عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI Ortadoğu

İsrail ve Filistin arasında tansiyon giderek yükseliyor

İsrail güvenlik güçleri dün Batı Şeria Yatta köyünde yıkılan bir evin mobilyalarının önünde dururken (AFP)
İsrail güvenlik güçleri dün Batı Şeria Yatta köyünde yıkılan bir evin mobilyalarının önünde dururken (AFP)
    Tel Aviv/Şarku’l Avsat
TT
TT

İsrail ve Filistin arasında tansiyon giderek yükseliyor

İsrail güvenlik güçleri dün Batı Şeria Yatta köyünde yıkılan bir evin mobilyalarının önünde dururken (AFP)
İsrail güvenlik güçleri dün Batı Şeria Yatta köyünde yıkılan bir evin mobilyalarının önünde dururken (AFP)

İsrail ordusunun liderleri,  iç istihbarat servisi Şin Bet ve diğer güvenlik kurumları tarafından dün başlatılan ‘savaş oyununda’, İsrail’in Batı Şeria'daki bölgeleri ilhak etme planını uygulaması halinde beklenen senaryoları inceledi. Planın uygulanması halinde, Ürdün ve Filistin Otoritesi, bölgeyi şiddet ve kanlı çatışmalara itebilecek ciddi protestoların yaşanması konusunda uyarıda bulundu.
Bilgilendirilmiş kaynaklar, İsrail ordu yetkililerinin başlangıçta ilhak planının uygulanması konusunda çekinceli olduklarını, hükümetin tutumunu görmezden geldiklerini ve konuyla ilgili açıklamada bulunmadığını söyledi.
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın danışmanı ve Filistin Baş Kadısı Mahmud el-Habbaş dün yaptığı açıklamada, olası ilhak planının bölgenin son 100 yılda görmediği şiddet patlamasına yol açabileceğini söyledi. Habbaş resmi İsrail radyosuna yaptığı açıklamalarda,  İsrail liderliğinin ilhak etme yaklaşımında maceraya atıldığını söyleyerek, Filistinlilerin ilhakı kabul etmeyeceğini, sessiz kalmayacağını ve İsrail'in karşısında doğrudan çatışmalara girebileceğini kaydetti. Filistin güvenlik hizmetlerinin hibe kabul etmeyeceğini de vurgulayan yetkili, “İsrail için polis rolü oynamayacağız” dedi.
Batı Şeria’daki Filistin tepkisinin, İsrail’in atacağı adımların büyüklüğü ve şekliyle ilgili olması bekleniyor. Ürdün, Hamas, İslami Cihad ve Filistin Halk Kurtuluşu Cephesi gibi grupların tepkileri de bu kapsamda kritik olması bekleniyor. Savaş oyunu senaryosuna gelince, yetkililer, El Fetih hareketinin tepkilerinin sert olacağını düşünüyor ve askerlerin silah kullanmak için eğitildiğini belirtiyor.
Bu değerlendirmelere dayanarak, savaş oyunu katılımcıları, bir sonraki aşama için iyi bir hazırlık önererek, İsrail hükümetini tehlikeler ve bunlarla nasıl karşılaşacakları konusunda bilgilendirerek Batı Şeria ve Gazze Şeridi çevresindeki İsrail kuvvetlerinin güçlendirilmesini talep ettiler.
Dün gerçekleşen ve İsrail Genelkurmay Başkanı General Aviv Kochavi’nin başkanlık ettiği görüşmelere Şin Bet Başkanı Nadav Argaman’ın yanı sıra Batı Şeria ve Gazze Şeridi çevresinde faaliyet gösteren askeri ve istihbarat ekiplerinin liderleri katıldı.
İsrail Başbakanı Netanyahu önceki gün ABD Başkanı Donald Trump’ın Yüzyılın Anlaşması olarak duyurduğu ve Filistin topraklarının ilhak edilmesini sağlayan planına direnmekle tehdit eden yerleşimcilerin lideriyle bir araya geldi. Netanyahu, ABD yönetimi ile ilhak planı hakkındaki görüşmelerin devam ettiğini söyleyerek onları sakinleştirmeye çalıştı ve planın uygulanmasının 'Yüzyılın Anlaşması' planından ayrı olarak gerçekleştirileceğini vurguladı.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Türkiye, Afrika'daki varlığını silah ve ticaretle güçlendiriyor

Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)
Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)
TT
TT

Türkiye, Afrika'daki varlığını silah ve ticaretle güçlendiriyor

Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)
Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)

Sagir el-Haydari

Fransa'nın Afrika'daki nüfuzunun gerilediği ve Rusya ve Çin gibi diğer küresel güçlerin kıtada nüfuz mücadelesine girdiği bir dönemde, Türk diplomasisi, çok sayıda silah kullanarak kaynak zengini Afrika kıtasında daha geniş kapsamlı bir varlık gösterme arayışında kararlılıkla ilerliyor.

Türkiye, son dönemde Afrika ülkelerine Bayraktar İHA'ları gibi Türk askeri teçhizatı tedarik ederek verimli askeri ortaklıklar kurmayı başardı. Ancak iş bununla da bitmiyor, Ankara’nın, Afrika Boynuzu gibi bölgelerdeki ciddi krizlerin yatıştırılmasını sağlayan arabuluculukları da bulunuyor.

Bu çabaların bir parçası olarak geçtiğimiz günlerde düzenlenen Antalya Forumu'na, Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud başta olmak üzere çok sayıda Afrikalı yetkili katıldı. Ne var ki Ankara'nın oynamaya başladığı ileri rollere rağmen Fransa gibi diğer güçlerin yerini alıp alamayacağı belirsiz.

Stratejik ortak

Aralık 2024'te Türkiye Etiyopya ile Somali arasında arabuluculuk yapacağını duyurdu ve bu adım iki ülke arasındaki anlaşmazlıkların çözülmesiyle sonuçlandı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, anlaşmayı “tarihi” olarak niteledi.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre Türkiye, Afrika'daki diplomatik varlığını önemli ölçüde pekiştirdi. Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, 2002 yılında 12 olan büyükelçilik sayısı, 2022 yılında 44 büyükelçilik ve konsolosluğa yükseldi. Bu arada Ankara'daki Afrika diplomatik temsilcilikleri 2008'de 10 iken 2023'te 38'e çıktı.

Siyasi araştırmacı Taha Avdetoğlu, “Türkiye, Fransa gibi diğer sömürgeci ülkelerin aksine, Afrika kıtasındaki varlığını stratejik bir ortak olarak güçlendirmeyi başardı. Coğrafi konumu ve birçok alandaki uzmanlığından yararlanarak uzun vadeli ilişkiler geliştirdi, Afrika, Türkiye'nin jeostratejik çıkarları için önemli bir derinlik haline geldi” değerlendirmesinde bulundu.

fdghyjukı
Türkiye Afrika kıtasındaki varlığını stratejik bir ortak olarak güçlendirmeyi başardı (Reuters)

Avdetoğlu sözlerine şöyle devam etti: “Türkiye'nin, askeri üs kurmuş olduğu Somali'de, enerji güvenliği ve petrol arama gibi birçok kanaldan nüfuzunu artırmaya çalıştığını da gözlemledik. Türkiye, Afrika'da nüfuzunu tesis etme konusunda zorlu meydan okumalarla karşı karşıya kaldı. Özellikle uluslararası alanda Türkiye’nin rolünden derinden rahatsız olan bir diğer büyük güç olan Fransa ile karşı karşıya geldi. Türkiye yumuşak diplomasiyle başarıya ulaştı, dolayısıyla özellikle kıtada elde edilen başarıların ışığında, Türk-Afrika ilişkilerinin Ankara'nın dış politikasında önemli bir yer tutacağına inanıyorum. Bu sadece siyasi ve ekonomik yakınlaşmayla sınırlı kalmayacak, aynı zamanda savunma sanayi gibi hassas ve önemli bir alanı da kapsayacak.”

Nitekim Türkiye, birçok Afrika ülkesine askeri teçhizat temin etti ve Bayraktar İHA'ları şu anda kıta semalarında uçuyor. Bu adımların, Fransa'nın kıtadan güçlerini ve askeri teçhizatını çekmek zorunda kalmasının neden olduğu zararı telafi etme amacı taşıdığı düşünülüyor.

Ekonomik iş birliği

Türkiye'nin Afrika'ya olan ilgisi yeni değil. Ankara, 2005 yılında Afrika Birliği'nde daimi gözlemci statüsü elde etti ve o tarihten bu yana zorlu Afrika denkleminde kendine yer edinmeye çalışıyor. Türkiye Cumhurbaşkanı, 2008'den bu yana yaklaşık 30 Afrika ülkesini ziyaret etti ve kobalt ve uranyum gibi değerli madenlere ev sahipliği yapan kaynak zengini bu ülkelere yatırımların yönlendirilmesini istedi.

Avdetoğlu şunu da söyledi: “Türkiye, ekonomik iş birliğiyle Afrika'da ilişkiler kurdu ve güçlendirdi. Son yıllarda enerji ve altyapı yatırımlarını artırarak geniş bir diplomatik rol üstlendi. Afrika ülkelerinde yeni konsolosluklar açıldı, önemli insani yardımlar sağlandı, güvenlik ve askeri iş birliği arttı. Türkiye ile Afrika arasındaki ticaret hacmi 2003 yılında 3 milyar dolar seviyesinden 2023 yılında yaklaşık 35 milyar dolara yükseldi.”

Genişleyen nüfuz

Afrika meseleleri konusunda uzman siyasi araştırmacı Muhammed Turşin ise, “Türkiye'nin Afrika'daki nüfuzu, birçok bölgesel güç gibi, giderek genişlemeye başladı. Ankara bu nüfuzu uzun yıllar boyunca burslar, yardımlar, yardım projeleri ve sivil toplumu destekleme yoluyla yumuşak diplomasiyi kullanarak oluşturdu” dedi.

Turşin, yumuşak diplomasinin Afrika'da Türkiye’nin nüfuzunu güçlendirme ve pekiştirmede başarılı olduğunu, son olarak Türkiye’nin, askeri ortaklıklardan yararlanarak Afrika ülkelerine Bayraktar gibi gelişmiş silah sistemleri tedarik etmeye başladığını sözlerine ekledi.

Turşin’e göre “Türk stratejisi askeri ve ekonomik boyutlara dayandı ve genellikle yumuşak diplomasiyi kullandı. Ankara, pek çok uluslararası güçten farklı bölgesel yönelimlere sahip ve her zaman kendi çıkarlarını ve ortaklık kurduğu ülkelerin çıkarlarını ön planda tutuyor.”

Türkiye, Fransa'nın Burkina Faso, Nijer, Mali gibi ülkelerden çekilmesinden faydalanmaya çalışarak, bu ülkelere askeri teçhizat temin etmeyi teklif etti. Bayraktar İHA'ların teslim edildiği Mali gibi bunlardan bazılarıyla anlaşmalar yapılmış durumda.

Sınırlı güç ve kapasite

Erdoğan, son döneminde ülkesinin Afrika ile ticaret hacmini 75 milyar dolara çıkarma arzusunda olduğunu dile getirdi. Ancak Rusya ve Çin gibi diğer bölgesel güçlerin de aynı şeyi yapmaya çabaladığı bir ortamda Ankara'nın bunu başarabileceği belirsiz.

Türkiye'nin Afrika'da yaklaşık 71 askeri ataşesi bulunuyor ve askeri satışları, insansız hava araçları ve diğer ekipmanlarla birlikte yaklaşık 328 milyon dolara yükseldi.

Nijeryalı siyasi araştırmacı Muhammed Aval, “Türkiye'nin gücü ve kapasitesi, Rusya gibi doğrudan çatışmalara dahil olmuş diğer ülkelerle karşılaştırıldığında sınırlı. Ancak Ankara'nın politikasının olumlu bir yönü de var; müdahalede bulunduğunda riskleri azaltması” dedi.

Aval, “Türkiye'nin ekonomik ve ticari alan ile sınırlı kalması, kendisi açısından olumlu bir nokta. Ancak askeri teçhizatını tanıtma hamlesi, ulusal güvenlikleri üzerindeki olumsuz etkilerinden zaten korkan diğer Afrika ülkelerinin öfkesini uyandırabilir” diye ekledi. “Özellikle Sahel bölgesinde yeni nesil yöneticilerin yükselişiyle birlikte Türkiye'nin Afrika'da yaşanan siyasal ve ekonomik değişimleri dikkatle ele alması gerektiğini” vurguladı.

.