Ahmed Velid Sidi
Moritanya hükümetinin bir hafta önce onayladığı ‘cinsiyet’ yasası ya da bilinen adıyla ‘kadınlara ve kızlara karşı şiddetle mücadele’ yasası; hukukçu, parlamenter, yazar, blogger ve aktivistler tarafından sosyal medyada tepkiye ve tartışmalara yol açtı. Nitekim yasanın anayasada belirtildiği üzere ülkenin ilk yasama kaynağı olan İslami kanunları ihlal etiği ve toplumun örf ve adetlerinden uzak bir tutum sergilendiği belirtiliyor.
Cezai fiiller ve sert cezalar
5 bölüm ve 55 maddeden oluşan ‘cinsiyet’ yasasında tecavüz, dayak, eziyet, kadın sünneti, alıkoyma, cinsel taciz, küçük yaşta evlilik, şantaj, hakaret, anormal cinsel ilişkilere zorlamak, medeni bir davada evlilik veya çocukları kayıt altına almayı reddetmek gibi fiiller suç sayılıyor.
Yeni yasanın 24’üncü maddesi uyarınca tecavüz suçu işleyen kişi, ceza kanunun 309’uncu maddesinde öngörülen ceza ile mağdurun tazminatını heba etmeyecek bir şekilde 10 ila 20 yıl hapis cezası ve kan pahasından az olmayacak şekilde para cezasına çarptırılıyor. Tecavüz ve işbirlikçilik girişimine de bir önceki paragrafta öngörülen hapis cezasının yarısı veriliyor.
Yasanın 26’ıncı maddesinde öngörüldüğü üzere cinsel tacizde bulunanlar, yine mağdurun tazminatı heba edilmeyecek şekilde iki aydan iki yıla kadar hapis cezasına ya da para cezasına, veyahut her ikisine de çarptırılıyor.
29’uncu maddeye göre kadını dövme ve yaralama suçunda bulunanlar da 285 ila 287’inci maddeler uyarınca mağdura tazminat ödemek de dahil cezaya çarptırılıyor.
Yasanın geçirilmesi için üçüncü girişim
Moritanya kamuoyunun aşina olduğu söz konusu yasa, oylanması için hükümet tarafından üst üste iki kez parlamentoya gönderilmişti. Ancak söz konjsu dönemde toplu istek üzerine, parlamento ve siyasi güçler tarafından şeriat hükümlerini açık ve net bir şekilde ihlal ettiği gerekçesiyle ret edilmesi nedeniyle geri çekilmişti.
Hükümetten yapılan açıklamada kadınlara ve kız çocuklarına karşı eksiksiz ve etkili nitelikteki bu yasanın onaylandığı bildirilmesine rağmen sosyal medyada geniş bir tepki oluştu. Karşı olanlar yasanın tekrar geri çekilmesi ve şeriatı ihlal eden tüm maddeleri gözden geçirilmeden parlamentoya sunulmaması talebinde bulundu.
Basın çalışanı Bint Azur konuya dair şunları söyledi:
“Moritanya’daki kanun yapıcılar ve bilim adamları Arap ülkelerinde etkisi olmayan bir yasa ile neden uğraşıyor? Halbuki şeriatı baz alarak kadınların izzet, onur ve gururunu koruyacak şekilde tüm haklarını bir araya getirebilirler. Toplumda gizlice evlenmek ciddi şekilde yayıldı. Peki ya evde evlenememenin oldukça yaygınlaşması?”
Aile ilişkilerini çatışmaya yönlendirmek
Cinsiyet yasasındaki yeni taslak, tecavüzcülere karşı ‘caydırıcı’ olarak nitelenen yaptırımların yürürlüğe girmesini de kapsıyor. Bazı maddelerinde de aile içi anlaşmazlıklarda erkeklere verilecek olan tecrit, para ve hapis cezaları mevcut.
Moritanya Eğitim ve Kültür Kadınlar Derneği ise bu yasanın şeriatla çelişecek sosyal ve kültürel yaşama işaret ettiğini, eşler, baba ve çocuklar arasındaki ilişkileri çatışmaya dönüştüreceğini, bunun da insanlara zarar vereceğini savunuyor. Dernek tarafından yapılan basın açıklamasında şu ifadeler kullanıldı:
“Tecavüz suçu, hem suçluların önünü kesen hem de kadınları koruyan caydırıcı yasaların çıkarılmasını, değerlerimizin canlandırılmasını ve Allah’a iman ruhunun pekiştirilmesini gerektirir. Kadınların saygınlığı ve aile mutluluğu, İslam dinindeki toplumsal sisteme bağlılıktan geçer. Kadının hakkının ihlal edilmesi, Moritanya toplumunda sonradan ortaya çıkan bir durumdur. Bununla mücadele de el ele vererek şeriatın korunmasıyla olacaktır.”
Kadınları koruyan caydırıcı yasa talepleri
Ülkede devam eden tartışmalara rağmen aslında herkes kadın haklarını koruma ve bu hususta ülkenin yasal niteliğini güçlendirme ihtiyacını dile getiriyor.
Sosyal alanda araştırmalar yürüten Zeynep bint M’hammed, söz konusu yasanın kadınları tecavüz, taciz, fiziksel şiddetten ve şiddetin çeşitli türlernden koruyacak şekilde, şeriat ve toplum normlarına uygun olarak değiştirilmesi gerektiğini savunuyor.
Moritanya kadınına karşı işlenen tüm suçları ve ihlalleri caydırmaya yönelik güçlü yasaların kaçınılmaz olduğunu belirten Zeynep bint M’hammed, söz konusu yasa hakkındaki tartışmaları sona erdirmek için değişiklik yapılması çağrısında bulunuyor.
