Sudan uzlaşıya varılmadan Nahda Barajı’nın doldurulmasına karşı

18 Mayıs’ta çekilmiş bir uydu görüntüsüyle Nahda Barajı (AP)

Sudan, bir anlaşma sağlamadan önce Etiyopya’nın Nahda (Rönesans) Barajını doldurma kararlılığının, çıkarlarına zarar vereceğini ve barajlarını etkileyeceğini açıkladı. Sudan ayrıca, Mısır’ı da içeren üçlü bir anlaşmaya varmadan önce her türlü tek taraflı hareketi reddettiğini yineledi.
Etiyopya ise geçen cuma günü üçlü müzakerelerin yasal bir anlaşmaya ulaşmada başarısız olması, konunun ülke başkanlarına bırakılması sonrasında, gelecek Temmuz ayında barajı doldurma taahhüdünü yineleyerek, meseleyi uluslararası yasalarla tutarlı egemen bir durum olarak nitelendirdi. Etiyopya Dışişleri Bakanı Gedu Andargachew, bir anlaşmaya varılsın ya da varılmasın ülkesinin, gelecek ay belirlenen bir program uyarınca Nahda Barajı’nı doldurmaya başlayacağını bildirdi. Etiyopyalı Bakan, Associated Press (AP) ajansına yaptığı açıklamada, “Başkalarının tebriklerini beklemek zorunda kalırsak, baraj yıllarca boş kalabilir. Bunun olmasına izin vermeyeceğiz” ifadelerini kullandı.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Sudan Dışişleri Bakanı Esma Muhammed Abdullah ise 20 Haziran’da, hükümetinin, ülkeye zarar verecek tek taraflı her türlü eylemi, özellikle de Sudan’ın er-Roseires Barajı’nın güvenliği ve işleyişi konusunda bir anlaşmaya ulaşmadan önce, Nahda Barajı’nın doldurulma sürecine başlanmasını kesin şekilde reddettiğini vurguladı. Sudanlı yetkili, tüm tarafların ‘iyi niyetle müzakere etme taahhüdünde bulunması, ilgili uluslararası yasalara uyması ve üç ülkenin halklarının çıkarlarına hizmet eden işbirliği ruhuna öncelik vermesi’ gerektiğine dikkati çekti.
Bakan Abdullah, mevcut girişimi çerçevesinde Sudan’ın, müzakereleri ve diyaloğu sürdürmeyi amaçlayan tüm çabalarını, adil ve dengeli bir anlaşmaya varmak için üç ülkenin çıkarlarına hizmet etmenin en iyi yolu olarak sürdüreceğini söyledi. Bakan ayrıca, “Sudan, uluslararası çıkarlarını korumak ve güvence altına almak, bu konuda uluslararası hukuk ilkelerine bağlı kalmak, işbirliği ve diyalog diline öncelik vermek istiyor” değerlendirmesinde bulundu.
Esma Muhammed Abdullah, teknik konularda somut bir ilerleme kaydetmek için müzakere turlarının gerçekleşmesi gerektiğini vurgularken, “Mesele, müzakerelerin mümkün olan en kısa sürede yeniden başlamasına ve tamamlanmasına yol açacak siyasi bir uzlaşıya varmak amacıyla, üç ülkenin liderlerine terk edilmediği sürece bazı temel yasal konularda anlaşmazlık devam edecek” değerlendirmesinde bulundu.
Sudanlı Bakan, son müzakerelerde Afrika Birliği (AfB), ABD ve Avrupa Birliği’nden (AB) gözlemcilerin katılımına da dikkati çekerken, ‘görüşlerin yakınlaştırılmasında ve Nahda Barajı’na dair bir anlaşmaya varmak için çabaların artırılmasında daha etkili bir rol oynama’ çağrısında bulundu.
Nahda Barajı müzakereleri için Etiyopya Teknik Komitesi başkanı Gadyon Asfa tarafından yayınlanan basın raporları, Addis Abada’nın gelecek Temmuz ayında ilk dolum faaliyetine başlama kararı aldığını ortaya koydu. Ülkesinin barajı belirlediği tarihte doldurma kararının, ‘Etiyopya’nın kalkınma kaynaklarından istifade, yoksulluk ile mücadele ve vatandaşlara elektrik sağlama kaynaklarından’ yararlanmasına izin verici’ uluslararası hukuka uygun bir egemen hak olduğunu vurgulayan Asfa, “Barajı doldurmak için kimseden izin almayacağız” dedi.
Gadyon Asfa, dolum sürecinin daha önce yürürlüğe konan ulusal plana göre ilerleyeceğini açıklarken, hükümetinin müzakereler sırasında taraflara konuya ilişkin bilgi verdiğini ve ülkesinin ‘tehdit ve baskı diline yanıt vermeyeceğini’ kaydetti. Yetkili ayrıca, “Anlaşmaya varılamaması durumunda barajın doldurulması meselesi, geri dönüşü olmayan bir ulusal karardır” dedi.
Sudan Sulama Bakanı Yasir Abbas ise geçen çarşamba günü düzenlediği bir toplantıda, zorunlu bir anlaşmanın imzalanması ve değişiklik yapılması yollarıyla ilgili yasal yönlerde anlaşmazlıklar olduğunu belirtmiş, ancak barajın güvenliği, ilk dolum süreci, uzun vadeli işletimi, bilgi alışverişi, çevresel faaliyetler ve işbirliği teknik komitesiyle ilgili teknik hususlarda büyük bir ilerleme kaydedildiğini doğrulamıştı. Şarku’l Avsat’ın Sudanlı bir yetkiliden edindiği bilgilere göre üç heyet, gözlemcilerin huzurunda müzakereleri, başbakanlar düzeyinde sürdürme hususunda uzlaşı sağladı.