Yemen: Husilerin cezaevlerinde koronavirüs salgını yayılıyor

Güvenlik personelleri, 6 Mayıs’ta Sana’da koronavirüs tedbiri olarak maske taktı (Reuters)

Yeni tip koronavirüs (Kovid-19), Husi milislerin kontrolündeki Sana’da birçok mahallede yayılırken, durum tutukluları ve esirleri serbest bırakma, vaka sayısını gizleyen Husi liderlere dava çağrılarının yapılmasına yol açtı.
Bu gelişmeyle eş zamanlı olarak meşru hükümet, Husilerin kontrolü altındaki alanlarda salgının yayılması dolayısıyla milislere saldırırken, onları Birleşmiş Milletler (BM) Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths’in barış girişimine boyun eğmeyip Yemenlilere soykırım uygulamakla suçladı.
Eski Yemen Dışişleri Bakanı ve Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi’nin mevcut danışması Abdulmelik el-Mahlafi, Sana’da yaşananları Husi grubun salgını yaydığı ve Griffiths’in önerilerini reddettiği bir suç eylemi olarak nitelendirdi.
Twitter üzerinden açıklamada bulunan Mahlafi, “Sana’da yaşananlar bir suçtur. Husiler, Özel Temsilcinin salgınla mücadele etmek, tutukluları serbest bırakmak, maaş ödemek ve havaalanını açmak için ateşkes ve işbirliği önerilerini reddetti” dedi.
Yetkili, “Husilerin, savaş ve ölüm ısrarı bir suçtur. Yemen halkı, Husiler tarafından kasıtlı bir soykırıma maruz kalmaktadır” ifadelerini kullandı.
Yemen insan hakları kaynakları, salgının Sana’daki (merkezi hapishane) en büyük Husi hapishanelerinde, uygun önlemlerin alınmamasının bir sonucu olarak yayılmaya başladığını bildirdi.
Yemenli bir insan hakları kuruluşu olan Kaçırılanların Anneleri Derneği, yaptığı açıklamada, “Geçen pazartesi akşamı Sana’daki merkezi hapishane, Nureddin Merziyye ve Muhammed Vasil’in koronavirüse yakalandığı ve durumları kötüleşirken hapishanede karantinaya alındıklarını belirten acil bir bildiri aldı” dedi.
Kurum, kaçırılanların annelerinin, kaybolan çocuklarının sağlığı ve güvenliğine dair büyük bir endişe yaşadıklarını ve bu çocukların çoğunun 4 yıldan uzun bir süre boyunca parmaklıkların ardında kaldığını belirtti. Kurum, iki kişide virüs tespit edilmesinin ardından tutukluların hızlı bir şekilde serbest bırakılması çağrısında bulundu. Kaçırılanların Anneleri Derneği, BM’ye ve başta İnsan Hakları Yüksek Komiserliği ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi olmak üzere uluslararası kuruluşlara da ‘kaçırılanlar meselesine yönelik sorumluluklarını üstlenme’ çağrısı yaptı.
Husiler ise salgının binlerce tutuklu ile dolu hapishanelerine ulaşması sonrasında yapılan yerel ve uluslararası uyarıları görmezden geldi. Sana’daki Yemen insan hakları kaynakları, Husilerin mahkumlarla ilgili uygun kararı alması ve onları bir an önce serbest bırakması için vaktin geç olmadığını ifade etti.
Husilerin, binlerce vaka sayısını ve onlarca ölüyü gizlediği tahmin edilirken, milisler yalnızca 4 vakanın kaydedildiğini açıkladı. Bu çerçevede bir insan hakları ağı, Husilerin kontrolü altındaki bölgelerde koronavirüsten ölenlerin sayısını takip etmek üzere ortaya koyacakları bir plana değindi. Yemen İnsan Hakları Ağı, 26 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, planın bir grup uzman, avukat ve ilgili taraflarca uygulanacağını belirtirken, Husilerin kontrolündeki tüm bölgelerin sakinlerini de bu virüsten ölenlerin isimlerini açıklamaya çağırdı.
Öte yandan Yemenli aktivistler ve Husilerin kontrolündeki bölgelerin sakinleri, önde gelen milisler ve yandaşlar da dahil, virüs dolayısıyla ölen vakaları takip etmeyi sürdürdü.
Kaynaklar, darbecilere bağlı Dışişleri Bakanlığı’nda danışman olan Husi lider Şefi Naşir el-Muin’in virüse yakalandıktan sonra öldüğünü açıkladı.
Sana’daki aktivistler, ünlü Avukat Abdulaziz es-Semavi’nin, Tuğgeneral Ahmed el-Cendebi, Tuğgeneral Arif en-Nasiri, Tuğgeneral Abdulmelik el-Kare de dahil çok sayıda askeri ve güvenlik yetkilisinin ve Sana’daki Şaub kasabasındaki Habre Hapishanesi müdürünün virüs dolayısıyla öldüğünü belirtti.
Aktivistler, Husilerin kontrolündeki bölgelerde virüse yakalanmaları sonucunda Husilere bağlı Yemen parlamentosu üyesi Abdurrahman el-Mahbeşi’nin, Dışişleri Bakanlığı yetkililerinden Abdulvahid el-Adini’nin, aynı şekilde Hakim Fadl el-Anisi’nin, Hakim Muhammed eş-Şerefi’nin, Şeyh Hizam el-Buheyti’nin, iş insanı Abdulilah el-Hatib’in, Tuğgeneral Ali Ahmed Hacer’in, Şeyh Mukbel Adurrab eş-Şehari’nin Tuğgeneral Ahmed el-Cendebi’nin de öldüğünü ifade etti.
Yemen hükümetinde Sağlık Bakanı Naser Baum da Husilere, koronavirüse enfekte olan vatandaşların ve yaşanan ölümlerin gerçek sayısını açıklama çağrısında bulundu. Yetkili, bilgi alışverişinde bulunmak, ihtiyaçları belirlemek, kusurları tespit etmek ve çabaları birleştirmek için tüm vilayetler arasında kanalları açık tutmanın önemine dikkati çekti.
Baum, ihtiyati tedbirlere uyulmamasının salgının yayılmasına katkıda bulunacağını, özellikle de vatandaşların tatillerde şehirlerden kırsal alanlara taşınması sonrasında virüsün henüz ulaşamadığı yerlere de ulaşacağı konusunda uyardı.
Sağlık Bakanı, vilayetlerde yerel makamların tedbirlerin uygulanıp uygulanmadığını denetlemesi, vatandaşları evlerinde kalma ve bir araya toplanmama hususunda eğitmeleri gerektiğini vurguladı. Baum, pazarlarda, alışveriş merkezlerinde ve parklarda devam eden hareketliliğin mantıksız olduğunu, ihmalkarlığın kabul edilemez olduğunu ve salgının daha da artmasına yol açacağını belirtti.
Naser Baum, bakanlığın salgın ve virüslerle mücadele etme, ‘epidemiyolojik durumu tespit etmek ve salgın krizinin yönetilmesine yardımcı olmak’ için uzmanlar gönderme hususunda hükümet çabalarını desteklemek amacıyla, bağışçılar ve ilgili kuruluşlarla koordinasyon sağladığını söyledi.
Bakan, tüm vatandaşlara da Halk Sağlığı Bakanlığı çatısı altında çalışma kanallarını birleştirme, salgınla mücadele çabalarını koordine etmek için hasta ve ölüm vakalarında bilgi ve istatistik alışverişinde bulunma çağrısı yaptı.
Bakan Baum, “Virüse yakalanma, vatandaşların alnında bir damga değildir. Vatandaşların koronavirüse yakalanmasında ve bunun için yardım istemesinde herhangi bir utanılacak durum yoktur. Yardım talebi, hastaya karantina prosedürlerinin uygulanmasına ve diğer insanlara bulaşmasının önlenmesine yardımcı olur” dedi.
Geçen pazartesi gününden bu yana meşru hükümet yetkilileri, Aden, Taiz, Lahic, ed-Dali, Şebve, Marib ve Hadramut’ta 40’tan fazla ölüm ve 245 vaka kaydedildiğini açıkladı.