Dışı karpuz, içi kavun, tadı salatalık gibi

Dışı karpuz, içi kavun, tadı salatalık gibi
TT

Dışı karpuz, içi kavun, tadı salatalık gibi

Dışı karpuz, içi kavun, tadı salatalık gibi

Türkiye’de sadece Şanlıurfa’nın Viranşehir ilçesine bağlı Anıt kırsal Mahallesi'nde yetiştirilen dışı karpuz, içi kavun ve tadı salataya benzeyen şelengonun hasıdına bu yıl erken başlandı.
Anıt Kırsal mahallesinde yetişen ve dış görünüşü karpuza benzeyen kesilince ortaya çıkan iç görüntüsü ile kavunu tadıyla salatayı andıran şelengonun hasadı, bu yıl önceki yıllara göre yaklaşık bir hafta erken başladı. İlçede tuzlanarak tüketildiği gibi sala gibi turşusu da kurulan şelengonun hasadı yaklaşık 45 dereceyi aşan sıcağın altında hasadı yapılıyor. Şanlıurfa'da ve Güneydoğu'da yaygın olarak tüketilmeye başlayan şelengonun olgunlaşmamış, acı olanları ise isilik tedavisinde kullanılıyor. Çok narin bir sebze olan şelengo dalından koparıldıktan kısa bir süre sonra tüketilmediği takdirde tadını kaybederek bozuluyor. Şifalı olduğuna inanılan şelengonun ekimi nisan ayında yapılırken hasadı ise mevsimsel şartlara göre yaz mevsiminde gerçekleştiriliyor.

Sıcak hava nedeniyle sabah erken tarlaya giden işçiler, zorlu ve saatler süren çalışmaların ardından tarladaki şelengoları topluyor. Ailesiyle birlikte şelengo toplayan Aziz Kurek, “Nisan ayında ekimine başlıyoruz. Bir hafta, on gün sonra çapasını yapıyoruz. Etrafını temizliyoruz. Yaklaşık 45-50 günden sonra artık ürünler çıkmaya başlıyor. Bizim bu köy bölgesi çok eken bölgeler. Toprağından dolayı, kara kırmızı toprak rutubeti bırakmıyor. Biraz daha nemli. Susuz, organik, ilaç, katkı falan yok. Topladıktan sonra Diyarbakır, Mardin, Kızıltepe’den gelenler var. Onlara veriyoruz. Kalanları da şehre gönderiyoruz. Günde 5 ton ürün çıkabiliyor. Zahmeti çok, kazancı az” dedi.

Ürünün tanıtımını istiyorlar
Ürünün günlük olarak nasıl büyüdüğünü de anlatan Kürek,” Biz bunları topladıktan sonra kısım kısım ayırıyoruz. En çok ilgi görenin fiyatı 3 lira, 4 buçuk lira arasında fiyatla satıyoruz. Sabah 4’ünde iş başı yapıyoruz. Traktörü, gübresi de çabasıdır. Elde avuçta kalan bir şey kalmıyor. Bir çok ailenin geçim kaynağı, desteklenmesini istiyoruz. Bir de bu bölgenin olduğu için bir festivalle, devlet kanalıyla tanıtılmasını istiyoruz. Yurt genelinde bunun bir pazar payının oluşması gerekiyor. Tanıtımı olsun ki Türkiye’nin her yerine dağılsın. Pazar payı büyüdükçe üretim de çoğalır” diye konuştu.

Hem yeniliyor hem tedavide kullanılıyor
Türkiye’de sadece Şanlıurfa’nın Viranşehir ilçesinde yetişen şelengonun tarladan toplandıktan sonra 2-3 gün içerisinde tüketilmesi gerekiyor. Salatası, turşusu, dolması ve cacığı yapılabilen şelengo, kabuğu ile birlikte tüketilebiliyor. Ayrıca şelengonun kan şekerini düşürdüğüne ve kandaki toksinleri temizlediğine inanılıyor. Acı olanları ise yörede isilik tedavisinde kullanılıyor.



Da Vinci'nin çizimindeki sırrı bir diş hekimi çözdü

Görsel: Floransa Akademi Galerisi
Görsel: Floransa Akademi Galerisi
TT

Da Vinci'nin çizimindeki sırrı bir diş hekimi çözdü

Görsel: Floransa Akademi Galerisi
Görsel: Floransa Akademi Galerisi

Leonardo da Vinci'nin ünlü Vitruvius Adamı çizimindeki gizli bir detayın sırrını çözen Londralı bir diş hekimi, ikonik sanat eserini insan vücudu ve doğayla ilişkilendiren özel bir sayıyı ortaya çıkardı.

Journal of Mathematics and the Arts adlı akademik dergide açıklanan keşif, efsanevi İtalyan polimatın Vitruvius Adamı insan figürünü bir daire ve bir karenin içine nasıl mükemmel bir şekilde yerleştirdiğini ortaya koyuyor.

Çalışmanın yazarı diş hekimi Rory Mac Sweeney, Leonardo'nun notlarında "göz önünde olup fark edilmeyen" bir eşkenar üçgenin, çizimin oran seçiminin temelini oluşturan yapım yöntemine dair ipucu olabileceğini söylüyor.

Dr. Sweeney, üçgenin eserdeki adamın bacakları arasında bulunabileceğini ve "rastgele bir şekil olmadığını" söylüyor.

xcdvfg
Leonardo da Vinci'nin Vitruvius Adamı, 1490 (Floransa Akademi Galerisi)

Bu şeklin, modern anatomide "Bonwill üçgeni" diye bilinen ve insan çenesinin çalışmasını en verimli şekilde açıklayan şekille eşleştiğini söylüyor.

Hayali eşkenar üçgen, alt çenenin kafatasına bağlandığı noktaların merkezleriyle alt çenenin merkezi kesici dişlerinin orta noktasının birleştirilmesiyle oluşturuluyor.

Bonwill üçgeninin her bir kenarının uzunluğu yaklaşık 10 cm ve çoğu bireyde genellikle eşit. Bu üçgen diş hekimliğinde çenelerin anatomisini ve mekaniğini anlayıp analiz etmek için kullanılıyor.

Bu ölçü, orantılı protezlerin tasarlanmasını ve uygun ısırma hizalaması için konumlandırılmasını sağlıyor.

Dr. Sweeney, Leonardo'nun sanatında böyle bir üçgenin kullanılmasının, İtalyan polimatın insan vücudunun bu ideal tasarımını modern bilimden yüzyıllar önce anlamış olabileceğini düşündürdüğünü belirtiyor.

Vitruvius Adamı çiziminde böyle bir eşkenar üçgenin kullanılması, eserdeki kare ve dairenin boyutları arasında belirli bir oranın (1,64) oluşmasını sağlıyor.

cvfghty
Vitruvius Adamı'ndaki eşkenar üçgen (Rory Mac Sweeney/Journal of Mathematics and the Arts)

Bu oran, "özel bir şablon sayısı olan" 1,633'le neredeyse aynı. Doğada en verimli yapıların inşasında sıklıkla görülüyor ve süper güçlü kristallerin atomik yapısı bunun bir örneği. Aynı zamanda süpermarkette portakalları istiflemek gibi küre şeklindeki nesneleri en iyi paketleme yolu.

Çalışmada, "Leonardo'nun sistematik yapısı, karenin kenarlarıyla dairenin yarıçapı arasında 1,64 ila 1,65'lik bir oran sağlayarak hem orijinal çizimin yayımlanmış ölçümlerine hem de ideal mekansal dizilimlerde rastlanan 1,633’lük tetrahedral (dörtyüzlü) oranla da örtüşüyor" dendi.

Dr. Sweeney, "Hepimiz karmaşık bir cevap arıyorduk ama anahtar Leonardo'nun kendi sözlerindeydi. Başından beri bu üçgene işaret ediyordu" ifadelerini kullandı.

Keşif, Vitruvius Adamı tablosunun sadece güzel bir sanat eseri değil, aynı zamanda zamanının yüzyıllar ötesinde bilimsel bir çalışma olduğuna işaret ediyor.

Dr. Sweeney, "Gerçekten şaşırtıcı olan, bu tek çizimin evrensel bir tasarım kuralını özetliyor olması. Doğanın verimli tasarım için kullandığı aynı 'planın' ideal insan vücudunda da iş başında olduğunu gösteriyor" dedi.

"Leonardo, bedenlerimizin çevremizdeki evrenle aynı matematiksel zarafetle inşa edildiğini biliyordu ya da hissetmişti" diye ekledi.

Independent Türkçe