzantılarla ordusunu oluşturduğunu iddia ettiği 100 bin savaşçıyı absorbe edemeyeceğini’ söyledi. Şarku’l Avsat'a konuşan Yazbek, “Hizbullah'ın 25 bin savaşçısı olsa bile, şu anda subaylarının ve üyelerinin maaşlarını dış yardımlarla güvence altına almaya çalışan askeri kuruma bunları dahil etmek imkânsız” dedi.
Yazbek, ‘ordunun cumhurbaşkanı ve hükümetle birlikte geliştirdiği ulusal güvenlik stratejisinin henüz Lübnan'ın ordu ve güvenlik güçlerinin sayısına olan ihtiyacını belirlemediğini’ vurguladı. Yazbek, “Sınırlarımızı çizdiğimizde, savaşın nedenlerini ortadan kaldırdığımızda ve Lübnan'da siyasi bir çözüme doğru ilerlediğimizde, ordunun mevcut subay ve personel sayısı yeterli olacak ve artacaktır” şeklinde konuştu.
Hizbullah savaşçılarının durumu
Askeri uzman Halid Hamade'ye göre, ‘Taif Anlaşması'ndan sonra silahlı milislerin dağıtılmasında olduğu gibi bugün de Hizbullah savaşçılarının orduya alınması önerisi, Cumhurbaşkanı'nın Hizbullah'ı silahlarını devlete teslim etmeye ikna etme çabaları bağlamında Hizbullah için bir teselli ödülüdür.’
Hamade, ‘Hizbullah savaşçılarının orduya entegre edilmesinin, özellikle ateşkes anlaşmasının imzalanmasının ardından yaşanan gelişmelerden sonra, birçok engelle karşı karşıya olduğunu’ savundu.
Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in 24 Şubat 2025 tarihinde Lübnan'ın güneyindeki Deyr Kanun en-Nahr kasabasında düzenlenen cenaze töreni sırasında Hizbullah üyeleri (Reuters)
“İç savaşın sona ermesinin ardından Lübnan devletinin yüzlerce milisi orduya ve güvenlik güçlerine katmayı başardığı doğrudur, ancak Hizbullah'ın durumuyla karşılaştırma yapmak artık mümkün değildir” diyen Hamade, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Ulusal Mutabakat Belgesi imzalandığında milis liderleri belgeyi tanıdı, milislerin feshedildiğini duyurdu, silahlarını gönüllü olarak devlete teslim etti ve siyasi sürecin bir parçası oldu. Hizbullah ise ateşkes anlaşmasını tanımıyor ve silahlarını teslim etmeyi kabul etmiyor. Dolayısıyla siyasi sürecin bir parçası haline geldiğini ve artık askeri bir kanadı olmadığını kabul etmeden milislerini orduya dahil etmekten bahsetmek bağlamdan kopuktur.”
Hizbullah'ın ideolojisi
Yazbek'e göre Hizbullah'ın ideolojisi, savaşçılarının orduya entegrasyonunun önündeki en büyük engel. Yazbek, “Hizbullah, Lübnan'ı İran'ın uzantısı olan coğrafi bir nokta olarak görüyor. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım'ın silahları teslim etmeyeceğini ve silahların devletin elinde olmasıyla ilgili konuşmalarla ilgilenmediğini açıklamasının da gösterdiği gibi bu doktrin halen varlığını sürdürüyor” ifadelerini kullandı.
24 Şubat 2025 tarihinde düzenlenen cenaze töreninde eski Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in tabutunu taşıyan Hizbullah savaşçıları (AP)
‘Lübnan iç savaşı sırasında milisleri olan ve devlet şemsiyesi altına giren liderlerin Lübnanlı liderler olduğunu, kararlarının Lübnanlıların kararı olduğunu’ hatırlatan Hamade, “Hizbullah ise organik olarak bölgesel bir otoriteye bağlıdır ve hem Lübnan içinde hem de dışında tehlikeli askeri ve güvenlik rolleri oynamıştır” dedi. Hizbullah'ın ‘Tahran'dan ayrıldığını, yerel bir siyasi bileşen olmayı kabul ettiğini ve askeri kolunu feshettiğini açıklamadığına, böylece savaşçılarının ordu içinde absorbe edilmesi konusunun tartışılabileceğine’ dikkat çeken Hamade sözlerini şöyle sürdürdü: “Veliyyül Fakih tarafından verilen ve uygulanması gereken meşru yetki çerçevesinde faaliyet gösteren askeri bir grup ile anayasal makamlar tarafından demokratik mekanizmalar çerçevesinde alınan siyasi bir karar çerçevesinde faaliyet gösteren başka bir grubu uzlaştırmak nasıl mümkün olabilir? İster sivil idarelerde ister güvenlik kurumlarında milislerin devlete entegre edilmesi deneyimi tekrarlanabilecek kadar başarılı oldu mu?”
Ordu disiplini
Bazılarının iddia ettiği gibi iç savaş sürecindeki milislerin orduya alınmadığını belirten Yazbek, ‘güvenlik ve askeri kurumlara alınanların Lübnan'ı yöneten Suriye rejimine yakın olduğunu, ülkenin egemenliği için savaşan ve Suriye işgaline karşı çıkanların ise kovalandığını, hapsedildiğini ve birçoğunun Lübnan'ı terk etmek zorunda kaldığını’ vurguladı. Yazbek ayrıca, ‘ordu personeli tarafından uygulanan disiplinin Hizbullah savaşçıları için geçerli olmadığını, çünkü milislerin orduyla, ordunun da onlarla uyumlu olmadığını’ belirtti.
Hamade, “Hizbullah savaşçılarının Lübnan ordusuna ve diğer devlet kurumlarına dahil edilmesinin artıları ve eksileri ne olursa olsun, doğru yol Hizbullah'ın silahlarını devlete teslim etmesiyle başlamalı. Hizbullah üyeleri Lübnan toplumundan izole edilmiş bir grup değildir ve topluma entegre edilmelidir. Ancak Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi için bir tür ayartma olarak özümsenmeleri konusunu gündeme getirmekte acele etmek hedefe ulaşılmasını sağlamayacaktır. Gerekli olan, Hizbullah’ın öncelikle devleti, silahların yalnızca devletin elinde olmasını, savaş ve barış kararının devletin elinde olduğunu ve bu konuda meydana gelebilecek herhangi bir düzenlemenin başlangıcı olarak uluslararası kararları uygulama ihtiyacını tanımasıdır” dedi.
