عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Kızıldeniz’in güneyinde Yemen - Eritre çatışması

Batı Sahilindeki Yemen Silahlı Kuvvetleri Sözcüsü Albay Vaddah ed-Dubeyş
Batı Sahilindeki Yemen Silahlı Kuvvetleri Sözcüsü Albay Vaddah ed-Dubeyş
    Aden / Şarku'l Avsat
TT
TT

Kızıldeniz’in güneyinde Yemen - Eritre çatışması

Batı Sahilindeki Yemen Silahlı Kuvvetleri Sözcüsü Albay Vaddah ed-Dubeyş
Batı Sahilindeki Yemen Silahlı Kuvvetleri Sözcüsü Albay Vaddah ed-Dubeyş

Kızıldeniz'in güneyindeki Haniş takım adalarının yakınında geleneksel balık tutma hakkı konusundaki Yemen-Eritre anlaşmazlığı, Eritre güçlerinin onlarca Yemenli balıkçıyı gözaltına almasının ve teknelerine el koymasının ardından Yemen’in de 9 Eritreli asker ile iki savaş gemisine el koyması sonrasında silahlı bir çatışmaya dönüştü.
Yemen Silahlı Kuvvetleri tarafından yapılan açıklamada Yemen karasularına giren ve onlarca Yemenli balıkçıyı gözaltına alan Eritre savaş gemilerine yanıt verildiği ifade edildi. Açıklamada ayrıca Eritre’ye daha önce bölgesel sulara tekrar girmeme ve Kızıldeniz’in güneyinde Yemen egemenliğini ihlal etmeme konusunda birkaç uyarı yapıldığı da bildirildi.
Kızıldeniz Sahilindeki Yemen Silahlı Kuvvetleri Sözcüsü Albay Vaddah ed-Dubeyş, Şarku'l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Dört Eritre savaş gemisi, Huha ve Muha kıyılarında 15 ila 18 mil kadar Yemen karasularına girdi. Yemen kuvvetleri de çatışmaya girerek devriye komutanı da dahil olmak üzere 9 Eritre askerini gözaltına alıp iki tekneye el koydu” ifadelerini kullandı.
Askeri sözcü, Yemen’in, daha önce Eritre’ye sınır çizgisini geçmemeleri ve Yemen topraklarına girmeme konusunda uyarılarda bulunduğunun altını çizdi. Ancak Eritre tarafının bu uyarıları görmezden geldiğine dikkat çekti. Dubeyş, Eritre askerlerinin Haniş takımadalarında yer alan Yemen Sahil Güvenlik güçlerinin elinde olduğunu ve uluslararası yasalara uygun olarak iyi muamele gördüklerini söyledi. Yemen’deki meşru hükümeti destekleyen Suudi Arabistan öncülüğündeki Arap Koalisyonu ile yapılan istişareler ışığında hareket edileceği bildirildi.
Albay Dubeyş, Eritre Güçleri’nin daha önce de Yemenli balıkçıları kovuşturarak Eritre’ye götürdüğünü söyledi. Ortak kuvvetlerin kontrollü davrandığına dikkat çeken Sözcü, Yemen Dışişleri Bakanlığı’nın, bu ihlalle ilgili olarak Birleşmiş Milletler’le (BM) muhatap olma talebinde bulunduğunu ifade etti. BM’den ayrıca Eritre’den Yemenli balıkçıları derhal serbest bırakma ve Yemen karasularına yapılan ihlal nedeniyle özür dilenmesi talebinden bulunması istendi.
Askeri Sözcü, Eritre yetkilileri, balıkçıları serbest bırakmaz ve Yemen karasularını ihlal ettiği için özür dilemez ise Yemen Kuvvetleri’nin bu ihlale cevap verme hakkını saklı tuttuğunu vurguladı. Yemen’in egemenliğine dair herhangi bir saldırı veya ihlali püskürtmeye hazır olduklarını ifade etti.
Şarku'l Avsat’a konuşan Yemenli kaynaklar, Eritre savaş gemileri iki gün önce iki ülke arasındaki deniz sınır hattındaki bir alanda çok sayıda Yemen balıkçı teknelerini kovalayarak Haniş Adaları kıyılarına ulaştığını söyledi. Eritre çok sayıda Yemenli balıkçıyı karasularında avlandıkları gerekçesiyle gözaltına alıp teknelerine el koydu. Yemen tarafı, Uluslararası Tahkim Mahkemesi tarafından Haniş'in küçük ve büyük adaları üzerinde egemenlik konusunda verilen karara dikkat çekerken, iki ülke vatandaşlarına balıkçılık yapma hakkı tanındığını bildiriyor. Ancak Eritre bunu reddederek balıkçılık hakkının yalnızca kendi vatandaşlarına ait olduğunu söylüyor.
Öte yandan Yemen Sahil Güvenlik Başkanı, Tümgeneral Halid el-Kumali yaptığı açıklamada, “Eritre kuvvetleri Haniş ve Zaqar adalarına saldırdı. Sahil Güvenlik Kuvvetleri ve ordu saldırıyı püskürterek iki teknenin kontrolünü ele geçirdi. Üçüncü tekne kaçmayı başarırken teknelerde bulunan kişiler gözaltına alındı” dedi. Kumali, adanın Eritre Kuvvetleri tarafından yeni bir saldırı ile karşı karşıya kalması olasılığı nedeniyle durumun hala gergin olduğunu belirtti.
Batı kıyısındaki Ortak Kuvvetler Eritre’nin Haniş Adası’nı kontrol altına aldığına dair haberleri reddederek takımadalarda sahil güvenlik kuvvetlerinin bulunduğunu açıkladı. Bundan sonra, Sahil Güvenlik Komutanı’nın ve valinin Hudeyde’de gezip denizdeki seyrüseferi kontrol eden devriyeleri ziyaret ederken çekilen video görüntüleri yayınladı.
Yemenli kaynaklar, anlaşmazlığın Eritre güçlerinin Yemenli balıkçı teknelerini sürekli olarak takip etmesiyle ve balıkçıların gözaltına alınmasıyla ilgili olduğunu söyledi. Gözaltına alınan balıkçıların Eritre topraklarına götürülerek aylarca ağır işlerde çalıştırıldıkları ifade edildi. Aylarca dağlık alanlarda kaldırım yollarında çalışmaya zorlandıkları ve serbest bırakılmadan önce tekneleriyle mülklerine el konulduğu bildirildi.
El-Huha kasabasındaki Yemenli balıkçılar, Eritre Donanması’nın geçtiğimiz Çarşamba günü Haniş takımadaları yakınındaki karasularında el koyduğu tekne sayısının 17 tekneye ulaştığını ve teknelerde 120'den fazla balıkçı bulunduğunu söylüyor. Ayrıca 5 Mayıs'tan 29 Mayıs'a kadar 16 tekneye el konulmuştu.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

HDK, Kadugli'deki BM merkezine saldırdı

Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
TT
TT

HDK, Kadugli'deki BM merkezine saldırdı

Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)

Sudan’da Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) dün, kuşatma altındaki Güney Kordofan eyaletinin yönetim şehri Kadugli’ye insansız hava aracı (İHA) saldırısı düzenleyerek Birleşmiş Milletler (BM) karargahını hedef aldı. Bu saldırı sonucunda Bangladeşli altı asker hayatını kaybetti. Şehirdeki bazı insani yardım kuruluşları ve BM ajansları, personelini tahliye etmeye başladı. Şehir ayrıca sakinlerinin toplu göçüne tanık oluyor.

Sudan Geçici Egemenlik Konseyi, saldırıyı ‘uluslararası insani hukukun ciddi bir ihlali ve açık bir ihlali’ olarak nitelendirdi.

Konsey tarafından yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:

“Korunan bir BM tesisini hedef almak, organize terörizme eşdeğer tehlikeli bir tırmanış ve suç teşkil eden bir davranıştır ve uluslararası hukuku kasıtlı olarak hiçe saymayı ve insani yardım ve uluslararası misyonların çalışmalarını doğrudan tehdit etmeyi amaçlamaktadır.”

Açıklamada, BM ile uluslararası topluma BM tesislerinin korunmasını sağlamak için ‘kararlı tutumlar ve caydırıcı önlemler’ alınması çağrısı yapıldı.

Bu gelişme, BM Genel Sekreteri António Guterres'in HDK’yı ‘kötü aktörler’ olmakla suçlamasından iki gün sonra yaşandı. Buna karşın HDK, BM'yi ‘çifte standart’ uygulamakla suçladı.

ARAP DÜNYASI

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.

ARAP DÜNYASI

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir