Yemen riyali yabancı para birimi karşısında hızla çöküyor

Yemen Merkez Bankası Başkanı Dr. Muhammed Zemmam (SABA)
Yemen Merkez Bankası Başkanı Dr. Muhammed Zemmam (SABA)
TT

Yemen riyali yabancı para birimi karşısında hızla çöküyor

Yemen Merkez Bankası Başkanı Dr. Muhammed Zemmam (SABA)
Yemen Merkez Bankası Başkanı Dr. Muhammed Zemmam (SABA)

Yemen riyalinin bu hafta başında yabancı para birimleri karşısında yeni bir çöküş yaşaması, birçok borsa şirketinin kapılarını kapatmasına ve sabit para birimini satmaktan vazgeçmesine neden oldu.
Şarku’l Avsat’a konuşan Aden’deki bankacılar, bankacılık piyasasında bir doların fiyatının 800 riyali aşmasının, Husi milislerin 2014 yılında gerçekleştirdiği darbeden bu yana Yemen para biriminin tanık olduğu en büyük düşüş olduğunu bildirdi.
Husilerden kurtarılan bölgelerdeki hükümet yetkilileri, aylık maaşlarından mahrum kalacakları konusunda endişelenirken, tüm bunların ülkede hali hazırda kötüleşen ekonomik duruma yansıyacağı ve insani durumu daha da kötüleştireceği düşünülüyor.
Güney Geçiş Konseyi’ne bağlı silahlı unsurlar, iki gün önce Aden limanından Merkez Bankası’na nakli sırasında içinde 80 milyar Yemen riyali olduğu tahmin edilen yaklaşık 7 konteyneri ele geçirdi.
Meşru Yemen hükümeti olayı kınayarak, ‘çeteler tarafından yapılan barbarca bir eylem’ olarak nitelendirdi.
Resmi kaynaklardan yapılan açıklamaya göre Yemen hükümeti, Güney Geçiş Konseyi’ni suçlayarak, Riyad Anlaşması'nın uygulanmasını reddetmeye devam ettiğini vurguladı.
Açıklamada, “Yemen halkı, bu gruplardan sorunları ve acıları için küçük bir sorumluluk taşımasını beklerken, onlar her gün pratik olarak anlaşmanın uygulamasını terk etmekle kalmıyor, bu eylemleri ile Merkez Bankası’nın itibarını, ulusal para birimi ve ekonomiyi olumsuz etkiliyor” denildi.
Yemen Bakanlar Kurulu ise Yemen riyalinin yabancı para birimleri karşısında hızla değer kaybetmesinden kaynaklanabilecek ciddi tehlikeler konusunda uyardı.
Güney Geçiş Konseyi’ne bağlı sözde Öz Yönetim Ekonomi Komitesi de, Merkez Bankası’nın parasına el konulmasını haklı göstermeye çalışan bir açıklama yaparak, bu eylemin ‘toplumun çıkarlarını korumanın yanı sıra yerel para biriminin çöküşü ve bunun vatandaşın hayatına daha fazla yansıtılmasını önleme görevinden kaynaklandığını’ öne sürdü.

Açıklamada ayrıca şu ifadeler kullanıldı;
“Bu önlem, bankanın iş akışını düzeltmeyi,  yerel para birimine karşı döviz kurundaki artışı engellemek için ciddi ve etkili tedbirler almasını sağlamayı amaçlıyor. Bu önlem aynı zamanda yolsuzluk kaynaklarını kurutmak ve terörizmi desteklemek için kamu parası kullanılmasından kaçınmak için uygulanan tedbir paketi kapsamında geliyor.”
Güney Geçiş Konseyi, bununla birlikte Merkez Bankası’nı, Eylül 2016'da Aden'e transfer edildiğinden beri iki trilyon riyal basmakla suçlayarak, bunun enflasyon ve yerel para biriminin döviz karşısında bozulmasına neden olduğunu iddia etti.
Yemenliler, meşru hükümet ve Güney Geçiş Konseyi arasındaki askeri, politik ve ekonomik çatışmayı sonlandırmak için en iyi çözümün 5 Kasım'da Suudi Arabistan’ın desteğiyle varılan Riyad Anlaşması hükümlerinin uygulanması olduğuna inanıyor.



Çin, Fas’taki fabrikalara yatırımları neden artırıyor?

Fas'ın Tanger Med limanı otomobil satışlarında önemli rol oynuyor (Reuters)
Fas'ın Tanger Med limanı otomobil satışlarında önemli rol oynuyor (Reuters)
TT

Çin, Fas’taki fabrikalara yatırımları neden artırıyor?

Fas'ın Tanger Med limanı otomobil satışlarında önemli rol oynuyor (Reuters)
Fas'ın Tanger Med limanı otomobil satışlarında önemli rol oynuyor (Reuters)

Çin, otomotiv sektörü güçlü olan ve Avrupa'yla ticaret anlaşmasına sahip Fas'a yatırımlarını artırıyor.

New York Times'ın (NYT) analizinde, son yıllarda Çinli enerji, elektrikli araç ve batarya üreticilerinin Fas'a 10 milyar dolarlık yatırım yaptığı belirtiliyor. Aralarında batarya üreticisi Gotion High-tech'in de bulunduğu onlarca Çinli firma, Fas'ta otomobil üretimi yapıyor.

Haberde, Fas'ın Avrupa Birliği'yle (AB) serbest ticaret anlaşmasına sahip olduğuna dikkat çekilerek, ABD'yle ticaret savaşında Çin'in buraya yatırımlarını artırdığı ifade ediliyor.

Auto World Journal'a göre Fas, 2023'te Çin, Japonya ve Hindistan'ı geride bırakarak AB'nin önde gelen otomobil ihracatçısı oldu.

Stratejik danışmanlık platformu Multipolarity Report'un kurucusu ekonomist Alexandre Kateb, Pekin'in "Fas'ın temel avantajlarından yararlanmak istediğini" söylüyor.

Kateb, Avrupa ve Afrika'yı birbirine bağlayan Fas'ın son 20 yıldır bir "otomotiv endüstrisi ekosistemi" inşa ettiğini belirtiyor. Ülke, Tanger Med gibi limanları ve araba aküsü üretiminde kullanılan büyük fosfat rezervlerini içeren sofistike bir ulaşım ağına sahip. Ayrıca temiz enerjiye geçiş konusunda da hızlı hareket ediyorlar.

Londra merkezli düşünce kuruluşu Chatham House'tan Ahmed Aboudouh, Meksika'nın ABD'nin gümrük vergilerinden kaçınmak isteyen üreticiler için oynadığı rolü, Fas'ın da Çinli firmalar için üstlenebileceğini belirtiyor.

Diğer yandan ABD Başkanı Donald Trump'ın, Fas'a gümrük vergilerini yükselterek Pekin yönetiminin önünü kesmeye çalışabileceği değerlendirmesi paylaşılıyor.

Aboudouh, Fas'ın Pekin'i "büyük bir ortak olarak gördüğünü" ancak Trump'ın Çin'le ticaret yapan ülkelere baskı uygulama riskinin de farkında olduğunu söylüyor.

Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi kapsamında sağladığı krediler ve yaptığı yatırımlar, Fas'ın ekonomik kalkınmasına güç kattı. Pekin yönetimi, yüksek hızlı tren hattı, güneş enerjisi santralleri ve Tanca'da 10 milyar dolarlık bir teknoloji merkezi gibi projelerle altyapının güçlendirilmesini sağladı.

Ayrıca bu yıl, Nijerya ve Fas arasında planlanan 26 milyar dolarlık doğalgaz boru hattının inşaatına çelik sağlaması için Çinli bir şirketle anlaşıldı.

Independent Türkçe, New York Times, APA News