Türkiye’nin Libya’ya yönelik tıbbi yardım uçağı Tunus’ta tartışma yarattı

Türkiye’nin Libya’ya yönelik tıbbi yardım uçağı Tunus’ta tartışma yarattı
TT

Türkiye’nin Libya’ya yönelik tıbbi yardım uçağı Tunus’ta tartışma yarattı

Türkiye’nin Libya’ya yönelik tıbbi yardım uçağı Tunus’ta tartışma yarattı

Türkiye’nin tıbbi malzeme taşıyan uçağının dün sabah Tunus’un güneyindeki Cerbe Havalimanı’na inişi, Tunus’taki siyasi çevrelerde Türkiye'nin bölgedeki rolü ve Libya’da çatışan taraflarından birine destek sağlama olasılığı hakkında geniş bir tartışma başlattı.
Bu durum, Raşid Gannuşi liderliğindeki Nahda Hareketi ve Türkiye ile Katar'ın yerel ve bölgesel siyaset üzerindeki etkisini kabul etmeyen bazı muhalif partiler arasındaki sorunu da yeniden gün yüzüne çıkarttı.
Libya’daki bazı haber sitelerinde, Türkiye’nin yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı Libya'ya tıbbi yardım taşıyan uçağı, doğrudan Libya’daki Mitiga Havaalanı veya Misrata kentindeki Hava Kuvvetleri Koleji yerine Tunus üzerinden göndermesine ilişkin çıkan haberler tartışma yarattı.
Anadolu Ajansı’na (AA) göre Milli Savunma Bakanlığı’nın (MSB), “Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatlarıyla Bakanlığımız tarafından hazırlanan ve Kovid-19 ile mücadelede kullanılacak tıbbi yardım malzemeleri Tunus'a gönderildi” şeklindeki açıklamasında bu yardımların Libya’ya yönelik olduğundan bahsetmemesi de şüphe uyandırdı.
Tunus Cumhurbaşkanlığı Ofisi’nden yapılan açıklamada, tıbbi yardım taşıyan Türk uçağının, Tunus’un güneyindeki Cerbe Havalimanı’na inişine, ‘denetim ve yardımları kendisi ulaştırma şartıyla' izin verildiği bildirildi.
Ayrıca ‘Libyalı kardeşlere’ yönelik tıbbi yardımın gümrük ve güvenlik güçlerine teslim edildiği ve Tunus ile Libya arasındaki Ras Cedir Sınır Kapısı’na gönderileceği de ifade edildi.
Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said’in kardeşi Nevfel Said, Türk uçağının inişi ve beraberinde getirdiği tartışmalar hakkında şu yorumu yaptı:
“Tunus 4 Mayıs 1957'de imzaladığı ‘Savaş Zamanında Sivil Kişilerin Korunmasına İlişkin  Dördüncü Cenevre Konvansiyonu’na dayanarak, insancıl hukuku uygular. Bundan fazlası ya da azını değil.”
Muhalif Özgür Anayasa Partisi, daha önce Parlamento'ya Libya'ya yapılacak herhangi bir yabancı müdahaleye karşı çıkmayı amaçlayan bir yasa tasarısı önermişti.
Özgür Anayasa Partisi Genel Başkanı Abir Musa, yasa tasarısına ilişkin kararın Parlamento Başkanı olan Nahda Hareketi lideri Raşid el-Gannuşi’nin Cumhurbaşkanı Erdoğan ile kendilerinden habersiz toplantılar düzenlemesinin ardından alındığını bildirmişti.
Abir Musa, Gannuşi’ye Libya’daki Müslüman Kardeşler (İhvan) ile iletişimde olma suçlaması yönelterek, “Parlamento, Müslüman Kardeşler’in Mağrib’teki (Tunus, Cezayir, Fas ve Batı Sahra) gündemini uygulaması için Gannuşi’nin elindeki bir araç haline geldi” demişti.
Parti liderleri ayrıca, ‘bazı kuruluşların Tunus topraklarını Libya'da dış müdahale operasyonlarını kolaylaştıran bir lojistik üs haline getirme konusundaki gizli iradeleri’ olduğu konusundaki ciddi endişelerini de dile getirmişti.
Öte yandan, Parlamento Başkanlık Ofisi, Özgür Anayasa Partisi’nin, Gannuşi’yi ifade vermek üzere kamuya açık bir oturum düzenleme talebinin ‘herhangi bir yasal dayanağı olmaması’ nedeniyle reddedildiğini açıkladı.
Açıklamada, Gannuşi’nin yurt dışındaki temaslarının, ‘Tunus'un çıkarlarını gözetmek için Parlamento Başkanlığı tarafından yürütülen parlamento diplomasisi’ çerçevesinde gerçekleştiğine vurgu yapıldı.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.