Koronavirüs Afrika’da bayram sevincini gölgede bırakıyor

Müslümanlar Fildişi Sahili’nin başkenti Abidjan’da Ramazan Bayramı namazı kıldı (AFP)
Müslümanlar Fildişi Sahili’nin başkenti Abidjan’da Ramazan Bayramı namazı kıldı (AFP)
TT

Koronavirüs Afrika’da bayram sevincini gölgede bırakıyor

Müslümanlar Fildişi Sahili’nin başkenti Abidjan’da Ramazan Bayramı namazı kıldı (AFP)
Müslümanlar Fildişi Sahili’nin başkenti Abidjan’da Ramazan Bayramı namazı kıldı (AFP)

Kari Diakite Ramazan ayı sonunda genellikle camide bayram namazı kılarak ve büyük aile toplantıları düzenleyerek kutlar. Fakat Fildişi Sahili’nin başkenti Abidjan’da dün (Cumartesi) bayram kutlamalarına, yayılmaya devam eden yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının gölgesi düştü. Şarku’l Avsat’ın Reuters’dan aktardığı habere göre, Diakite camiye gitmek yerine ailesinin birkaç üyesiyle birlikte evinin balkonunda bayram namazını kıldı. Ailenin mütevazı kahvaltısında pirinç, kuskus ve geleneksel meyve suyu vardı. Her zamanki yemeğin ardından, bayramın ilk günlerinde yaklaşık 30 aile efradı ve dostların bir araya geldiği toplantıda tabaklarla et yemekleri olurdu. Beş oğlundan üçüyle bir araya gelemeyen ailenin reisi (66 yaşında), “Aile üyelerinin tamamı bayramı kutlamak için genellikle bir araya gelir. Bu yıl salgın riski dolayısıyla herkes evde kalacak. Son yıllardaki bayram kutlamalarıyla karşılaştırıldığında, bu yıl oldukça sakin bir bayram oluyor” ifadelerine yer verdi.
Afrika’da şu ana kadar 100 bin kişinin Koronavirüs salgınından etkilendiği belirtilirken, Fildişi Sahili’nin de aralarında bulunduğu birçok Afrika ülkesi, camilerin kapatılması yasağını hafifleterek cemaatle namaza izin verdi. Reuters’ın naklettiğine göre, Somali’nin başkenti Mogadişu’daki onlarca cami dün sosyal mesafeyi imkansız kılacak seviyede kalabalıktı. Öte yandan, sokaklar bomboştu ve genellikle şehirdeki halka açık parklara akın eden çocuklar bu bayramda evlerinden dışarı çıkmadı.
Nijerya’nın başkenti Niamey ve Tanzanya’nın başkenti Dar es-Selam’da her zaman olduğu gibi kalabalıktı. Ancak güvenle namaz kılınmasında bir zorluk gördükleri için bazı mescitler kapalı kaldı. Senegal’in başkenti Dakar’daki merkez camii bayramda da kapalı kalmaya devam etti. Abidjan’daki bir camide cemaat arasında boşluk bırakmak için insanların namaz kılmaları gereken yerler işaretlendi. İnsanlarla yakın ilişki ve sıcak muhabbeti dört gözle bekleyen Diakite, “İnsanları ve onların sıcak muhabbetini özlüyoruz. Açıkçası bu yıl bir bayram havası yok” dedi.
Afrika diğer kıtalara göre salgından çok az etkilendi. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Cuma günü yaptığı açıklamada, Afrika kıtasındaki Kovid-19 hastalığı vaka sayısının önemi bir aşamaya ulaştığını söyleyerek 100 binin üzerine çıktığını kaydetti.
Ancak, Koronavirüs salgını Afrika kıtasında, dünyanın geri kalanından farklı bir yol izliyor gibi görünüyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Afrika kıtası Müdürü Dr. Matshidiso Moeti yaptığı açıklamada, “Şimdiye kadar, Afrika kıtası, dünyanın diğer bölgelerini vuran yüksek ölüm oranlarından kurtuldu.” ifadelerine yer verdi.
Afrika kıtası genelinde Koronavirüs kaynaklı teyit edilmiş 3 bin 100 vefat kaydedilirken, Avrupa’da 100 bin vakaya ulaşıldığında 4 bin 900 ölüm kayıtlara geçmişti. Önceden yapılan bir analiz, Afrika kıtasındaki nüfusun yüzde 60’ından fazlasının 25 yaşın altında olduğu için, bu sonucun demografik yapıyla ilgili olabileceğine işaret ediyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, Afrika hükümetleri tarafından yapılan kontroller, gözlemler ve hijyen konusunda farkındalığı artırma kampanyalarının hızlandırılması, salgının yayılmasını yavaşlatmaya yardımcı olabilir. Bununla birlikte Moeti, Afrika’daki sağlık sisteminin kırılgan bir yapıda olduğunu ve ani bir atak durumuyla başa çıkamayacakları konusunda uyararak, test sayısının artırılması gerektiğini ekledi.



Putin: İran ile ilişkilerimiz olumlu yönde gelişiyor

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova'daki görüşme sırasında İranlı mevkidaşı Mesud Pezeşkiyan ile tokalaşırken (Reuters)
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova'daki görüşme sırasında İranlı mevkidaşı Mesud Pezeşkiyan ile tokalaşırken (Reuters)
TT

Putin: İran ile ilişkilerimiz olumlu yönde gelişiyor

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova'daki görüşme sırasında İranlı mevkidaşı Mesud Pezeşkiyan ile tokalaşırken (Reuters)
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova'daki görüşme sırasında İranlı mevkidaşı Mesud Pezeşkiyan ile tokalaşırken (Reuters)

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bugün Türkmenistan’da düzenlenen uluslararası bir forum kapsamında İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile yaptığı görüşmede, Moskova ile Tahran arasındaki ilişkilerin ‘son derece olumlu bir şekilde geliştiğini’ söyledi.

Şarku’l Avsat’ın Rus haber ajansı Sputnik’ten aktardığına göre Putin, görüşmede, Rusya’nın Birleşmiş Milletler’de (BM) İran’ın nükleer programı konusunda Tahran ile yakın koordinasyon içinde çalıştığını ifade etti.

dfrgt
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin (AFP)

Putin, iki ülkenin Buşehr Nükleer Santrali başta olmak üzere çeşitli alanlarda iş birliği yürüttüğünü, ayrıca Uluslararası Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru gibi altyapı projelerinde birlikte çalıştıklarını belirtti. Rus lider, gaz ve elektrik sektörlerinde ortaklık imkanlarının da değerlendirildiğini dile getirdi.

Pezeşkiyan ise görüşmede, Tahran’ın Moskova ile imzalanan kapsamlı stratejik ortaklık anlaşmasının tüm maddelerine bağlı olduğunu vurguladı.


Fildişi Sahili, El Kaide ile bağlantılı militanlara karşı koymak için ABD casus uçaklarını görevlendirmeyi planlıyor

Casus uçak
Casus uçak
TT

Fildişi Sahili, El Kaide ile bağlantılı militanlara karşı koymak için ABD casus uçaklarını görevlendirmeyi planlıyor

Casus uçak
Casus uçak

Fildişi Sahili’nden iki güvenlik yetkilisi, ülkenin ABD Başkanı Donald Trump yönetiminden, El Kaide bağlantılı militanlara karşı sınır ötesi operasyonlarda kullanılmak üzere ülkenin kuzeyine Amerikan keşif uçakları konuşlandırmasını talep ettiğini söyledi. Yetkililer, Washington’dan gelecek kararın gelecek yıl netleşmesini beklediklerini belirtti.

Terörle mücadelede görevli üst düzey bir yetkili, Abidjan ile Washington’ın bölgesel güvenlik ihtiyaçları konusunda mutabakata vardığını, ancak zamanlamanın hâlâ kesinleşmediğini ifade etti.

Beyaz Saray yorum talebine yanıt vermezken, Pentagon şu anda Fildişi Sahili’nde operasyon planı olmadığını açıkladı. ABD Dışişleri Bakanlığı ise değerlendirme yapmaktan kaçındı, ancak “Amerikan çıkarlarıyla bağlantılı olduğunda terörle mücadele hedeflerimizi sürdürmeye devam edeceğiz” açıklamasını yaptı.

Fildişi Sahili Savunma Bakanlığı da yorum talebine yanıt vermedi.

Washington, geçen yıl Batı Afrika’daki ana üssünü kaybetmişti. Nijer’in güvenlik desteği için Rusya’ya yönelmesi üzerine ABD, 100 milyon dolar değerindeki insansız hava aracı (İHA) üssünden çıkarılmıştı.

Bu üs, Sahel bölgesinde El Kaide ve DEAŞ bağlantılı gruplara ilişkin kritik istihbarat sağlıyordu. Küresel Terörizm Endeksi’ne göre, geçen yıl bölgede bu gruplarla bağlantılı faaliyetler nedeniyle 3 bin 885 kişi hayatını kaybetti. Bu sayı, dünya genelindeki terör kaynaklı ölümlerin yarısına denk geliyor.


Taliban’dan Pakistan’a fetvalı güvence

Afganistan'da Perşembe günü Celalabad'da düzenlenen mezuniyet töreninde polis memurları (EPA)
Afganistan'da Perşembe günü Celalabad'da düzenlenen mezuniyet töreninde polis memurları (EPA)
TT

Taliban’dan Pakistan’a fetvalı güvence

Afganistan'da Perşembe günü Celalabad'da düzenlenen mezuniyet töreninde polis memurları (EPA)
Afganistan'da Perşembe günü Celalabad'da düzenlenen mezuniyet töreninde polis memurları (EPA)

Afganistan’daki Taliban yönetimi, iki ülke arasında günler önce yeniden alevlenen sınır çatışmalarının ardından, Pakistan’a yönelik dolaylı güvence mesajlarını yoğunlaştırdı. Kabil, kırılgan ateşkesi koruma çabalarının sürdüğü bir dönemde hem dinî hem de siyasi bir dizi taahhüdü arka arkaya açıkladı.

Başbakan Ahund ve üst düzey isimlerin katıldığı, binden fazla din adamını bir araya getiren toplantıda yayımlanan fetva, Afgan topraklarının hiçbir ülkeye karşı kullanılmayacağını ilan etti. Siyasi–fiqhî bildiri, sınır ötesi çatışmalara müdahil olanlara karşı yaptırım uygulanacağını vurguladı.

Bildirinin ardından Dışişleri Bakanı Emirhan Muttaki, hükümetin fetvadaki taahhütlere “tam bağlılık” göstereceğini açıkladı. Açıklama, Pakistan içini hedef alan ve sorumluluğu başta Pakistan Talibanı (TTP) olmak üzere çeşitli gruplara atfedilen saldırıların ardından yükselen gerilimi yatıştırma girişimi olarak değerlendirildi.

Sınırdaki son saldırıda, salı günü Afganistan sınırına yakın Kurram bölgesindeki bir güvenlik noktasının hedef alınması sonucu 6 Pakistan askeri hayatını kaybetmişti. İslamabad, saldırıların Afgan topraklarını kullanan silahlı gruplarca planlandığını savunurken, Kabil bu iddiaları reddediyor ve TTP ile operasyonel bağları olmadığını öne sürüyor.

dfgt
3 Aralık 2025'te Afganistan sınırında düzenlenen saldırıda hayatını kaybeden Pakistanlı güvenlik görevlileri için düzenlenen cenaze töreninden bir kare (AFP)

Din adamları kurultayının sonunda yayımlanan bildiride, Afgan hükümetinin ülke topraklarının hiçbir devlete karşı kullanılmaması taahhüdünü “şer’î bir sorumluluk” olarak üstlendiği belirtildi. Açıklamada, bu taahhüdü ihlal edenlerin asi sayılacağı ve gerekli işlemlerin uygulanacağı ifade edildi.

Bildiride, ülke egemenliğini savunmanın dinî bir görev olduğu vurgulanırken, aynı zamanda “Afgan topraklarının başka herhangi bir devlete zarar vermek için kullanılmasının caiz olmadığı” yeniden teyit edildi. Ayrıca Afgan vatandaşlarının sınır ötesindeki askerî faaliyetlere katılmak üzere ülke dışına gitmesinin yasak olduğu, bunu yapanların “muhalif ve asi” kabul edileceği kaydedildi.

Toplantıda Başbakan Ahund’un yanı sıra Yüksek Mahkeme Başkanı, İyiliği Emretme ve Kötülükten Sakındırma Bakanı, Yükseköğrenim Bakanı ve diğer üst düzey isimlerin bulunması, Taliban yönetiminin Pakistan’a hem dinî hem de siyasi nitelikte çift katmanlı güvence sunma çabasının işareti olarak değerlendirildi. Kabil yönetimi, özellikle sınır aşan silahlı gruplar konusunda artan uluslararası baskıyla karşı karşıya.

hyju
Afganlar, 6 Aralık 2025'te Pakistan güçleriyle sınır çatışmalarında öldürülen bir adam için yas tutuyor (AFP)

Dışişleri Bakanı Muttaki, devlet medyasına yaptığı açıklamada, ülke genelindeki din alimlerinin “İslami düzenin korunmasına yönelik birleşik fetvalarını” yenilediklerini belirterek, Afganistan’ın hiçbir ülkeye zarar verecek bir faaliyete izin vermeyeceğini yineledi. Muttaki, “Bu, alimlerin tavsiyesidir ve tüm Müslümanlar için yerine getirilmesi gereken bir görevdir” dedi.

Muttaki, fetvayı ihlal ederek sınır ötesi faaliyetlerde bulunanlara karşı Afgan yönetiminin gerekli adımları atma hakkına sahip olduğunu vurguladı. Bu ifade, TTP’ye katılan Afgan unsurlara yönelik üstü kapalı bir mesaj olarak değerlendirildi.

Açıklamasının sonunda “birlik ve fitneden uzak durma” çağrısı yapan Muttaki, Afgan halkının tarih boyunca din alimlerinin fetvalarına uyduğunu ve bugün de bu çizginin sürdürüleceğini belirtti.

Gözlemcilere göre fetva, siyasi bildiri ve resmî açıklamaların tamamı, son haftalarda tırmanan saldırılar nedeniyle artan Pakistan tepkisini yatıştırmaya ve Kabil’in güvenlik taahhütlerine bağlılık gösterdiğini ispatlamaya yönelik koordineli bir çabanın parçası niteliğinde. Geçen cuma yaşanan ve 4 kişinin ölümüne yol açan sınır çatışması, iki ülke arasındaki gerilimi yeniden tırmandırmıştı.