Ürdün’de bayram için alınan sokağa çıkma yasağı kararı tartışmaya neden oldu

Sokağa çıkma yasağı öncesinde Amman’daki bir çarşı. (EPA)
Sokağa çıkma yasağı öncesinde Amman’daki bir çarşı. (EPA)
TT

Ürdün’de bayram için alınan sokağa çıkma yasağı kararı tartışmaya neden oldu

Sokağa çıkma yasağı öncesinde Amman’daki bir çarşı. (EPA)
Sokağa çıkma yasağı öncesinde Amman’daki bir çarşı. (EPA)

Ürdün hükümetinin kapsamlı sokağa çıkma yasağı uygulama kararının ardından geçen Perşembe günü ülkedeki çarşılarda ve pazarlarda yaşanan izdiham eleştirilere neden oldu. Sosyal medya sitelerine yansıyan videolarda göze çarpan kalabalıklar, kamu güvenliği önlemlerinin olmayışı nedeniyle korkuya yol açtı.
Bazı kesimler, ülkedeki salgınla mücadelede istikrar yakalanmasına rağmen hükümeti prosedürleri sıkılaştırmakla itham ederken Enformasyon Bakanı Sözcüsü Emced el-Adayele, kriz masasının bayram kısıtlamalarıyla ilgili olarak yaptığı değişikliğin “zorunlu” olduğunu vurguladı. Adayele açıklamasında şunları söyledi:
“Hükümet, Krallık’ta salgına dair yaşanan gelişmeler ve vaka sayısının son günlerde önemli ölçüde artması dolayısıyla son kararları almak zorunda kaldı. Söz konusu kararlar, prosedürlerin sıkılaştırılmasını gerektiren gelişmeler ışığında Sağlık Bakanı ve Salgın Heyeti tarafından alındı. Bu ani alınmış bir karar değil. Bilakis ortaya konulan senaryoların değerlendirilmesi ve salgın durumunun gerekliliklerine göre yapılan değişikliklerden sonra geldi.”
Buna karşın aktivistler, salgınla mücadele yöntemlerinden biri olarak hükümetin sokağa çıkma yasağı kararı ve politikasının önemini küçümseyen ve “adaletsiz” olarak nitelediği resmi kararlarla heyetin tavsiyeleri arasında çelişkiler bulunduğunu öne süren Salgın Komisyonu üyesi Dr. Azmi Muhafaza’yı tekrar istifaya çağırdı.
Diğer yandan Ürdün Başbakanı Ömer er-Rezzaz, koronavirüs salgınında kaydedilen rakamların ve son günlerde oluşan bazı sıcak gündem başlıklarının hükümeti bir uzlaşıya ulaştırdığını belirtti. Rezzaz, Salgın Komisyonu ve Sağlık Bakanı’nın tavsiyeleriyle bu tedbirleri almanın gerekli olduğunu ve bu yönde daha fazla ihtiyati tedbir alınması gerektiğini vurguladı.
Başbakan Rezzaz, Ürdün Haber Ajansı’na (Petra) verdiği röportajda, salgınla mücadelede halka karşı merhametsiz davranılmadığını, herhangi bir gevşeme veya tavizin çok tehlikeli yansımalarının olacağını kaydetti.
Ürdün Krallığı’nda ilk vakanın kaydedildiği mart ayının başlangıcından bu yana ülkedeki enfekte vaka sayısı toplamı, yeni kaydedilen 16 vaka ile birlikte 700’e ulaştı. Ayrıca Sağlık Bakanlığı’na ait istatistikler 453 kişinin iyileştiğini, geçtiğimiz iki ay boyunca ölen 9 kişiden sonra koronavirüs vakalarını kabul eden hükümet hastanelerindeki vaka sayısının 169 olduğunu gösteriyor.
Ürdün sağlık kaynakları, başkent Amman’ın doğusundaki bir kuaför salonu sahibinde koronavirüs tespit edilmesinden sonra önümüzdeki birkaç gün içinde kaydedilen vaka sayısında bir artışa tanık olunmasını bekliyor. Salgın araştırma ekipleri, hastalandıktan sonra virüsü temasta bulunduğu onlarca vatandaşa bulaştıran kamyon şoförü vakasını hatırlatarak vakaların tespit edildiği yaklaşık 55 apartmana karantina uygulamaya ve kuaför salonu sahibiyle temasta bulunanları tespit etmeye başladı.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.