Türkiye, Sirte savaşında Mısır’ın kırmızı çizgileriyle karşı karşıya

Türkiye, Sirte savaşında Mısır’ın kırmızı çizgileriyle karşı karşıya
TT

Türkiye, Sirte savaşında Mısır’ın kırmızı çizgileriyle karşı karşıya

Türkiye, Sirte savaşında Mısır’ın kırmızı çizgileriyle karşı karşıya

Gözler, Libya’nın Sirte şehrinin, Türk ordusunun desteklediği Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) güçleri ve Mısır ordusu destekli Libya Ulusal Ordusu (LUO) güçleri arasında tanık olabileceği olası bir savaşa çevrildi. Bu çerçevede ABD’nin tavrı, savaşa girme ve savaştan kaçınma açısından oldukça önemli.
ABD’lilerin Libya’daki Türk askeri katılımına yönelik ‘kör’ olarak nitelendirilen tavrının karşı karşıya kaldığı eleştirilere rağmen, son resmi açıklamalar, ‘saldırgan’ mücadeleyi reddettiklerini ve Libya- Libya diyaloğuna geri dönülmesi gerektiğini vurgulayarak, yaklaşan savaşı durdurma eğilimi olduğunu gösteriyor.
ABD’li siyasi ve askeri yetkililer, Şarku’l Avsat’ın Libya hususundaki ABD politikasına ilişkin sorularını yanıtladı. Ancak yanıtları, bizzat Türkiye ismine değinmeme, yalnızca "Libya’ya müdahale eden dış taraflar" hakkında kamuoyuna açıklama yapma şeklindeydi.
Aşağıdaki rapor, mevcut aşamada Libya’yla ilgili bazı sıcak sorulara cevaplar bulmaya çalışıyor;

Sirte- Cufra savaşı
UMH güçleri, Mısrata şehrinin doğusundan sahil kenti Sirte’ye ve Libya çölünün derinliğindeki Cufra’ya (Sirte’nin 270 km güneyi) doğru ilerlemek üzere haftalardır hazırlık yapıyor. Bu seferberlik, Türkiye’nin hava araçları ve binlerce Suriyeli paralı askerle desteklediği UMH güçlerinin, LUO’nun geri çekilmek zorunda kalmasıyla tüm batı bölgesini kontrol etmesi sonrasında ortaya çıktı. Ülkenin batısındaki birçok cepheye, yani el-Vatiyye hava üssü, batı sahili şehirleri (Sabratha ve Sorman), batı dağı cepheleri (el-Asaba), Trablus’un güney ve güneydoğu cepheleri, oradan Tarhuna ve Beni Velid’e konuşlanmalarının ardından LUO’nun geri çekilmesi, UMH güçlerinin ağırlıklarını sadece iki cepheye (Sirte ve Cufra) odaklamasına izin verdi. Batı bölgelerinin kontrolü tamamen ele geçirildikten sonra UMH güçleri, LUO hezimetinden faydalanarak hızlı şekilde harekete geçti, Sirte’ye doğru ilerlemeye çalıştı ve elektrik santralinin (şehrin 30 km batısında) kontrolünü ele geçirdi. Ancak hava saldırılarına maruz kalmasından sonra saldırısı başarısız oldu. Bu durumun ise UMH güçlerinin kalesi sayılan Mısrata şehrinde onlarca vatandaşın ölümüne yol açtığı biliniyor.

Kim bombaladı?
Tam açık değil. LUO, hava kuvvetlerinin Sirte’yi korumak için hava koruması sağlamak da dahil olmak üzere, gerekli görevleri yerine getirdiğini söyledi. Ancak diğer raporlar, bunu gerçekleştirenin, Rus ‘Wagner’ grubu savaşçıları olduğunu belirtiyor.
ABD Afrika Kuvvetleri Komutanlığı’na (AFRICOM) göre bu Rus gruplara ait savaş uçakları, şu anda Sirte’nin yakınlarında (büyük bir hava üssü olan Gasr Bu Hadi’de) aynı şekilde Cufra’da yaşanan savaşlara katılıyor.
AFRICOM, yakın zamanda Libya’ya Suriye üzerinden doğrudan Rusya’dan en az 14 MiG-29 ve Sukhoi 24 türü savaş uçağının geldiğini doğrulayan görüntüler yayınladı. AFRICOM sözcüsü, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, ABD’nin şu anda Libya’daki Rus uçaklarının Rus silahlı kuvvetleri tarafından uçurulduğuna dair kanıta sahip olmadığını belirtti. Ancak Rus uçaklarının, bu işi yapmak için deneyimsiz paralı askerler tarafından kullanıldığı endişesi mevcut. AFRICOM, Libya'da Wagner için yaklaşık 2 bin kişinin çalıştığını da doğrulayabilir. Ancak sözcü, AFRICOM’un Wagner grubunun, Kremlin’deki en yüksek otoriteden onay almadan Libya’da konuşlanabileceğine inanıp inanmadığını söylemeyi reddetti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ülkesinin Libya’ya müdahalede bulunmadığını birçok defa dile getirdi ve Libya’da Rus vatandaşları varsa, bunların hükümetini temsil etmediklerine de dikkati çekti. AFRICOM sözcüsü, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Wagner grubu gibi Rus hükümetinin desteklediği özel güvenlik şirketleri, Afrika kıtasında Libya da dahil 16 ülkede faaliyet gösteriyor” dedi.

Rusya ne istiyor?
ABD, kısa süre önce NATO’nun güvenliğine karşı potansiyel bir tehdit olarak, Rusya’nın Libya’da bir üs kurmasına izin verilme tehlikesi hakkında birçok defa uyarı yaptı. AFRICOM operasyonları direktörü ve ABD Deniz Piyadeleri komutanı Bradford Gering, Rusya’nın NATO’nun güney kanadında stratejik bir baskı yapmaya devam ettiğini, bu durumun da masum Libyalılara bedel ödettiğini belirtti.
Rusya’nın Libya kıyısında bu amaçla bir üs kurması halinde, Suriye’nin Tartus şehri sonrasında bu üs Akdeniz’deki ikinci üs olacak. Bu durumda, Avrupa’ya yakın stratejik bir alanda uzun menzilli bir füze sistemi kurabilecek. Durum, ABD askeri yetkilileri tarafından ‘oyunun kurallarında değişiklik’ olarak tanımlanıyor.
ABD’li yetkililer, iddia edilen Rus üssüne ilişkin ayrıntılara girmeyi reddetti. Uyarısının, yalnızca Avrupa’da NATO’ya yönelik olası bir tehdide yol açacak güvenlik korkusundan mı kaynaklanıyor, yoksa Rusların zaten Libya’da bir üs kurmak için çalıştığına dair kanıt var mı yönündeki sorulara da yanıt vermekten kaçındı.
ABD’liler, konu hakkında açıklama yaparken oldukça dikkatli davranıyor. AFRICOM sözcüsü de yalnızca, “Rusya’nın Libya’ya müdahalesinin sadece siyasi çözümü ertelediğine inanıyoruz” ifadelerini kullandı.
UMH, birkaç gün önce, Libya’da 2019 yılından bu yana tutuklu bulunan bir Rus casus olarak nitelendirilen sosyolog Maxim Shugaley tarafından yapılan ‘itirafları’ yayınladı. İtiraflar, Rusya’nın Libya’da bir üs kurmak için çalıştığını içeriyordu. Shugaley’in çalıştığı şirket, Trablus hükümetinin suçlamalarını reddetti ve haftalar önce Shugaley’in serbest bırakılması için baskı yapmak üzere bir medya kampanyası başlattı. Moskova, Libyalı yetkililerle (Başkanlık Konseyi Başkanı Yardımcısı Ahmed Maitik) konu hakkında görüşmeler yaptı. Trablus hükümetinin dikkatini, Shugaley’in hareketlerine çekenin ve tutuklanmasına neden olanın ABD’liler olduğu yönünde spekülasyonlar mevcut.
Rusya’nın Libya'da bir üs arayışıyla ilgili açıklama da dahil olmak üzere, UMH’nin kendi diliyle yayınladığı sözde ‘itiraflar’ doğrulanırsa ABD’liler, Akdeniz’in güney kıyısından NATO'ya yönelik tehdit hakkında söylediklerinden kesinlikle daha fazlasını biliyorlar demektir.

Türkiye ne istiyor?
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Açık olalım, ABD Libya’ya her yönden dış askeri müdahalenin tırmanmasına karşı çıkıyor. Ateşkesin derhal sağlanması ve Birleşmiş Milletler’in (BM) tüm taraflara uyguladığı silah ambargosuna saygı duyulması gerekiyor. Tüm tarafları ateşkese uymaya ve hemen müzakereleri yeniden canlandırmaya çağırıyoruz. BM himayesinde UMH ve LUO arasında gerçekleşen 5+5 müzakereleri ve Berlin süreciyle kazanılan ilerlemeyi geliştirmeliyiz” değerlendirmesinde bulundu.
Acil ateşkes, ABD’lilerin UMH ve Türklerin hazırlandığı saldırıya karşı olduğu anlamına geliyor. Bu durum, UMH’nin Başkanlık Konseyi Başkanı Fayiz es-Serrac’ı, ABD'nin Libya Büyükelçisi Richard Norland ve AFRICOM Komutanı General Stephen Townsend ile 22 Haziran’da Libya’nın batısındaki Zuvare şehrinde görüşmeye itti.
AFRICOM komutanı, “Bu toplantı, Libya’da barışın askeri yollarla değil, siyasi bir süreçle gerçekleştirilmesi gerektiği konusundaki ABD tutumunu vurgulamak için yapıldı. Toplantıda, acil bir ateşkes ve tüm taraflardan askeri operasyonlara son verilmesi gerekliliği üzerinde duruldu” ifadelerini kullandı.
Saldırılara ilişkin bu açık ‘redde’ rağmen UMH ve Türk yetkililerin ifadeleri, LUO’nun Sirte ve Cufra’dan geri çekilmeden, ateşkesi reddettikleri yönünde oldu.

Mısır’ın kırmızı çizgisi
Mısır liderliği, Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi aracılığıyla Türkiye’nin Libya’daki varlığına ilişkin olarak kırmızı çizgilerine dikkati çekti. Mısır’ın tavrı, Libyalı taraflar arasındaki siyasi uzlaşı müzakerelerini sürdürme ve ateşkese uyma çağrısıyla başlayacaktı. Bu durum, askeri mevzilenme hatlarının, LUO’nun ülkenin batısından geri çekilmesi sonrasında aynı kaldığı anlamına geliyor. Ancak Türkiye ve müttefikleri, Türk savaşçıların Mısrata’ya yeni bir hava köprüsü kurduğu ve silah ve ekipman takviyeleri yaptığı raporları ortasında, ‘doğuya doğru ilerleme, Sirte ve Cufra’yı kontrol etme’ tehditlerini sürdürdü. Görünüşe göre bu durum, Cumhurbaşkanı Sisi’nin, askerlerine ‘Libya’da askeri harekat olasılığına hazırlanmaları’ bilgisi verdiği, Mısır’ın batısındaki Sidi Barrani üssüne taşınmasını gerektiriyordu. Nitekim Sisi, Cufra’nın ülkesinin ulusal güvenliği için kırmızı bir çizgi olduğunu da açıkça ilan etti.
Mısırlıların, Türkiye’nin Libya için planlarının, ‘Trablus’taki Müslüman Kardeşlere bağlı bir sistem kurarak, kendilerini doğrudan hedef aldığını’ düşündükleri açık. Bu, Mısır ile doğrudan bir temas hattı olması için Türkiye tarafından korunan ‘Mısır Müslüman Kardeşler’inin Libya’ya taşınmasının mümkün olduğu anlamına geliyor. Görünüşe göre Mısır, koşulların eski döneme dönmesine izin vermeyi reddederek, böyle bir olasılığı endişeyle karşılıyor.

Fransa- Türkiye
Türkiye’nin Libya’daki rolüne karşı olan Fransa’nın mevcut tavrı açık. Bu tavır, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından da açıkça dile getirildi. Fransızlar, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın daha önce Avrupa’yı ‘işgal etmek’ üzere ülkesinin sınır kapılarını açtığı göçmen kartıyla yaptığı gibi, Libya’yı da Avrupa’ya şantaj yapmak için kullanmasından korkuyor.
Fransızlar, Erdoğan’ın Libya’da bir üs kurmasından endişe ediyor. Türklerin bu ülkeye, bazıları radikal olarak nitelendirilen gruplardan, yaklaşık 10 bin civarında Suriyeli paralı asker naklettiğini  iddia ediyorlar.
Türkler ise, Fransızların, ‘yasadışı’ olarak gördükleri Mareşal Halife Hafter liderliğindeki LUO’yu desteklediklerini ifade ediyor.
Serrac hükümeti, BM tarafından tanınıyor. Ancak eleştirmenler, bu hükümetin Libya parlamentosunun güvenini kazanmadığı için meşruiyetten yoksun olduğunu savunuyor. Aynı zamanda 2015 Aralık ayında Fas’ın Suheyrat şehrinde imzalanan ve UMH’ye meşruiyet veren anlaşmanın, bir buçuk sene olan geçerlilik süresinin dolduğunu ve bu meşruiyetin üzerinden uzun bir zaman geçtiğini vurguluyor.
Fransa, UMH ile iletişim kurmaya devam etse de Paris’in, meşruiyet tanımını geri çekme olasılığı var. Bu tavır, Libya’da meşruiyete sahip tek tarafın, 2014 seçimlerinden halk tarafından seçilen parlamento olduğunu belirten Mısır’ın tavrına da yakın. Zira Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih de Türkiye’nin Sirte ve Cufra’yı kontrol etmeye ve doğuda Petrol Hilali’ne doğru ilerlemeye çalışırsa askeri olarak müdahale etme olasılığı da dahil, Mısır’dan açık desteğini isteyeceklerini açıklamıştı.

Libya Temsilciler Meclisi
Libya Temsilciler Meclisi Başkanının rolü, son haftalarda dikkat çekici. Öyle ki kendisi, Cumhurbaşkanı Sisi’nin Libya- Libya diyaloğu (Kahire Bildirgesi) başlatma girişimini açıkladığı ve Mareşal Halife Hafter ile düzenlediği  basın toplantısında yer aldı. Aynı şekilde Akile Salih, Cezayir’e ziyarette bulundu. Libyalılar arasında arabuluculuk yapmayı teklif eden ve daha sonra Serrac ile de bu çabalar çerçevesinde bir araya gelen Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun ile görüştü. Libya Temsilciler Meclisi Başkanının, daha önce de Libya’daki çözümü engelleyen taraflardan biri olduğu biliniyor. Son dönemde ABD’liler, Libya’nın doğusundaki "siyasi hareketlenmeleri" takip ettiklerini söylerken durum, Mareşal Hafter’e tam bağlılık duymayan seslerin varlığını da göstermiş oldu. Son dönemde iki adam arasında anlaşmazlıkların ortaya çıktığı, bu anlaşmazlığın da Hafter’in Trablus’a doğru ilerlemede başarısız olan ‘halk yetkisi’ alma girişimi sonrasında tırmandığı biliniyor. Parlamento, Abdullah es-Sini başkanlığında ülkenin doğusundaki paralel hükümete bağlı.
ABD’lilerin Libya’nın doğusundaki "siyasi hareketlenmelerin" takibi, Hafter ve paralel hükümete karşı net bir öfkeyi de ortaya koyuyor. Bu hoşnutsuzluğun bir göstergesi de doğu hükümetinin Şam’daki Devlet Başkanı Beşşar Esed hükümetine açılması ve Suriye’nin başkentinde Libya büyükelçiliğinin yeniden açılması oldu. Durum, Suriye rejimini ekonomik olarak izole etmeyi, boğmayı, onunla her türlü anlaşmayı önlemeyi ve bunu yapanları cezalandırması amaçlayan Washington’un politikası ile tamamen tutarsız.
ABD’lilerin son haftalarda Karakas’ta Mareşal Hafter’in uçaklarının takip edildiği haberlerinden endişe duyduklarını söylemeleri de dikkat çekici olan bir diğer durum. Washington’un ayrıca, Venezuela lideri Nicolas Maduro rejimini de bastırmaya çalıştığı biliniyor.
ABD’liler, Libya’nın doğusundaki hükümet ve LUO arasındaki bir diğer anlaşmazlık noktası, geçen yılın sonundan bu yana durmuş olan Libya petrolünün ihracatı kartıdır. Doğu hükümeti ve Hafter, Libya devletinin hazinesinden Suriye paralı askerlerinin maaşlarını ödemek de dahil, Serrac hükümetine Türk müdahalesini finanse etmeyi durdurması için baskı yapmak amacıyla ülkenin güneyindeki petrol limanlarından ve petrol sahalarından petrol ihracatını engellemişti. Libya Ulusal Petrol Kurumu, 26 Haziran’da yaptığı açıklamada, Rus paralı askerlerin ve diğer ulusların, petrol ihracatının yeniden başlamasını önlemek için ülkenin güneyindeki Şerare petrol sahasına girdiğini duyurdu.



Şara: Washington, Şam'a İsrail ile anlaşmaya varması için baskı yapmıyor

Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş Şara (DPA)
Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş Şara (DPA)
TT

Şara: Washington, Şam'a İsrail ile anlaşmaya varması için baskı yapmıyor

Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş Şara (DPA)
Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş Şara (DPA)

Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara, dün yaptığı açıklamada, İsrail ile güvenlik anlaşmasına varmak için devam eden müzakerelerin "önümüzdeki günlerde" sonuç verebileceğini söyledi.

Şam'da gazetecilere konuşan Şara, güvenlik anlaşmasını "zorunluluk" olarak nitelendirerek, anlaşmanın Suriye'nin hava sahasına ve toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesini ve BM gözetimine tabi olmasını gerektireceğini ifade etti.


Süveyda için yol haritası: Suriye'nin güneyinde uzlaşıya giden zorlu yol

Suriye-Ürdün-ABD arasında Süveyda ile ilgili yol haritasına ilişkin anlaşma imzaladı (AFP)
Suriye-Ürdün-ABD arasında Süveyda ile ilgili yol haritasına ilişkin anlaşma imzaladı (AFP)
TT

Süveyda için yol haritası: Suriye'nin güneyinde uzlaşıya giden zorlu yol

Suriye-Ürdün-ABD arasında Süveyda ile ilgili yol haritasına ilişkin anlaşma imzaladı (AFP)
Suriye-Ürdün-ABD arasında Süveyda ile ilgili yol haritasına ilişkin anlaşma imzaladı (AFP)

Baha el-Avam

Suriye’nin güneyindeki Süveyda ilinde yaşanan krizi sona erdirmek amacıyla Suriye, Ürdün ve ABD’nin üzerinde uzlaştığı yol haritası hem içeriden hem de dışarıdan birçok tarafça memnuniyetle karşılandı. Ancak yol haritasının Dışişleri Bakanı Esad eş-Şeybani tarafından açıklanan versiyonu ile Ürdün Dışişleri Bakanlığı'nın sosyal medya platformlarında yayınladığı versiyonu arasındaki tutarsızlıklar, yol haritasının açıklanmasından hemen sonra soru işaretlerine neden oldu.

Süveyda Yüksek Hukuk Komitesi, yol haritasının bazı maddelerine karşı çıkarak bunu reddetti. Ancak Amman, Şam ile Süveyda arasındaki uzlaşı için ‘yol haritası’ olarak adlandırılan süreci tamamlamak amacıyla, Süveydalıların temsilcileri ile hükümet arasında müzakereleri desteklemek üzere Washington ile iş birliği yapmasını ve diyalogun iki taraf arasındaki anlaşmazlık noktalarını çözmesini umduğunu belirtti.

Yol haritasının Bakan Şeybani tarafından açıklanan resmi versiyonu, yedi maddeden oluşuyor. Yol haritasında; Birleşmiş Milletler (BM) soruşturma ve inceleme sistemi ile koordineli olarak sivillere ve mülklerine saldıranların hesap vermesi, Süveyda’ya insani ve tıbbi yardımın ulaştırılmasının sağlanması, mağdurlara tazminat ödenmesi, köylerin ve kasabaların yeniden inşası, yerinden edilen kişilerin geri dönüşünün kolaylaştırılması, temel hizmetlerin yeniden sağlanması, günlük hayata dönüş için gerekli koşulların oluşturulması, İçişleri Bakanlığı'na bağlı yerel güçlerin yolları korumak ve insanların ve ticari ürünlerin akışını güvence altına almak için konuşlandırılması, kayıpların akıbetinin ortaya çıkarılması ve tüm taraflardan tüm tutukluların ve kaçırılanların iade edilmesi ve Süveyda halkının tüm taraflarının dahil olduğu bir iç uzlaşı sürecinin başlatılması öngörülüyor.

Ürdün Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan açıklama ise Şeybani'nin duyurduğu bilgileri netleştirerek anlaşmada yer alan bazı başka noktalara da değiniyor. Bunların başında, Şam'ın BM Suriye Gerçekleri Araştırma Heyeti'ni Süveyda'yı ziyaret etmeye ve geçtiğimiz temmuz ayında Süveyda’da yaşanan olayları soruşturmaya davet etmesi geliyor. Bu soruşturma sonucunda hazırlanan rapor temelinde Suriye hükümeti, suç işleyenlerden, geçmişleri veya siyasi ve sosyal bağlantıları ne olursa olsun hesap soracak.

Yol haritası üzerine varılan uzlaşıdaki bir nokta ise Ürdün ve ABD’nin Süveyda'ya insani yardım ulaştırılmasını sağlamaya katılması oldu. Bu durum, Süveyda’daki krizin başlangıcından beri Ürdün topraklarından Suriye'nin bu iline insani yardım geçişi için koridor açılmasının mümkün olup olmadığına dair sorulan temel bir soruyu gündeme getirdi. Stratejik ilişkiler araştırmacısı Amer es-Sabaileh'e göre yol haritası Ürdün'e bu koridoru açmak için yasal gerekçe sağlıyor. Ancak bunun pratikte uygulanması için bu insani yardım koridorunu kimin koruyacağı ve Amman bu adımı atarsa Suriye tarafında kiminle muhatap olacağı gibi birkaç noktanın açıklığa kavuşturulması gerekiyor.

ABD ve Ürdün'ün, ildeki hasarlı alanların ve tesislerin yeniden inşası için gerekli finansmanın sağlanmasında vereceği yardımın da netleştirilmesi gerekiyor. ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, ülkesinin bu konuda Suriye'nin kendi kaynaklarını yatırmasına destek verdiğini söyledi. Ancak Amman, Süveyda'nın yeniden inşası için gerekli mali desteği nasıl sağlayacağı konusunda net bir açıklama yapmadı.

Ürdün Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre Suriye hükümetinin eyaleti korumadaki güvenlik rolü, eyaletin idari sınırlarını korumak ve Şam'a bağlayan yolun güvenliğini sağlamakla sınırlı. İç güvenlik ise İçişleri Bakanlığı tarafından atanan bir kişinin liderliğinde Süveyda'nın çeşitli kesimlerinden oluşan yerel polis gücü tarafından sağlanacak. Bu adım, Ürdün ve ABD'nin himayesinde Suriye hükümeti ile Süveydalıları bir araya getiren istişareler ve toplantılar sonucunda kararlaştırılacak.

Toplantılar ve görüşmeler sonucunda sadece polis gücü kurulmakla kalmayacak, aynı zamanda yerel sakinler ile devlet kurumları arasında koordinasyon sağlanarak ildeki sivil ve idari kurumlar da yeniden faaliyete geçecek. Ancak ‘Tüm bu süreçte Süveyda adına kim müzakere edecek?’ sorusu, yanıt bekleyen en önemli soru olmaya devam ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre Ürdün'ün başkenti Amman'dan konuşan Sabaileh, Yüksek Hukuk Komitesi üyelerinin Süveyda'da bulunmaması ve Suriye’deki Dürzilerin ruhani lideri Şeyh Hikmet el-Hicri'nin temsilcilerinin toplantılara katılmamasının yol haritasının ölü doğduğunu gösterdiğini belirtiyor. Bunun nedeni, onların uzlaşı sürecinin kilit oyuncuları olmaları. Onların yokluğu krizin çözülmesini sağlamayacak, aksine krizi daha da şiddetlendirecek ve uzatacak. Suriye hükümeti onları temsil etmiyor ve Şam'da onlarla ilgilenenler Süveyda'yı temsil etmiyor ve orada hiçbir etkisi yok. Ayrıca Ürdün, sahada aktif olan bu taraf adına konuşamaz.

Süveyda Yüksek Hukuk Komitesi medya ofisi tarafından sosyal medya üzerinden yayınlanan bir açıklamada, ‘Suriye Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamasının dikkatle incelendiği ve Suriye'ye ilişkin bağımsız bir uluslararası soruşturma komisyonu çağrısı ile Suriye yasaları kapsamında hesap verebilirliğin korunması ve uygulanması arasında çelişki olduğunun görüldüğü’ belirtildi. Açıklamada, yol haritasının Suriye hükümetini uzlaşı arayan tarafsız bir taraf olarak gösterdiği, fakat ‘hükümetin ve güvenlik ve askeri kurumların Suriye halkına karşı işlenen katliam ve ihlallerin doğrudan ortağı olduğu’ vurguladı.

Suriye’deki yargı organlarının siyasileştirildiğini, yürütme organına bağlı olduğunu ve adil yargılama garantisi veremediğini belirten komisyon, yerel konseyler ve ortak polis güçleri hakkında ise bunların ‘Süveyda'ya yeni bir vesayet dayatma ve toplumda meşruiyetini yitirmiş ve halkının davasına ihanet etmiş kişileri destekleyerek halk arasında ayrılık tohumları ekme girişimi’ olarak nitelendirdi.

Suriye hükümetinin Süveyda'da güvenlik komutanı olarak Selman Abdulbaki adlı bir kişiyi atama kararına atıfla Süveydalıların bu kişiyi geçtiğimiz temmuz ayında ‘kendilerine karşı suç işleyen silahlı milislerle iş birliği yapmakla’ suçladıklarını belirten Komisyon, bu kişinin Süveyda dışında yaşadığını ve resmi devlet kurumlarının bulunduğu şehir merkezine ulaşamadığını ifade etti.

Komisyon, tüm bunlar çerçevesinde Süveyda'da yaşananlarla ilgili uluslararası bir soruşturma ve uluslararası bir yargılama yapılmasında ısrarcı olduğunu vurgularken, ildeki çeşitli aktörlerin Birleşmiş Milletler (BM) ve ilgili kuruluşlar aracılığıyla tesis etmeye çalıştıkları kendi kaderini tayin hakkına olan bağlılığını yineledi.

ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Barrack, sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı bir paylaşımda, Süveyda'da uzlaşının tek bir adımla başladığını söyledi. Barrack, Şam'da Suriye Dışişleri Bakanı Şeybani ve Ürdün Dışişleri Bakanı Safadi ile Süveyda konusunda imzalanan yol haritasının sadece iyileşme için bir rota çizmekle kalmayıp, aynı zamanda gelecek nesil Suriyelilerin herkes için eşit hak ve görevlere sahip bir vatan inşa ederken izleyebilecekleri bir yol olduğunu yazdı.

Suriyeli gazeteci Louay Ghabra, Süveyda krizini sona erdirmek için hazırlanan yol haritasının etkinliği konusunda, İsrail'in bu konudaki tutumuna odaklanan başka bir soru daha gündeme getirerek, yol haritasının bir şekilde Suriye ile İsrail arasında henüz imzalanmamış bir güvenlik anlaşmasının önünü açtığını belirtti. Ürdün Dışişleri Bakanı Safadi'nin yol haritasının açıklanması sırasında İsrail'in Suriye'nin güneyine ilişkin güvenlik kaygılarının dikkate alınmasının önemine açıkça değindiğini hatırlatan Ghabra, bunun da Şam ile Tel Aviv arasındaki diyaloğun söz konusu yol haritasına ilişkin ABD, Ürdün ve Suriye arasında varılan uzlaşıya bağlı olduğu ve birinin başarısız olması durumunda diğerinin de otomatik olarak çökeceği anlamına geldiğini söyledi.

Şam'ın İsrail ile yapılacak bir güvenlik anlaşmasıyla ilgilendiğini ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara'nın eylül ayında New York'a yapacağı ziyaret sırasında anlaşmayı sonuçlandırması için ABD'nin önemli bir baskı uyguladığını belirten Ghabra, ancak medyada yer alan haberlere göre İsrail'in şartları sert görünüyor ve bu şartları kabul etmek, bazılarının inandığı gibi Şara yönetimine Süveyda'yı kontrol etme izni vermeyeceğini, aksine eğer bu tek seçenekse ve Süveydalılar kendi kaderini tayin hakkını elde edemezse, Şam ile gelecekteki müzakerelerde Süveyda’nın konumunu güçlendireceğini vurguladı.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrildi.


İsrail'de endişe verici istatistikler: Göç edenlerin sayısı geri dönenlerin iki katından fazla

Ailesi ve arkadaşları, 7 Ekim 2023'teki saldırıda hayatını kaybeden bir İsraillinin cenazesinin, İsrail'in güneyindeki Kibbutz Kfar Aza'daki evinin yakınına nakledilmesinin ve yeniden gömülmesinin ardından anma törenine katıldı. (Reuters)
Ailesi ve arkadaşları, 7 Ekim 2023'teki saldırıda hayatını kaybeden bir İsraillinin cenazesinin, İsrail'in güneyindeki Kibbutz Kfar Aza'daki evinin yakınına nakledilmesinin ve yeniden gömülmesinin ardından anma törenine katıldı. (Reuters)
TT

İsrail'de endişe verici istatistikler: Göç edenlerin sayısı geri dönenlerin iki katından fazla

Ailesi ve arkadaşları, 7 Ekim 2023'teki saldırıda hayatını kaybeden bir İsraillinin cenazesinin, İsrail'in güneyindeki Kibbutz Kfar Aza'daki evinin yakınına nakledilmesinin ve yeniden gömülmesinin ardından anma törenine katıldı. (Reuters)
Ailesi ve arkadaşları, 7 Ekim 2023'teki saldırıda hayatını kaybeden bir İsraillinin cenazesinin, İsrail'in güneyindeki Kibbutz Kfar Aza'daki evinin yakınına nakledilmesinin ve yeniden gömülmesinin ardından anma törenine katıldı. (Reuters)

İsrail Merkez İstatistik Bürosu'nun dün yayınladığı verilere göre, önümüzdeki hafta kutlanacak Yahudi Yeni Yılı (Roş Aşana) arifesinde İsrail'in nüfusu 10 milyon 148 bine yükseldi. Bu veriler, geçen yıl ülkeden göç eden İsraillilerin sayısının ilk kez geri dönenlerin sayısını aştığını doğruladı.

Yahudilerin sayısı 7 milyon 758 bine ulaşarak nüfusun yüzde 78,5'ini oluştururken, Arapların sayısı işgal altındaki Kudüs'teki Filistinliler ve Golan Tepeleri'ndeki Suriyeliler dahil olmak üzere 2 milyon 130 bine ulaşarak nüfusun yüzde 21,5'ini oluşturdu. Öte yandan İsrail'de yaklaşık 260 bin yabancı uyruklu vatandaş yaşıyor.

Rakamlara göre, İsrail'in nüfusu geçen Roş Aşana'dan bu yana yaklaşık 101 bin artarak yüzde 1'lik bir nüfus artışı kaydetti.

Merkez İstatistik Bürosu, 2024 yılında İsrail'den kayda değer bir göç dalgası yaşandığını, yaklaşık 82 bin İsraillinin ülkeyi terk ettiğini, İsrail'in ise sadece 31 bin yeni göçmen kabul ettiğini belirtti.

Resmi rakamlara göre, İsrail'in nüfusu 10 milyon 148 bin olarak tahmin ediliyor. Bunların yaklaşık 7 milyon 758 bini Yahudi ve diğerleri (İsrail'in toplam nüfusunun yüzde 78,5'i) ve yaklaşık 2 milyon 130 bini Arap (İsrail'in toplam nüfusunun yüzde 21,5'i). Buna ek olarak, ülkede yaklaşık 260 bin yabancı uyruklu kişi yaşıyor, bu da İsrail vatandaşı sayısının yaklaşık 9 milyon 888 bin olduğu anlamına geliyor.

Doğumlar açısından, İsraillilerin yıllık nüfus artış oranı 2023'teki yüzde 1,6'ya kıyasla yüzde 1,2’ye indi. 20 yaşın üzerindeki Yahudi nüfusun dini dağılımına bakıldığında, yüzde 42,7'si kendilerini dindar olmayan ve seküler, yüzde 21,5'i çok dindar olmayan muhafazakâr, yüzde 12'si dindar muhafazakâr, yüzde 12'si dindar ve yüzde 11,4'ü Haredi (ultra-Ortodoks) olarak tanımladı.

İsrail'e göç konusunda ülke, 2024 yılında 31 bin 100 göçmen kabul ederken, 2023 yılında bu sayı 46 bindi. Yurt dışına göç eden İsrailliler 2023 yılında 55 bin 300 kişi iken, 2024'te 82 bin 800 kişi İsrail'i terk etti; 2023'te 27 bin 800 kişi iken, 2024'te sadece 24 bin 200 kişi ülkeye geri döndü.

İsrail medyası bu istatistikleri olumsuz olarak nitelendirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, göç eden ve geri dönen sayılarının endişe verici olduğunu bildirdi. Kanal 12 televizyonu istatistikleri endişe verici olarak nitelendirirken Maariv gazetesi, “Haberler kötü. İsrailliler İsrail'i terk ediyor” başlığını attı.

İstatistiklerde erkeklerin ortalama yaşam süresi 81,4 yıl, kadınların ise 85,5 yıl olarak belirtilirken, ölüm oranı binde 5,3'e ulaştı.

Ölüm nedenlerinin yüzde 23,5'i kötü huylu hastalıklar (kanser vb.), yüzde 12,2'si ise kalp hastalıklarıydı. 7 Ekim 2023'ten yıl sonuna kadar, savaş nedeniyle bin 267 asker ve sivil hayatını kaybetti; bu, ölümlerin yaklaşık yüzde 2,5'ini oluşturuyor.

Yaşamdan memnuniyet, ekonomik durum ve geleceğe ilişkin değerlendirme konusunda, vatandaşların yüzde 91,1'i yaşamlarından memnun, yüzde 66,1'i ekonomik durumlarından memnun, yüzde 33,5'i mali durumlarından memnun değil ve yüzde 8,8'i mali durumlarından tam anlamıyla memnun değil.

İstatistikler, savaş sırasındaki göç durumunu ve İsrail'deki İsraillilerin durumunu ortaya koydu.

Şarku’l Avsat’ın İsrail medyasından aktardığına göre göçün nedenleri, savaş sırasında güvenlik eksikliği, zorlu ekonomik koşullar ve sosyal bölünmeler.

Rakamlar, dünyadaki Yahudi sayısını içermiyor.

İsrail Yahudi Ajansı’na göre dünyada 15,8 milyon Yahudi bulunuyor ve en büyük Yahudi nüfusu yaklaşık 6,3 milyon ile ABD'de.

Kalan 2,2 milyon Yahudi diğer ülkelerde yaşıyor; en büyük nüfus sırasıyla 438 bin ve 400 bin ile Fransa ve Kanada'da.

Ajans, geçen yılın istatistiklerine göre, İsrail, ABD, Fransa ve Kanada'dan sonra en büyük Yahudi nüfusuna sahip on ülkenin Birleşik Krallık (313 bin), Arjantin (170 bin), Almanya (125 bin), Rusya (123 bin), Avustralya (117 bin), Brezilya (90 bin), Güney Afrika (49 bin), Macaristan (45 bin), Meksika (41 bin) ve Hollanda (35 bin) olduğunu belirtti.

Ajans, istatistiklerin Yahudi olarak kendini tanımlayan veya en az bir ebeveyni Yahudi olan ve başka bir dine mensup olmayan kişilere dayandığını ifade etti.