Husiler baskıları nedeniyle çok sayıda hastane, eczane ve ilaç şirketi kapandı

Sana’daki bir pazarda koronavirüsten korunmak için maske takan bir vatandaş (Reuters)
Sana’daki bir pazarda koronavirüsten korunmak için maske takan bir vatandaş (Reuters)
TT

Husiler baskıları nedeniyle çok sayıda hastane, eczane ve ilaç şirketi kapandı

Sana’daki bir pazarda koronavirüsten korunmak için maske takan bir vatandaş (Reuters)
Sana’daki bir pazarda koronavirüsten korunmak için maske takan bir vatandaş (Reuters)

Husi milislerin çoğu Kovid-19 ile ilgili günlük ölümler dolayısıyla yakın zamanda Sana'daki bazı büyük mezarları kapatması, mezar krizine neden oldu. Nitekim örgüt; zulüm, şantaj, yağma ve el koyma eylemleriyle tükettiği sağlık ve ilaç sektörlerine yönelik ihlallerine yeniden başladı.
Milisler; fiyatların ihlal edildiği ve son zamanlarda Sana ve diğer şehirlerde görülen yeni tip koronavirüs salgını ile mücadelede alınan rastgele kurallara uyulmadığı bahanesiyle, son iki gündür yeni hedefleme kampanyaları başlattı. Bu durum, başkentin çoğu bölgesindeki özel hastane ve şirketler, eczane ve ilaç depolarını etkiledi.
Sana’da ilaç alanında görevli kaynakların Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamalara göre, grubun iki gün önce başlayan kampanyaları; 170 eczanenin, 25 ilaç şirketinin ve 8 ilaç deposunun kapanmasına neden oldu. Gerekçe olarak ise son zamanlarda Husi İlaç Kurumu tarafından onaylanan antiseptik ve ilaçların satış fiyatına bağlı kalmama bahanesi sunuldu. Diğer tıbbi kaynaklar ise, milislerin bu eylemleri nedeniyle dört özel hastanesinin kapatıldığını açıkladı.
Kaynaklar, özel hastanelerin kapatılma kararının Husilerin sözde Sağlık Bakanı’nın birkaç gün önceki tehditlerinin ardından geldiğini açıkladı. Bakan Taha el-Mutevekkil, koronavirüs vakalarını karşılamayacağı gerekçesiyle bu hastanelerin kapatılması planından bahsetmişti. Husiler, kendi bölgelerinde kaydedilen koronavirüs vakaları sayısını ise açıklamıyor.
Tıbbi kaynaklar, Husilerin ilaç tüccarları ve satıcılarına, hastanelere yönelik eylemlerinin Bakan Mutevekkil, darbe hükümeti İlaç Kurumu başkanı Muhammed el-Medani ve Sanayi Bakanlığı vekili Basim el-Garbani’nin direktifleri üzerine gerçekleştiğini, aynı zamanda silahlı ve askeri araçların sahada bu kararları denetlediğini vurguladı.
Kaynaklar, darbecilerin bu yasadışı kampanyası kapsamında iki gün içerisinde eczacı, tüccar ve ilaç depoları dahil olmak üzere en az 92 kişinin keyfi olarak tutuklandığını ve nereye götürüldüklerinin bilinmediğini açıkladı.
Kaynaklar, bu eylemlerin öncelikle geri kalan sağlık personeli ve eczacıları hedeflemeyi amaçladığını, Husilerin bu şekilde cephelere mali yardım sağlamak istediklerini düşünüyor.
Sana’daki bir ilaç tüccarı, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Husi milislerin kendisine ait dükkanlara keyfi bir şekilde girip çalışanlara saldırdığını ve örgüte para ödemeyi  reddettiği için dükkanlarının kapatıldığını söyledi.
Adının açıklanmasını istemeyen tüccar, grubun aynı zamanda dükkanın yakınlarında bulunan 6 ilaç deposunu daha kapattığını söyledi. Darbe grubu, şantajı yoğunlaştırmaya ve Sana'daki ilaç satıcılarına yönelik yağma kampanyalarına devam ediyor. Yemenli tüccar, milis kuvvetlerinin kendisini ve yine ilaç sektöründe çalışan arkadaşlarını bir sonraki dönem tıbbi stok sağlamak için işbirliği yapmaya davet ettiğini vurguladı.
Sana'daki sağlık çalışanları, ilaç sektörünü denetleyen milis liderlerini karaborsa oluşturmak için özellikle de kendilerine tabi bazı tıbbi malzeme ve ilaç satıcılarıyla gizli anlaşma yapmakla suçladı. Aynı zamanda, koruma sağlayan en basit ilaçların çeşitli eczanelerde ortadan kaybolduğunu, bu konuda herhangi bir denetleme olmadığını ifade etti. 
Sağlık çalışanlarının ifadelerine göre, Husi grubu kendilerine tabi kişiler aracılığıyla yerel ve ithal ilaçları kontrolü altında tutuyor. Böylece, maske, medikal eldivenler, C vitaminleri gibi koruma sağlayan yardımcı ilaç ve malzemelerin salgın zamanında karaborsaya düşmesine neden oluyor. Zira bu malzemelerin ortadan kaybolmasıyla birlikte fiyatları iki katına çıkıyor.
Şarku’l Avsat’a konuşan Sana sakinleri, çoğu eczanede maske olmadığını, bu nedenle fiyatı 500 Yemen riyaline ulaşan maskeleri almak için karaborsaya başvurduklarını söyledi.
Sana’daki sağlık sektörü çalışanlarından birkaçı, grubun Sana ve kontrolündeki diğer alanlarda sağlık sektörü çalışanlarının maaşlarının yarısını ödememeye devam ettiğini belirtti. Aynı zamanda milislerin bu keyfi tedbirlerle sağlık çalışanlarını sıkıştırmak ve başkentte yüzlerce kişinin ölümüne neden olan salgın karşısında insani görevlerini yerine getirmelerini engellemeye çalışmak istediklerini vurguladı.
Diğer yandan, koronavirüs salgınının grubun çirkin yüzünü ortaya serecek şekilde yayılmasına rağmen milislerin Sana’daki sağlık çalışanlarına maske ve eldiven gibi koruyucu malzeme sağlamayı reddettiği belirtildi.
Şarku’l Avsat’a konuşan kaynaklar, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve diğer uluslararası kuruluşlar tarafından sağlanan tıbbi yardımın, endişelendirici bir şekilde koronavirüs nedeniyle her gün hayatını kaybeden vatandaşları kurtarmak için hastanelere değil, grubun liderlerine ait depolara gittiğini açıkladı.
İnsan hakları örgütleri; milislerin salgını bir güvenlik dosyası olarak ele almasıyla, enfekte olduğundan şüphelenilenlerin sağlık kurumlarından uzak bir şekilde izlenmesi, tutuklanması, bu konuda rapor edilmesi ve karantina altına alınması yetkisini gruba tabi güvenlik ve önleyici güvenlik hizmetlerine vermesiyle ilgili ciddi endişelerini dile getirmişti.
Örgütler, milislerin koronavirüs dosyasını sağlık otoritelerine teslim etmesi, toplumda korku ve dehşet saçan, sağlık kurumlarına olan güveni kaybettiren silahlıların terörize edilmesi uygulamalarının durdurulması gerektiğini; bunların salgını körükleyeceğini vurguladı.
Yemen hükümetinde Sağlık Bakanı Nasır Baum, son açıklamalarında, Husilerin devlet kurumlarına yönelik yürüttüğü darbenin ülkedeki sağlık tesislerinin yaklaşık yüzde 60'ının yok edilmesine ve hasar görmesine neden olduğunu doğruladı. Bu nedenle koronavirüs gibi birçok ölümcül salgınla başa çıkma yeteneğinin köreldiğini vurguladı.
Baum, tüm örgütleri ve bağışçı ülkeleri sağlık sektörünün kapasitesini artırıp mevcut zorluklarla mücadele edebilmesini sağlamak için acil İnsani Müdahale Planı'nın bir parçası olarak Yemen'i ve sağlık sektörünü desteklemeye çağırdı.
Baum, ülkesinin Suudi Arabistan'ın çabalarından ve Yemen'in en büyük destekçisi olarak her alanda Yemen halkına destek vermesinden duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Aynı zamanda plan dahilinde saha hastaneleri, PHR teşhis cihazları, solunum cihazları ve koruyucu ekipmanlar sağlama, salgın hastalıklar karşısında sağlık personeli yetiştirme çağrısında bulundu.



ABD, Suriye Demokratik Güçleri'ne baskı yapıyor: Entegrasyon dışında bir alternatif yok

 Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara (sağda), Şam'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi Thomas Barrack'ı kabul etti, 9 Temmuz 2025
Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara (sağda), Şam'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi Thomas Barrack'ı kabul etti, 9 Temmuz 2025
TT

ABD, Suriye Demokratik Güçleri'ne baskı yapıyor: Entegrasyon dışında bir alternatif yok

 Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara (sağda), Şam'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi Thomas Barrack'ı kabul etti, 9 Temmuz 2025
Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara (sağda), Şam'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi Thomas Barrack'ı kabul etti, 9 Temmuz 2025

Charles Lister

Beşşar Esed'in devrilmesini takip eden yedi ay içinde, 78 yabancı hükümet ve çok taraflı kuruluşun temsilcileri, Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara ve geçiş yönetimiyle görüşmek üzere Şam'ı ziyaret etti; bu, modern tarihte eşi benzeri görülmemiş bir olay. Zira çatışmadan çıkan hiçbir ülke, daha önce bu kadar hızlı ve yaygın bir diplomatik etkileşime sahne olmadı.

Suriye'nin son aylarda kaydettiği ilerlemenin, 50 yılı aşkın Esed diktatörlüğü ve 13 yıllık yıkıcı çatışmanın mirasıyla karşılaştırıldığında dikkate değer olduğu şüphesiz. Ülkeye son 50 yıldır uygulanan tüm yaptırımlar ve kısıtlamalar kaldırıldı veya askıya alındı. Suriye, bölgesel ve uluslararası çok taraflı kuruluşlara hızla yeniden entegre edildi. Cumhurbaşkanı Şara'nın 1967'den bu yana 58 yıl aradan sonra bunu yapan ilk Suriyeli lider olarak, önümüzdeki eylül ayında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'na hitap etmesi bekleniyor. Bu entegrasyona doğru sembolik bir adım.

Ekonomik açıdan bakıldığında, Suriye ekonomisi yıllar sonra ilk gerçek toparlanmasını yaşıyor. Son haftalarda Katar, Suudi Arabistan, Kuveyt, Türkiye, BAE ve Ürdün'ün yanı sıra Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri'nden şirketlerle 20 milyar doları aşan sözleşmeler ve mutabakat zaptı imzalandı. Suriye'nin ABD’ye ilk ihracat sevkiyatı yola çıktı. Aynı zamanda, Amerikan 4G ve 5G telekomünikasyon teknolojileri Suriye’nin ana cep telefonu şebekesine (Syriatel) entegre edilirken, en az dört Amerikan enerji şirketi yeniden açılan Suriye pazarında petrol, doğal gaz ve elektrik sektörlerine girmeye hazırlanıyor.

Uzun süreli bir çatışmadan çıkan her ülke gibi Suriye de doğal olarak geçiş adaleti, ulusal uzlaşı, silahsızlandırma, savaşçıların yeniden entegrasyonu, etnik ve mezhepsel toplulukların haklarının korunması gibi meydan okumalarla karşı karşıya. Ancak ülke, herkesi şaşırtan göreceli bir istikrar durumu yaşıyor. Şiddet tamamen sona ermemiş olsa da yakın tarihin en düşük seviyelerine geriledi. Ocak ayında sahil şeridinde patlak veren hükümet karşıtı isyan sonrası, son iki ayda herhangi bir saldırı düzenlemedi. DEAŞ tehdidi ciddiyetini korurken, Suriye hükümeti ile ABD liderliğindeki uluslararası koalisyon arasındaki istihbarat paylaşımı ve operasyonlar alanındaki koordinasyon oldukça etkili hale geldi.

Suriye Demokratik Güçleri (SDG) sorunu, Suriye'nin istikrarı ve uluslararası arenaya dönüşü önündeki en büyük yapısal meydan okuma olmaya devam ediyor. Geçtiğimiz mart ayında imzalanan çerçeve anlaşması, iki taraf arasında somut bir ilerleme kaydedilemeyen müzakereleri sürdürmek için yeterli olmadı. Kuzeydoğu Halep'teki ateşkese ve SDG kontrolündeki bölgelerden çıkarılan petrolün merkezi hükümete satışına devam edilmesine rağmen, iki taraf arasındaki güvensizlik devam ediyor.

Bu gelişmeler, Suriye sahnesinde şu anda görülen diğer tüm olumlu göstergelere rağmen, SDG meselesinin her an gerginliği yeniden alevlendirebilecek bir saatli bomba olmaya devam ettiğini teyit ediyor

Bu gelişmeler medyada geniş yer bulmasa da SDG sayısız ihlalini sürdürüyor. Kuzeydoğu Halep'te Suriye ordusu ile temas hatları boyunca güçlerini ve ağır silahlarını yeniden konuşlandırmak için defalarca girişimde bulunarak, ateşkes anlaşmasının silahsızlanma hükümlerini ihlal ediyor. Bu girişimler ABD güçlerini SDG konvoylarını mevzilerine geri döndürmek için defalarca müdahale etmek zorunda bıraktı. Yerel kaynaklara göre SDG ayrıca, Rakka ve Haseke şehirlerinde aktif olarak büyük ölçekli tüneller inşa ediyor. İlave olarak, aile üyelerinin Suriye ordusuna katılmasına misilleme olarak son altı ayda kadınlar da dahil olmak üzere 100'den fazla Arap vatandaşı tutukladı. İşler, 26 Haziran ve 2 Temmuz'da iki ayrı olayda iki Arap çocuğunun öldürülmesiyle doruğa ulaştı ve bu durum, Suriye'nin kuzeydoğusundaki Arap toplumu ile SDG arasındaki gerginliği daha da büyüttü.

Bu gelişmeler, Suriye sahnesinde şu anda görülen diğer bütün olumlu göstergelere rağmen, SDG meselesinin her an gerginliği yeniden alevlendirebilecek bir saatli bomba olmaya devam ettiğini teyit ediyor.

Suriye Devlet Başkanı Ahmed Şara (sağda) ile SDG Lideri Mazlum Abdi, SDG'nin devlet kurumlarına entegre edilmesi için bir anlaşma imzaladı, Şam, 10 MartSuriye Devlet Başkanı Ahmed Şara (sağda) ile SDG Lideri Mazlum Abdi, SDG'nin devlet kurumlarına entegre edilmesi için bir anlaşma imzaladı, Şam, 10 Mart

İçişleri Bakanlığı’ndan bir heyetin 29 Haziran'da okul sınavlarını denetlemek üzere Kamışlı ve Haseke şehirlerine yaptığı ve ABD’nin kolaylaştırdığı ziyaret sırasında Özerk Yönetim yetkilileri, hükümet yetkililerine demokratik konfederalizmin ve ademi merkeziyetçiliğin avantajlarından uzun uzun bahsettiler. Hükümet temsilcileri, iki ayrı olayda, aleni toplantılar sırasında Kürdistan İşçi Partisi (PKK) lideri Abdullah Öcalan'ın portresinin altında oturmaya zorlandılar ve bu görüntüler kamuoyuyla paylaşıldı.

Bu ziyaretten sadece on gün önce, 19 Haziran'da, Özerk Yönetim beklenmedik bir şekilde Kamışlı Havalimanı'nı işletmek üzere bir “genel idare” kurulduğunu duyurdu. Bu hamle, Şam'daki Suriye Sivil Havacılık Otoritesi tarafından derhal protesto edildi ve kararın uluslararası hukuka aykırı olduğu açıklandı. Bu olaylar, düşmanlığın derinliğini gözler önüne seriyor ve iki tarafın kapsamlı bir anlaşmaya varmaktan ne kadar uzak olduğunu gösteriyor.

Ancak donukluğu kırmak amacıyla, 9 Temmuz'da Şam'da tarihi bir zirve düzenlendi. Zirvede Suriye hükümeti ve SDG temsilcileri ile ABD ve Fransa Özel Temsilcileri Thomas Barrack ve Jean-Baptiste Faivre bir araya geldi. Gösterilen önemli ve ciddi çabalara rağmen, zirvede anlamlı bir ilerleme sağlanamadı. Şarku’l Avsat’ın al Majalla’dan aktardığı analize göre görüşmeler hakkında bilgili kaynaklar, SDG heyetinin bağımsız askeri yapısını korumakta ısrar ederek, Suriye ordusuna entegrasyonun ancak güçlerinin kuzeydoğuda kendi komutası altında kalıcı olarak konuşlanması ve SDG adı altında faaliyet göstermeye devam etmesi halinde kabul edilebilir olduğunu belirtti. Bu arada, Özerk Yönetim, kurumsal çerçevesinin bozulmadan olduğu gibi kalmasını, yerel yönetim ve idare üzerindeki kontrolünün sürmesini de talep etti.

Bu koşullar, hükümet heyeti tarafından hemen protesto edilirken, ABD ve Fransız arabulucular arasında hayal kırıklığı dalgası yarattı. SDG'nin anlaşmaya varılması için belirlenen son tarihin 2025 yılı sonrasına uzatılması talebine gelince, yakın gelecekte bir uzlaşıya varma niyetinde olmadığına dair açık bir mesaj verdi.

ABD Özel Temsilcisi Thomas Barrack, toplantının ardından yaptığı açıklamalarda tavrını açıkça ortaya koydu. SDG'yi bir anlaşmaya varma gerekliliğini kabul etmekte yavaş davranmakla eleştirdi ve federalizmin Suriye bağlamında uygun ve uyumlu olmadığını belirtti. “Tek bir yol var o da Şam'dan geçiyor” dedi ve “zamanın daraldığını” vurguladı. Barrack açıklamalarında ayrıca Şam'a övgüler yağdırdı ve yaklaşımını “çok istekli” ve “ortak zemin arama konusunda cömert” olarak nitelendirdi. Bu durum, bilhassa Barrack aynı zamanda ABD'nin Türkiye Büyükelçisi olarak görev yaptığı için SDG'yi zor durumda bıraktı.

Güç kullanımının Şam'ın tekelinde olmasını sağlamak bir gerekliliktir. Başka bir deyişle, federalizme veya ayrı ya da merkezi olmayan ordulara yer yok. Aksine, SDG tamamen dağıtılmalı ve entegre edilmeli

SDG'nin en yakın savunucularından olan ABD ordusu bile önceliklerini değiştirerek, Suriye geçiş hükümetinin otoritesini sağlamlaştırmaya odaklanmaya başladı. Özel görüşmelerde, güç kullanımının Şam'ın tekelinde olmasını sağlamanın gerekliliğini vurguluyor. Başka bir deyişle, federalizme veya ayrı ya da merkezi olmayan ordulara yer yok. Aksine, SDG tamamen dağıtılmalı ve entegre edilmeli.

Koramiral Brad Cooper'ın ABD Merkez Komutanlığı’nın başına getirilmesini onaylamak için yapılan oturumda, yeni komutan bu tutumu açıkça şöyle teyit etti: “Suriye'nin istikrarı, mevcut komutan Ahmed Şara'nın görevinde kalmasına bağlıdır ve bu bizim için son derece önemlidir.” Bu arada, ABD'nin geri çekilmesi devam ederken, Öz Kararlılık Harekatı kapsamında SDG'ye tahsis edilen askeri fonlar tüm zamanların en düşük seviyesine geriledi. Fonların büyük çoğunluğu, SDG’yi desteklemek yerine DEAŞ üyelerinin bulunduğu kampların ve gözaltı merkezlerinin güvenliğinin sağlanmasına yönlendirildi.

SDG savaşçıları, Suriye'nin Rakka kentinin kuzeyinde bir araçta bekliyorlarSDG savaşçıları, Suriye'nin Rakka kentinin kuzeyinde bir araçta bekliyorlar

Yıllar boyunca bu kamplar ve cezaevleri, SDG'nin en önemli uluslararası nüfuz araçları oldu. Ancak Başkan Trump'ın Suriye'ye yönelik ABD yaptırımlarını kaldıran son başkanlık kararnamesi, aynı zamanda bu tesislerin sorumluluğunun Suriye geçiş hükümetine devredilmesini de içeriyordu.

Aralık 2024'te Beşşar Esed'in devrilmesi, iç dinamiklerdeki toparlanma ve yeniden birleşme yönündeki radikal değişim göz önüne alındığında, SDG için kritik bir an oldu. Aylar geçtikçe, bu kader anı gerçek bir varoluşsal tehdit haline geldi. Bu da Kürt liderliğinin uzlaşmazlığını ve çözüm ve entegrasyon çağrılarını giderek daha fazla reddetmesini açıklıyor.

Ancak, ABD Özel Temsilcisi bir anlaşmaya varmak konusunda ağustos ayını gayrı resmi bir tarih olarak belirlediğinden, benimsediği bu erteleme politikası SDG’nin çıkarına görünmüyor. SDG heyetinin son Şam zirvesindeki davranışları pek iyimserlik yaratmıyor. Nitekim bu yaklaşım devam ettiği sürece, Suriye geçiş sürecinin desteklenmesi, istikrara kavuşturulması ve sürdürülebilir bir toparlanmanın sağlanması önündeki en büyük engelin SDG olduğu gerçeğini inkâr etmek zor.

*Bu anlaiz Şarku'l Avsat trafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir.