عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Suriye’de ‘yumuşak’ Rus adımı

Şam’daki Rusya Kültür Merkezi’ndeki kitapları ve fotoğrafları inceleyen bir ziyaretçi. (Şarku’l Avsat)
Şam’daki Rusya Kültür Merkezi’ndeki kitapları ve fotoğrafları inceleyen bir ziyaretçi. (Şarku’l Avsat)
    Şam/ Şarku’l Avsat
TT
TT

Suriye’de ‘yumuşak’ Rus adımı

Şam’daki Rusya Kültür Merkezi’ndeki kitapları ve fotoğrafları inceleyen bir ziyaretçi. (Şarku’l Avsat)
Şam’daki Rusya Kültür Merkezi’ndeki kitapları ve fotoğrafları inceleyen bir ziyaretçi. (Şarku’l Avsat)

19 yaşındaki Nermin Saida, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed’in fotoğraflarının yer aldığı ve altında da ‘Yaşasın Rusya-Suriye Dostluğu’ yazılı Rusya Kültür Merkezi’nin lobisinde eline aldığı Rusça kitapları inceliyor.
Nermin, merkezin Şam’daki faaliyetlerine yeniden başlaması sonrasında çocukken kaydolduğu çeşitli kurslara giderek Rusçasını geliştirmek için sabırsızlanıyor:
“Annem beni her yaz mevsiminde Şam’ın batısındaki yıkılmış alanlardan, bale ve müzik eğitimi almam için 29 Mayıs Caddesi’ndeki merkeze götürürdü.”
Nermin’e göre merkez, eski faaliyetlerine geri döndüğünde kendisi de savaş sırasında kaybettiklerine yeniden ulaşacak.
Şam’daki Rusya Kültür Merkezi Müdürü Nikolay Sukhov, dil kurslarının açılmasının ve merkezin faaliyetlerine yeniden başlamasının ‘test balonu’ olduğunu söyledi. Sukhov, geçen yıl mart ayında Şam’a ulaşmasından bu yana çalışmaların başlaması için merkeze yapılan birçok yazılı, sözlü ve telefon çağrısına yanıt olarak merkezin yeniden açıldığını ifade etti. Sukhov ayrıca koronavirüsün yayılma koşulları ve karantina prosedürlerinin Rusça ve müzik kurslarının başlatılması kararına yol açtığını ancak merkezin tam kapasite ile ancak eylül ayında açılacağını belirtti.
Rusya Kültür Merkezi, 2013 yılından bu yana kapalı kalmasının ardından Şam’daki siyasi ve askeri açıdan mevcut olan Rus varlığıyla orantılı olarak Rus kültürel varlığını da güçlendirmek için geçen pazar günü faaliyetlerine yavaş yavaş başlama kararı aldı. Rusya’nın Şam Büyükelçisi Yardımcısı Eldar Kurbanov ‘El-Vatan’ internet sitesine yaptığı açıklamada iki ülke arasındaki kültürel iş birliğinin seçkin, stratejik, siyasi ve askeri ilişkiler düzeyine ulaşması gerektiğini ifade etti. Suriye’deki okullardaki Rus öğrenci sayısının yaklaşık 19 bine ulaştığını belirten Kurbanov “Bu sayıyı Rusça eğitimin gelişimine paralel olarak artırmak ve Rusça eğitimini teşvik etmek için çalışmalar yürütülmektedir” dedi. Yetkili, Rusya- Suriye ikili ilişkilerinin seviyesinin son derece ileri olduğunu belirtirken, “Doğru yöne doğru ilerliyoruz” ifadesini kullandı.
Rusya Devlet Başkanı Putin, dışişleri ve savunma bakanlıklarını 2015 yılında Moskova ve Şam arasında imzalanan ve Suriye’ye herhangi bir ücret ödemeden Rus uçakları ve askerleri için süresiz şekilde bir üs tahsis edilmesini de içeren bir anlaşma kapsamında Suriye’deki Rus ordusuna daha fazla gayrimenkul ve deniz bölgesi tahsis etmek üzere Suriye tarafı ile müzakere etmekle görevlendirdi. Aynı şekilde söz konusu karar öncesinde de Rusya’nın Şam Büyükelçisi Alexander Yefimov, Suriye ile ilişkileri geliştirmek için özel başkanlık temsilcisi olarak atandı. Rusya Kültür Merkezi müdürü Nikolay Sukhov, Rusya’da yayın yapan TASS haber ajansına yaptığı açıklamada, “Bu kursların yeniden açılması, Suriye’deki kalıcı Rus varlığının düzeltilmesinin ilk adımıdır” dedi. Sukhov, merkezin ‘bu zor zamanlarda Suriyelilere faydalı, önemli bilgi ve beceriler kazandırılmasına yardımcı olabileceğini’ belirtirken bu faaliyetleri daha sonra Suriye’deki diğer şehirlere de genişletmeyi planladıklarını vurguladı.
Sukhov, Şam’daki Rusya Kültür Merkezi’nin Suriye rejimine karşı 2011 yılında patlak veren halk protestolarından sonra Şam’da kapatılan son dış kültür merkezi olduğunu söyledi. Avrupa kültür merkezleri ve Amerikan Merkezi’nin kapatıldığı bir dönemde Rusya Kültür Merkezi’nin 1966 yılında kuruluşundan bu yana Sovyet ve Suriye hükümetleri arasında bir anlaşma uyarınca en önemli kültürel faaliyetleri gerçekleştirdiğini kaydetti.
Bu gelişmeyle, yolsuzlukla mücadele edememesi ve ekonomik krizle yüzleşmemesi çerçevesinde Suriye rejimine yönelik eleştirilerin sürdüğü Rusya merkezli medya kampanyasının ardından iki ülke arasındaki gergin ilişkilere olarak Rusya’dan ‘yumuşak bir adım’ ortaya konulmuş oldu

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Ortadoğu'da Dürziler: Gizemli doktrin ve önemli siyasi rol

Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
TT
TT

Ortadoğu'da Dürziler: Gizemli doktrin ve önemli siyasi rol

Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)

Dürziler, dini ve sosyal gizliliğini korumaya çalışırken, Ortadoğu'da Lübnan, İsrail ve Suriye gibi yayıldığı ülkelerde siyasi roller oynayan bir azınlığı oluşturuyorlar.

Son birkaç gün boyunca, Güney Suriye'deki Suveyda şehrinde Dürzi milisler, Bedevi milislerle çatışmaya girdiler ve bunun sonucunda yaklaşık 100 kişi hayatını kaybetti. Suriye hükümeti güçleri salı günü Suveyda şehrine girip ateşkes ilan ederken, İsrail Suriye güçlerini hedef alan hava saldırıları düzenlediğini duyurdu. Zira Tel Aviv daha önce azınlık Dürzi halkını korumaya ve Güney Suriye'de asker konuşlandırmayı önlemeye çalışacağına söz vermişti.

Peki Dürziler kimdir ve inançları, siyaset ve toplumdaki rolleri hakkında ne biliyoruz?

Dini inançları

Dürzilik, 11’inci yüzyılın başında, İmamiye’den (İsna Aşeriye) sonra Şiiliğin ikinci en büyük dalı olan İsmâiliyye mezhebinin bir fırkasıdır.

Kendilerine Muvahhidun diyen Dürziler, Lübnan'daki en yüksek dini otorite olan el-Akl Şeyhliğinin web sitesine göre, “Bir ve tek olan, yeri ve göğü yaratan Allah’a” meleklerine, peygamber ve resullerine, ahiret gününe inanırlar.

Mezhep mensupları ile sınırlı olan öğretilerinin gizliliğini açıklar şekilde, ritüellerine aşina olan ve adının açıklanmasını istemeyen birinin AFP’ye vurguladığı gibi, Dürziler inançlarında “zahiri mesaj ile batini mesaj”ı temel alırlar.

Bahsi geçen kişi, tek tanrılı dinlerin uzun bağlamlarına dayanan, dini kavramları felsefe ile karıştırma yoluyla Platon'un fikirlerinden etkilenen, “Allah’ın gerçek tevhidinde olgun bir aşamaya” dayanan öğretilerden bahsediyor.

Dürzilik, sözde doğruluk, iman kardeşlerini koruma ve karşılıklı yardım, İblis'i ve bütün şer güçleri tanımama gibi yedi temel tavsiyeyi (esası) benimser ve reenkarnasyonun “mezhebin bir parçası” olduğuna inanır.

Dini günler

Dini günleri, diğer mezhepler ile aynıdır. Ek olarak, kurban bayramından önceki on gün boyunca yapılan günlük toplantılar vardır. Bu toplantılarda dini okumalar, bazı ibadetler, bazı şiirler ve manevi okumalar yapılır. Bunlar Muvahhid birisinin yerine getirmesi halinde gerçek tevhidi uygulamış kabul edileceği yedi esası pekiştirmektedir.

Aynı şekilde, Hicri yeni yılı ihya ederler ve herkes gücü yettiğince zekat öder.

Şeyhleri iman kardeşlerini koruma ve iletişimi koruma ilkesini yerine getirmek için perşembe-cuma gecesi ritüelleri ve ibadetleri eda etmek, dini okumalar yapmak amacıyla toplanırlar.

Mezhebin öğretileri mensupları arasında gizli kalır ve bazı karma evliliklerin varlığına rağmen, genellikle Dürzilerin kendilerine mezhep mensuplarının dışında hayat arkadaşı seçmeleri hoş karşılanmaz.

Yayıldıkları bölgeler

Dindar erkeklerinin siyah kıyafetler giyinip başlarına beyaz sarık sardıkları, kadınlarının ise yine siyah kıyafetler giyip, başlarını ve yüzlerinin bir kısmını örten beyaz bir başörtü taktıkları Dürzilerin sayısının 1 milyondan fazla olduğu tahmin ediliyor.  

Dürzi mezhebi mensupları çoğunlukla Lübnan, Suriye, Filistin toprakları ve Ürdün'deki dağlık bölgelerde yoğun bir şekilde yaşıyorlar.

Suriye'deki nüfuslarının 700 bin olduğu tahmin ediliyor ve çoğu kaleleri sayılan Suveyda şehrinin bulunduğu ülkenin güneyinde yaşıyor. Ayrıca Şam kırsalındaki Ceramana ve Sahnaya ilçeleri ile ülkenin kuzeybatısındaki Idlib'de sınırlı sayıda bulunuyorlar.

Lübnan'da sayılarının yaklaşık 200 bin olduğu tahmin ediliyor ve yoğun olarak ülkenin merkezindeki dağlarda, özellikle de Şuf, Aliya ve el-Metn el-Ala bölgelerinde, ayrıca Cebel el-Şeyh’in batı eteklerindeki Hasbaya ve Raşiya gibi bölgelerde yaşıyorlar.

İsrail'de ise Celile, Karmel Dağı ve işgal altındaki Golan Tepeleri'nde 20'den fazla köyde dağınık bir şekilde yaşıyorlar. Merkezi İstatistik Bölümü'ne göre, İsrail vatandaşlığına sahip olanların sayısı 153 bin. Ek olarak, Golan'da yaşayan yaklaşık 23 bin Dürzi’nin büyük çoğunluğu kalıcı İsrail ikametgah belgesine sahip.

İsrail'deki Dürzi Mirası Merkezi'ne göre, İsrail mezhebi “kendi mahkemeleri ve bağımsız manevi liderliği ile tek başına bir oluşum olarak” tanıyor.

Tarihçi Sami Nesib Makarem, “Dürzi İnancı” adlı kitabında, özellikle Lübnan ve Kuzey Suriye'deki bazı Dürzilerin “16. yüzyıldan itibaren Cebel-i Havran'a göç ettiğini” ve bölgenin “Cebel-i Dürzi” olarak anılmaya başladığını belirtiyor.

Buradan bazıları, özellikle kuzeyde yaklaşık 15 bin ila 20 bin Dürzi'nin yaşadığı Ürdün'e göç etti.

Az sayıda Dürzi de Latin Amerika, Güneydoğu Asya ve Avustralya gibi dünyanın çeşitli bölgelerine ve ayrıca Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Meksika'ya göç etti.

Sosyal ve politik rol

Dürziler, farklı ülkelere yayılmalarına rağmen yakın bağlarını sürdürmeye çalıştılar.

Beyrut Amerikan Üniversitesi'nden tarihçi Profesör Makram Rabah, Dürziler, Maruniler ve Lübnan Dağı'ndaki çatışmalar üzerine yazdığı bir diğer kitapta şu açıklamayı yapıyor: “Karma evlilikler ve Dürziler arasında ilişkiler var ve din adamları bu ilişkinin sürdürülmesinde önemli bir rol oynuyorlar. Sınırlar çizilmiş olsa da, Dürziler onları gerçekte tanımadılar.”

Makram'a göre, bir azınlık olmalarına rağmen, Ortadoğu'da Dürziler “bölgenin siyasi ve sosyal yaşamında, ekonomik ve sosyal meselelerinde önemli ve bazen öncü bir rol” oynadılar.

Bu durum genellikle, azınlığın rolünü, büyüklüğünün ötesinde şekillendirmede önemli bir etkiye sahip olan feodal liderlerden veya aile liderlerinden kaynaklanıyordu.

Örneğin Lübnan'da lider Kemal Canbolat, 1950'lerden iç savaşın başlangıcı (1975-1990) ve 1977'deki suikastına kadar önemli bir siyasi rol oynadı.

Suriye'de Fransız manda yönetimi, 1921'de Cebel el-Dürzi bölgesine idari bağımsızlık verdi ve bu statü 1937'ye kadar devam etti. Ancak bu dönemde, en önde gelen Dürzi liderlerinden biri olan Sultan Paşa el-Atraş, 1925'te Fransızlara karşı patlak veren büyük bir ayaklanmaya liderlik etti.

İsrail'e gelince, Makram Rabah, Dürzilerin “devlete tamamen entegre olduklarını ve orduda görev yaptıklarını, bunun da onlara devlet nezdinde daha fazla nüfuz sağladığını” açıklıyor.

Suriye'de çatışmanın patlak vermesinin ardından Dürziler, kendilerini çatışmadan ve sonuçlarından uzak tuttular. Birkaç istisna dışında, genellikle rejime karşı silahlanmadılar veya muhalefete katılmadılar. Bulundukları bölgelerde çeşitli silahlı grupların parçası olan Dürziler, Beşşar Esed'in devrilmesinden sonra iktidara gelen yeni yetkililerle henüz bir anlaşmaya varamadılar.

Nisan ayı sonlarında Şam kırsalındaki iki bölgede patlak veren ve Suveyda'ya uzanan çatışmalar, Dürzi milisler ile güvenlik güçlerinin de aralarında olduğu en az 119 kişinin ölümüne yol açtı. Bu kanlı çatışmaya İsrail hava saldırılarıyla müdahale etti ve Şam’ı, Dürzilere zarar verilmemesi konusunda uyardı.

Nadir görülen bir siyasi ayrışmayla, Dürziler arasında son olaylara ilişkin tutumlar farklılaştı. Kemal Canbolat’ın oğlu Lübnanlı lider Velid Canbolat, Dürzileri Müslümanlar ile “sonsuz bir savaşa” sürüklemek konusunda uyarıda bulunurken, dini otoriteler ve Suriyeli Dürzi askeri gruplar, Dürzilerin ülkenin “ayrılmaz bir parçası” olduğunu vurguladılar.Şarku'l Avsat'ın Independet Arabia'dan aktardığı analize göre buna karşılık, Suriyeli din adamları ve İsrail’deki Dürzilerin dini lideri Şeyh Muvaffak Tarif, İsrail'e Suriye Dürzilerini koruma çağrısında bulundular.

Rabah, bu tarafların “farklı ajandalara sahip olduğunu ve daha da önemlisi, üç ülkeye uzanan bir nüfuz mücadelesi olduğunu” belirtti.