Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) Yemen ile ilgili perşembe günü düzenlenen oturumu, BM Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths’in ülkedeki meşru hükümet ile Husi grubu arasında barışı sağlama çabalarını desteklemek üzere varılan uluslararası uzlaşmayla sonuçlandı. Aynı zamanda Güney Geçiş Konseyi’nin (GGK) meşruiyete ve Riyad Anlaşması’nın uygulanmasına meydan okuyan adımlarını geri alması gerektiği üzerine fikir birliği sağlandı.
Kovid-19 salgınının da patlak vermesi nedeniyle Yemen'deki insani durumu ‘korkunç’ olarak niteleyen BMGK, İran tarafından desteklenen Husi grubu ile uluslararası kabul görmüş meşru hükümet arasındaki müzakereleri canlandırmak için Griffiths tarafından atılan adımlara destek verileceği bildirildi. Ayrıca GGK’nın Yemen'deki meşruiyete meydan okuyan her türlü adımını geri alınması ve tarafların Riyad anlaşmasına olan bağlılığının yinelenmesi çağrısında bulunuldu.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in 25 Mart'ta Yemen'de ateşkes ilan edilmesi çağrısına verdikleri desteği oy birliğiyle yineleyen BMGK üyeleri, meşru hükümeti destekleyen Arap Koalisyonu’nun tek taraflı ateşkes kararını memnuniyetle karşılayarak Husilerden de benzer adım atmasını istedi.
Yemen hükümeti ile Husiler arasındaki anlaşmazlıklar konusunda endişelerini dile getiren üyeler, Griffiths’in ulusal düzeyde ateşkes anlaşmasına varma çabalarını, ayrıca insani ve ekonomik önlemlerin alınıp kapsamlı bir siyasi sürecin yeniden başlatılmasını kararlı bir şekilde desteklediklerini vurguladılar.
Görüşmelerin yavaş ilerlemesi hakkındaki endişelerini ifade eden üyeler, Yemen hükümeti ve GGK’yı ‘askeri gerginlikleri hafifletmeye ve Riyad anlaşmasına katılmaya’ çağırdı. Aynı zamanda Suudi Arabistan’ın arabuluculuğunu da takdir ettiler. Diğer yandan GGK’ya, gelir transferi de dahil olmak üzere Yemen'in meşruiyetini, egemenliğini, birliğini ve toprak bütünlüğünü tehdit eden her türlü adımını geri alma çağrısında bulundular.
BMGK tarafından yapılan açıklamada, “Kovid-19 vakaları artarken uluslararası yardım, ilaç ve tıbbi malzeme alanı çalışanlarının Yemen'e tam erişim sağlanmalıdır” ifadeleri kullanıldı.
ABD'nin BM Daimi Temsilcisi Kelly Craft, “ABD; çatışmalar, gıda güvencesizliği, sel ve Kovid-19 salgını gibi akla gelebilecek tüm zorluklara maruz kalan Yemen halkının yanında duruyor” ifadelerini kullandı. Suudi liderliğindeki Koalisyon’un barış sürecini ve virüsle mücadele çabalarını destekleyerek tek taraflı ateşkesi uzatmasını memnuniyetle karşılayan Craft, açıklamalarını şöyle sürdürdü:
“ABD, tüm tarafların virüsle savaşmaya ve kalıcı bir siyasi çözüme odaklanmalarını sağlamak amacıyla Husileri Yemen hükümetine katılmaya ve ateşkesi desteklemek için saldırıları durdurmaya çağırıyor. Husilerin gerginliği azaltması ve sonrasında siyasi bir çözüme yönelik müzakerelere devam etmesi gerekiyor. Çatışma taraflarını BM Yemen Özel Temsilcisi’nin önerilerini gözden geçirmeye ve kalıcı bir siyasi çözüme doğru ilerlemek için gereken uzlaşma ruhunu temsil edecek şekilde geri bildirimde bulunmaya çağırıyoruz.”
GGK’nın güney valiliklerinde özerk idaresini ilan etmesi hakkında ABD’nin endişesini dile getiren Craft, bu tür adımların ülke çapında siyasi bir çözüm ve ateşkes sağlama yönündeki çabalar üzerindeki odağı kaydırdığını vurguladı:
“Washington, Güney Geçiş Konseyi’nin Yemen Merkez Bankası üzerindeki müdahalesini artırdığına dair haberlere endişe ile bakıyor. Nitekim taraflar, Yemen'deki siyasi ve ekonomik istikrarı destekleyen tüm devlet kurumlarına saygı göstermelidir. GGK ve Yemen hükümetini Riyad Anlaşması ile belirlenen siyasi sürece yeniden katılmaya çağırıyoruz.”
Craft’ın gündeminde Husiler tarafından kontrol edilen bölgelere yönelik insani erişime getirilen kısıtlamalar da vardı:
“Grup, yardım operasyonlarına kasıtlı müdahale etmeye, aynı zamanda BM ve diğer insani yardım kuruluşlarının savunmasız Yemenlerin ihtiyaçlarını karşılama yeteneğini sınırlamaya devam ediyor. Bu müdahale, insani ilkelere karşı bariz bir mücadeleyi temsil eder niteliktedir. Yardım projelerine yönelik yüzde 2’lik vergiyi kaldırmak, sivil toplum örgütleri anlaşmalarını imzalamak ve ihtiyaçlara yönelik bağımsız temel değerlendirmelere onay vermek gibi Husilerin bazı bölgelerde attığı birtakım adımlar da mevcut. Ancak başta parmak izlerinin kayda alınması ve insani çalışanların programlarını hem uygulayıp hem de izleyebilmelerini sağlamak olmak üzere bu konuda ilerleme kaydedilmesi oldukça önemlidir.”
Salgına etkili bir yanıt verilebilmesi için Husileri koronavirüs vakaları konusunda tam şeffaflığa çağıran ABD Temsilcisi Craft, grubun Safir petrol gemisinin denetlenmesi ve bakımının yapılması için BM’ye izin vermesi çağrısını da yineledi:
“BM yetkilileri, Yemen ve Kızıldeniz bölgesinde kapsamlı etkileri olacak bir çevresel felaketten kaçınmak için petrol gemisine hemen ulaşabilmelidir. Bu konuyu Sana ile temaslarında sık sık gündeme getirdiği için Martin Griffiths'e minnettarız. Husilerin bu konunun çözümüne yönelik engelleri ortadan kaldırması ve geminin bakımına izin vermesi gerekiyor.”
Güvenlik Konseyi’ne verdiği görüntülü brifing sırasında Yemen krizini çözmek için ‘uygulanabilir’ bir plan sunduğunu açıklayan Griffiths, “Son söz; silah, güç ve bu planı başarmaya yönelik kararlılık gösterme yeteneğine sahip olanlara ait” ifadelerini kullanmıştı.
GGK’nın söz konusu ilanından ve Aden'deki yerel kurumları kontrol etme girişimden, aynı zamanda başta Abyan ile Sokotra olmak üzere güneydeki artan askeri gerilimden duyduğu dehşeti dile getiren Griffiths, acilen otokontrolün sağlanması ve Riyad Anlaşması’nın uygulanması çağrısında bulundu.
Yemen hükümetini ve Husileri ülke çapında ilan edilecek olası ateşkes, alınması gereken insani ve ekonomik önlemler ve siyasi sürecin acil olarak yeniden başlaması konusundaki anlaşmaların taslakları hakkında bilgilendirdiğini belirten Griffiths, iki taraf arasındaki yakınlaşma noktalarını da belirlediğini kaydetti. Aynı zamanda üzerinde halen anlaşmazlıklar olan uzlaşma metinleri önerisinde bulunduğu bilgisini de veren Griffiths “Bu müzakerelerde, özellikle ateşkes konusunda çok ilerleme kaydedildi” dedi.
Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)
Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)