​Tahran daha da katılaşma eğiliminde

Ruhani yönetiminin tutuklu takası meselesini gündeme getirmesinin arkasındaki amaç, Washington'la müzakerelere girmeye yönelik bir pencere açmaktır (Reuters)
Ruhani yönetiminin tutuklu takası meselesini gündeme getirmesinin arkasındaki amaç, Washington'la müzakerelere girmeye yönelik bir pencere açmaktır (Reuters)
TT

​Tahran daha da katılaşma eğiliminde

Ruhani yönetiminin tutuklu takası meselesini gündeme getirmesinin arkasındaki amaç, Washington'la müzakerelere girmeye yönelik bir pencere açmaktır (Reuters)
Ruhani yönetiminin tutuklu takası meselesini gündeme getirmesinin arkasındaki amaç, Washington'la müzakerelere girmeye yönelik bir pencere açmaktır (Reuters)

Hasan Fahs
İran siyaset sahnesi Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile müzakere olasılığını tartışıyor.
Tartışmalar, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani hükümeti tarafından ABD yönetimi ile müzakere yolunun açılmasına yönelik uygun zeminin hazırlanmasını eksene alıyor.
İran kamuoyu Ruhani tarafından müzakereler için ilk sinyallerin verilmesi ilgili gerek kulislerde gerekse de açıktan yapılan hararetli tartışmalara tanık oluyor.
Ruhani yönetimi, tutuklu takası meselesini gündeme getirerek, Washington ile müzakerelere girmeye yönelik bir pencere açmayı amaçlıyor.
Bu tartışma, İran rejimi lideri Ali Hamaney’in resmi Twitter hesabından paylaşılan bir tweetin ardından alevlendi. Tweette, Hz. Hasan’ın Emevi Halifesi Muaviye ile Hz. Ali’nin şehit edilmesinden sonra halifelikle ilgili tartışma yaşandığı tarihi bir olaydan bahsedildi. Tweette ayrıca Muaviye ile bir anlaşma imzalayan Hz. Hasan, “İslam toplumunun çıkarı uğruna, İslam dinini ve Kur’an-ı Kerim’i korumak ve gelecek nesillere öncülük etmek için barışı kabul etmek adına yakın dostlarının önünde kendini ve itibarını feda eden İslam tarihinin en cesur şahsiyeti” olarak nitelendirildi.
Bu tweet, Irak'ta son haftalarda ortaya çıkan bazı sinyallerle, Mustafa el-Kazimi başkanlığındaki Irak hükümetinin kurulmasıyla ve Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani ile siyasi rakibi Cumhurbaşkanı Abdullah Abdullah arasındaki uzlaşıyı kolaylaştırmakla ilişkilendirildi. Ayrıca Suriye sahnesindeki karışıklığın yanı sıra Tahran’ı ve müttefiklerini ABD-Rusya-İsrail anlaşmasının bir sonucu olarak geri çekilmeye zorlayabilecek İran-Rusya anlaşmazlığına dair çok sayıdaki spekülasyonla arasında bağlantı kuruldu. Aynı şekilde rejimin, ABD yaptırımları nedeniyle daha da şiddetlenen ekonomik krize pratik çözümler sunamaması sonucu üzerinde oluşan büyük iç baskılarla ilgisine de işaret edildi. Bu duruma bir de Eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’nin sessizliğini bozması eklendi. Rejim yönetimini, ülkenin yaptırımlar ve koronavirüs krizi nedeniyle ortaya çıkabilecek iç patlamalar sonucu karşılaşacağı risklere karşı uyaran Hatemi, böyle bir durumun yaşanmaması için milli dayanışmayı güçlendiren farklı bir yaklaşım benimseme çağrısında bulundu.
Öte yandan rejim lideri Hamaney’e yakın katı muhafazakar kanattan bir grup, Ruhani ve kabinesini, ABD ile doğrudan müzakere aşamasına ulaşmak için gösterdiği çabaların ciddi olduğunu öne sürdü. Bu nedenle, böyle bir dönemde yapılacak müzakerelerin ABD Başkanı Donald Trump’ın yararına olacak bir medya hizmetine dönüşeceğini düşünüyorlar. Amacın, bu müzakerelerin arkasında başka hedeflere ulaşmak veya daha ciddi müzakerelerin önünü açmak olması gerektiğine inanan grup, aksi takdirde bunun siyasi konuların ve seçim zayıflığının en ağır olduğu dönemde Trump’a verilen ücretsiz bir seçim hizmetine dönüşeceğinin altını çizdi.
Bu grup, Ruhani ve yönetimine Washington'ın niyetleri ve İran'la olan ilişkileri hakkında birçok soru yöneltti. Bu sorulardan bir tanesi Ruhani'nin Beyaz Saray'dan cevap alamadığı tutuklu takasını teklif etmekten daha ileriye gitmeye hazır olup olmadığıydı. Bu nedenle, müzakere konusundaki söylemlerin, müzakere olasılığının ve somut sonuçlarının tartışıldığı perde arkasındaki çabaların ötesine geçtiği konusunda uyarıyorlar. Bir diğeri ise, müzakerelerin başlaması halinde, Ruhani'nin cumhurbaşkanlığı döneminde olumlu bir sonuca ulaşılabilecek mi yoksa bir sonraki cumhurbaşkanı ile daha derinlemesine ve daha ciddi müzakerelere hazırlık mı yapılacak?  sorusudur.
Tüm bu sorulara ve katı muhafazakar kanadın bağlı kaldığı şartlara rağmen, sinyalin, Hamaney’in Ofisi’ne yakın çevreden başta İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) eski komutanı Muhsin Rızai olmak üzere bazı stratejik kararlara katılanlar tarafından verildiği anlaşılıyor. Rızai, Mahmud Ahmedinejad hükümeti dışında önceki hükümetlerin, yani Haşimi Rafsancani, Muhammed Hatemi ve Hasan Ruhani hükümetlerinin uluslararası topluma açılma ve tüm dosyaları müzakere etme seçeneğine dayanan yaklaşımının çıkmaza girdiğini düşünüyor. Rezai’ye göre bu yaklaşım, İran'ı yönetemediğini, ABD ve Batı Avrupa ülkelerinin aldığı tedbirler ve uyguladığı yaptırımlar sonucunda karşılaştığı ve karşı karşıya kaldığı krizlerden kurtaramadığını kanıtladı. Bu nedenle, bir sonraki aşamada İran'ın bu dosyalarla, özellikle Washington'la olan ilişkileriyle ilgili daha öncekilerle aynı yaklaşımı sergilememeli. İran'ın rejimin ve ülkenin çıkarlarını savunma konusunda atacağı adımlar, rejimin ve karar alma merkezlerinin İran yönetimi ve cumhurbaşkanlığının tutumunu yeniden düzenlemek için yapacağı çalışmalar ve hazırlıklarla daha da katı olmalı. Kapıyı kapatmadan veya müzakere olasılığını engellemeden, ancak İran şartlarında öncekinden daha sert bir tutum ve politika izlenmeli.
Bu perspektiften bakıldığında Hamaney’in resmi Twitter hesabından yayınlanan tweetin, müzakere olasılığı veya rejim yönetiminin bu yöndeki çabalara geçme niyetine dair önerdiklerinden farklı bir yorumu olduğu düşünülebilir. Hasan Bin Ali'yi İslam tarihinin en cesur şahsiyeti olarak tanımlamak, yukarıda tarif edilen tanımın bir parçasıdır. Yani Hamaney, 2013'te başlayan ve Temmuz 2015'te nükleer anlaşmanın imzalanmasıyla sona eren Washington ile doğrudan müzakere sürecini kabul ettiğinde Washington'ın anlaşmaya uymayacağını ve ilk fırsatta geri çekileceğini bilerek ‘cesur bir yaklaşım’ benimseyecek cesarete sahip olduğunu söyledi. Bununla birlikte, ABD’nin gerçek niyetlerini ortaya çıkarmak, rejimi, temelleri, tutumu ve güvenilirliği pahasına olsa bile hedef alınmasına karşı korumak ve İran'ın siyasi, sosyal, dini, ekonomik ve askeri yapılarının çöküşüyle ​​sonuçlanabilecek bir savaşa girmek istemediğini göstermek için bu seçeneğe gitti.
Hamaney’in muhtemel tutumunun, Washington'ın nükleer anlaşmadan çekilme ve hem geçmişte hem de daha sonra İran'a uygulanan tüm ekonomik yaptırımları iptal etme kararından dönmesi için İran’ın öne sürdüğü şartlar dışında ABD ile herhangi bir müzakereyi reddetmekten vazgeçtiği ve bunun da yeni bir şey olmadığı söylenebilir. Oysa Hamaney daha önceleri, iki taraf arasındaki gerilim duvarında bir pencere açmak amacıyla başta Fransa’nın ve Japonya’nın çabaları olmak üzere yapılan tüm uluslararası girişimleri engellemişti. Ruhani'nin Japonya’nın başkenti Osaka’daki G-20 Zirvesi veya Birleşmiş Milletler Genel Kurulu oturum aralarında ABD’li mevkidaşı ile ikili bir görüşme yapma arzusunu bastırmak için tehdit edici bir dil kullanmıştı. Amaç, ABD’deki ve İran’daki başkanlık ve cumhurbaşkanlığı seçimleri sürecinde çözülmesi beklenen müzakere çabalarını askıya almak olabilir. Hamaney ve muhafazakarlar kimi, ABD yönetimiyle doğrudan müzakerelerin önüne örülen tabu duvarını kırması için bir fırsat sunan ABD’deki başkanlık seçimleri sürecini iyi değerlendiremeyen Ruhani’nin halefi olmaya yönlendirecek?
Bununla birlikte Ruhani, Trump'ın seçimlerin ardından Beyaz Saray'a dönüp dönmeyeceğini, dönmesi halinde müzakere konusundaki tutumunun ne olacağını veya İran için Washington yönetiminin nükleer anlaşmadan önceki aşamaya geri dönme olasılığı anlamına gelen Demokrat bir adayın başkan seçilmesi halinde ABD’nin nükleer anlaşmadaki taahhütlerine bağlı kalıp kalmayacağını öğrenmeyi bekliyor.
Bu mantığa göre iki taraf arasındaki siyasi gerilim, ABD seçimleriyle bitmeyecek, ancak Nisan 2021'de İran seçimlerinin ötesine geçecek gibi görünüyor. Bu süreç, iki tarafın bölgedeki tüm kartların yeniden karılacağı doğrudan bir çatışmaya girmesi için bir test aşamasıdır.
*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan tercüme edilmiştir.



Kremlin: Putin bugün Şera ile görüşecek

Moskova'nın merkezindeki Kremlin (Reuters)
Moskova'nın merkezindeki Kremlin (Reuters)
TT

Kremlin: Putin bugün Şera ile görüşecek

Moskova'nın merkezindeki Kremlin (Reuters)
Moskova'nın merkezindeki Kremlin (Reuters)

Kremlin, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in bugün Moskova'ya çalışma ziyareti gerçekleştiren Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera ile görüşeceğini açıkladı.

Bu, Moskova'nın müttefiki Beşşar Esed'in geçen yıl devrilmesinden bu yana Şera'nın Rusya'ya yaptığı ilk ziyaret.

Suriye resmi haber ajansı SANA bugün erken saatlerde, Şera'nın Rusya ziyareti sırasında Putin ile bir araya gelerek karşılıklı çıkarları ilgilendiren bölgesel ve uluslararası gelişmeleri görüşeceğini ve her iki ülkenin çıkarları doğrultusunda iş birliğini geliştirmenin yollarını ele alacağını bildirdi.

Şera ayrıca, Rusya'daki Suriye topluluğu ile de bir araya gelecek.

Şera, şubat ayında Rus mevkidaşından bir telefon aldı. Putin bu görüşmede, ülkesinin Suriye'nin toprak bütünlüğü, egemenliği ve istikrarına desteğini yineledi. Putin ayrıca, Rusya'nın önceki rejimle imzaladığı anlaşmaları gözden geçirme isteğini ve Suriye'ye uygulanan ekonomik yaptırımların kaldırılması gerektiğini de ifade etti.


İsrail’de Refah Sınır Kapısı’nın ne zaman açılacağı konusunda belirsizlik

Yardım tırları bugün her zamanki gibi Gazze Şeridi'ne girecek. (Reuters)
Yardım tırları bugün her zamanki gibi Gazze Şeridi'ne girecek. (Reuters)
TT

İsrail’de Refah Sınır Kapısı’nın ne zaman açılacağı konusunda belirsizlik

Yardım tırları bugün her zamanki gibi Gazze Şeridi'ne girecek. (Reuters)
Yardım tırları bugün her zamanki gibi Gazze Şeridi'ne girecek. (Reuters)

İsrail medyası bugün, Mısır'dan Gazze Şeridi'ne yardım ulaştırılması için Refah Sınır Kapısı’nın açılma tarihi konusunda farklı haberler yayınladı. İsrail Yayın Kurumu, İsrail'in Refah Sınır Kapısı’nın bugün yeniden açılmasına izin vereceğini duyurdu. Kurum, internet sitesinde şu açıklamayı yaptı: “Birleşmiş Milletler (BM), akredite uluslararası kuruluşlar, özel sektör ve bağışçı ülkeler tarafından insani yardım taşıyan 600 tır bugün Gazze Şeridi'ne gönderilecek.”

Öte yandan İsrail gazetesi Yedioth Ahronoth'a bağlı Ynet internet sitesi, bir güvenlik yetkilisinin, Refah Sınır Kapısı’nın bugün ve büyük olasılıkla yarın da açılmayacağını, açılış tarihinin ‘bilinmediğini’ söylediğini aktardı. Adı belirtilmeyen yetkili, sınır kapısının bugün açılmasının lojistik olarak imkânsız olduğunu, ‘önceden sahaya gidip doğrulama yapılması ve bir ekip gönderilmesi gerektiği için bunun zaman alacağını’ belirtti.

Güvenlik yetkilisi, anlaşma uyarınca insani yardım malzemesi yüklü 600 tırın Kerem Şalom Sınır Kapısı’ndan girdiğini söyledi. Bu arada Ynet internet sitesi, güvenlik kaynaklarına dayanarak, Hamas'ın dün teslim ettiği dört cesetten birinin İsrailli rehinelere ait olmadığını bildirdi.

BM ve yardım kuruluşları, Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail yerleşimlerine saldırmasının ardından iki yıl süren savaş sonrası Gazze Şeridi'nin ciddi bir insani krizle karşı karşıya olduğu bir dönemde sınır kapısının yeniden açılması çağrısında bulundu. Ağustos sonunda BM Gazze'de kıtlık ilan etti.

BM, ‘siyasi liderlik’ tarafından alınan Refah Sınır Kapısı’nın yeniden açılması kararının, Hamas'ın dün geç saatlerde, cuma günü yürürlüğe giren Gazze Şeridi'ndeki ateşkes anlaşması kapsamında dört rehinenin cenazesini teslim etmesinin ardından geldiğini açıkladı.

ABD Başkanı Donald Trump'ın arabuluculuğunda imzalanan anlaşmaya göre, Hamas ateşkesin yürürlüğe girmesinden itibaren 72 saat içinde hayatta olan ve ölü tüm rehineleri teslim edecekti. Yaşayan 20 rehinenin tamamı zamanında serbest bırakılırken, dün akşam itibarıyla İsrail, öldürülen 28 rehinenin cesetlerinden sadece sekizini teslim almıştı.

İsrail'in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir dün, Hamas'ın Gazze Şeridi'nden askerlerin cenazelerini iade etmemesi halinde Gazze'ye yardım malzemesi girişinin kesileceği tehdidinde bulundu. İsrail Yayın Kurumu, yardımların geçmesi için Refah Sınır Kapısı’nın yeniden açılması kararının, İsrail'in Hamas'ın bugün diğer dört rehinenin cesetlerini iade etme niyetini bildirmesinin ardından alındığını bildirdi. Ancak Hamas bu kararı henüz doğrulamadı.


Trump ve Macron'un meşhur tokalaşması geri döndü

ABD Başkanı Donald Trump ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Mısır'da Gazze'nin geleceğine ilişkin düzenlenen küresel zirvede bir kez daha uzun ve kararlı bir şekilde el sıkıştı (Reuters)
ABD Başkanı Donald Trump ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Mısır'da Gazze'nin geleceğine ilişkin düzenlenen küresel zirvede bir kez daha uzun ve kararlı bir şekilde el sıkıştı (Reuters)
TT

Trump ve Macron'un meşhur tokalaşması geri döndü

ABD Başkanı Donald Trump ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Mısır'da Gazze'nin geleceğine ilişkin düzenlenen küresel zirvede bir kez daha uzun ve kararlı bir şekilde el sıkıştı (Reuters)
ABD Başkanı Donald Trump ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Mısır'da Gazze'nin geleceğine ilişkin düzenlenen küresel zirvede bir kez daha uzun ve kararlı bir şekilde el sıkıştı (Reuters)

Donald Trump, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'la meşhur uzun ve tuhaf tokalaşmasını tekrarladı ve hatta ‘sınırsız parası’ olduğunu söylediği BAE yetkilisiyle de aynı şekilde tokalaştı.

Gazze'nin geleceği üzerine Mısır'da düzenlenen küresel zirvede Fransa ve ABD liderleri, fotoğraf çektirme, birbirlerinin kollarını sıkma ve tutuş biçimlerini değiştirmeyi içeren, rahatsız edici görünen 26 saniyelik bir el sıkışma gerçekleştirdi.

Pazartesi günkü uzun el sıkışmanın videosuna tepki gösteren bir X kullanıcısı, "Diplomasi ama WWE hali" diye espri yaptı.

Bir diğeri, "Trump ve Macron bugün Gazze Barış Zirvesi'nde bilek güreşi yaptı" yorumunu yazdı.

Bir başkasıysa "Geleneğe uygun" diye özetledi.

Trump ve Macron'un uzun ve tuhaf el sıkışmaları eskiye dayanıyor.

Pazartesi günkü tokalaşmadan daha uzunu sadece ikilinin 2017'deki buluşmasında gerçekleşmişti. Macron, Trump'ın elini kavramış ve ABD Başkanı, Macron'un elinden kurtulmaya çalışsa bile Fransız lider 29 saniye gibi çok uzun bir süre boyunca bırakmamıştı.

Haziran 2018'de başkanlar G7 zirvesinde tekrar bir araya gelmiş ve defalarca el sıkışmıştı. Bunlardan birinde Macron'un başparmağının şeklinin Trump'ın elinde izinin çıktığı epey sert bir tokalaşma da vardı.

Aralık 2024'te, iki dünya lideri Paris'teki Notre Dame Katedrali'nin yeniden açılışı için bir araya geldiğinde, 10 saniye boyunca sıkıca tokalaştıktan sonra sarılmıştı. Televizyon siması Piers Morgan el sıkışma videosuna yanıt olarak X paylaşımında şakayla karışık  "Trump-Macron bilek güreşlerini özlemiştim" dedi.

fgthy7u
ABD Başkanı Donald Trump, BAE Başkan Yardımcısı ve Başbakan Yardımcısı Şeyh Mansur bin Zayid Al Nahyan'ı selamladı ve "sınırsız para"sını övdü (AFP)

İkili şubatta Beyaz Saray'da buluştuğunda, Trump'ın morarmış elinin fotoğrafları ilk kez dolaşıma girmişti. Nedeni hakkında sorular havada uçuşmuştu. Beyaz Saray, siyah-mavi lekenin "çok tokalaşmaktan" kaynaklandığını iddia ederken, bir sosyal medya kullanıcısı  "Macron'la el sıkışma yarışmalarından birini yapmış gibi görünüyor" diye espri yapmıştı.

Pazartesi günü Trump, BAE Başkan Yardımcısı ve Başbakan Yardımcısı Şeyh Mansur bin Zayid Al Nahyan'la da agresif ve uzun bir şekilde tokalaştı.

İkili gülümseyip fotoğraf çektirirken Trump, Manchester City Futbol Kulübü'nün sahibi Şeyh Mansur'u işaret ederek, "Çok fazla para. Sınırsız para" diye övgüde bulundu.

Zirvede Trump, diğer liderlerle bir ateşkes anlaşması imzaladı. Hamas, hayatta kalan 20 İsrailli rehineyi serbest bırakırken İsrail, 1900 Filistinli tutsağı serbest bıraktı. Trump, bu atılımı "Güzel Ortadoğu'nun tümü için yeni bir başlangıç" diye niteledi.

Independent Türkçe