ABD’ye sınırların açılması, AB’yi ikiye böldü

İspanyol bir polis memuru geçen pazar günü İspanya- Fransa sınırının yeniden açılışını organize ediyor (EPA)
İspanyol bir polis memuru geçen pazar günü İspanya- Fransa sınırının yeniden açılışını organize ediyor (EPA)
TT

ABD’ye sınırların açılması, AB’yi ikiye böldü

İspanyol bir polis memuru geçen pazar günü İspanya- Fransa sınırının yeniden açılışını organize ediyor (EPA)
İspanyol bir polis memuru geçen pazar günü İspanya- Fransa sınırının yeniden açılışını organize ediyor (EPA)

Avrupa Birliği’nin (AB) gelecek ayın başlarında dış sınırları açmak için belirlediği tarih yaklaşırken, ortak liste geliştirmek üzere üye ülkeler arasında devam eden müzakereler durdu. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), ülkelerin dış sınırlarını açmak için acele etmesi ve havaalanlarında sağlık kontrollerinin hafifletilmesi’ tehlikelerine karşı uyardı. Havaalanı ve sınırlar, WHO uzmanları tarafından dünya genelinde yaygın olan Kovid-19 salgınının ana geçiş noktası olarak görülüyor. Öyle ki sağlık kontrollerinin ne kadar katı olduğuna bakılmaksızın herhangi bir belirti göstermeyen vakaların tespitinin imkansız olduğu belirtildi.
Gelişme, Avrupa Komisyonu’nun gelecek çarşamba günü itibariyle AB’nin dış sınırları açmakta ısrar ettiği birleşik liste hususundaki müzakerelerde Avrupa ülkelerinin duruşlarını güçlendirmek üzere yaşandı. Şarku’l Avsat’ın diplomatik kaynaklardan edindiği bilgilere göre AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, geçen cumartesi akşamı siyasi bir savaşa dönüşen ve ‘AB’nin dış sınırlarının belirli ülkelere açılmasına izin veren sağlık ve teknik standartlarının birleştirilmesi üzerine odaklı’ müzakere hattına bizzat dahil oldu. Listenin cuma günü tamamlanmasının ardından, Hırvatistan Cumhurbaşkanlığı, müzakerelerin son yarısında ortaya çıkan anlaşmazlıkları gidermek ve engelleri aşmak için üye ülkelere cumartesi gününe kadar mühlet verdi. Ancak üçüncü ülkelerle ekonomik ve politik bağlardan kaynaklanan pozisyonların gerginleşmesi, Komisyon Başkanını, salgının ikinci bir dalgaya yol açabileceği korkusu dolayısıyla müzakereleri kurtarmak üzere müdahale etmeye itti.
Ursula von der Leyen, AB’nin Kovid-19 salgını öncesinde vizesiz 67 ve vizeli 105 ülkenin vatandaşlarına giriş izni verdiğini hatırlatırken, salgına ilişkin gelişmeler çerçevesinde vatandaşlara her 15 günde bir giriş izni verilen ülkelerin listelerinin yeniden gözden geçirilmesi şartıyla sınırların açılması sonrasında sayının bir düzineden fazla olmamasının beklendiğini belirtti. ABD üyesi ülkeler, 28 Haziran Pazar günü Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’nin (ECDC) talimatlarına dayalı olarak salgın kriterleri hususunda fikir birliğine ulaştı. ECDC, bu istatistiksel standardın ülkelerdeki sağlık sistemlerinin kapasitesiyle ilişkilendirilmesinin ve seyahatin tüm aşamalarında önleyici uygulamaların gerekliliğine dikkati çekti.
Diplomatik kaynaklar, Yunanistan, İtalya ve Portekiz gibi ülkelerin AB’nin sınırlarını ABD ve Rusya Federasyonu vatandaşlarına açması için ısrar etmeleri, ancak İsveç ve Danimarka gibi diğer ülkelerin de bu iki ülkede epidemiyolojik koşulların iyileşmesinin beklenmesi için ilk aşamada bu ülkelere sınırların kapalı tutulmasında ısrar etmeleri sonrasında müzakerelerin çıkmaza girdiğini vurguladı. Bazı ülkeler, sınırları tamamen siyasi ve ekonomik meselelerle açmanın, ‘sağlık ve epidemiyolojik standartlara göre listenin dışında kalan ülkelere diplomatik hakaret’ olacağını ve salgının ikinci bir dalgaya neden olabileceği dolayısıyla bazı riskler oluşturacağını belirtti. AB ülkelerinin, geçen yıl Rus vatandaşlarına 4 milyon vize verdiği bildirildi. ABD ve AB arasındaki uçuş sayısı ise 200 bine, yani günlük ortalama 550 uçuşa ulaşırken, Atlas Okyanusu üzerindeki sivil havacılık trafiğinin ise yüzde 20’sini oluşturdu.
Ancak komisyondan resmi bir kaynak Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, AB’nin ABD ile sınırlarının bir süre kapalı kalmasını önemsiz görürken, ABD’de salgına yakalanan insan sayısının artmaya devam ettiğini hatırlattı. Kaynak, salgının en sert şekilde etkilediği New York’un, sınırlar açıldığında Avrupa’ya uçuşların başlangıç ​​noktası olacağını söylerken, AB yönetiminin de hala Avrupalıların ABD’ye girişlerini engellediğini söyledi.
ECDC, son analizinde salgının, son birkaç gün içinde binden fazla yeni vakanın kaydedildiği Polonya ve İsveç hariç, 31 Avrupa ülkesinin 29’unda azaldığını duyurdu. Bununla birlikte geçen perşembe günü merkez uzmanları, birkaç ülkede yeni vakaların görülmeye başlamasına karşı uyarırken, sağlık makamlarının bazı bölgelerde yeni karantina önlemleri alması gerektiğine dikkati çekti.



Suudi Arabistan'ın ‘NATO üyesi olmayan başlıca müttefik’ olarak tanımlanması ne anlama geliyor?

Askerî geçit töreninde ABD ordusu tankları (AFP)
Askerî geçit töreninde ABD ordusu tankları (AFP)
TT

Suudi Arabistan'ın ‘NATO üyesi olmayan başlıca müttefik’ olarak tanımlanması ne anlama geliyor?

Askerî geçit töreninde ABD ordusu tankları (AFP)
Askerî geçit töreninde ABD ordusu tankları (AFP)

ABD ile Suudi Arabistan arasındaki stratejik ilişkinin derinliğini yansıtan bir adım olarak, ABD Başkanı Donald Trump, Suudi Arabistan’ı ‘NATO üyesi olmayan başlıca müttefik’ (Major Non-NATO Ally – MNNA) ilan etti. Bu kararla Suudi Arabistan, Arjantin, Avustralya, Bahreyn, Brezilya, Kolombiya, Mısır, İsrail, Japonya, Ürdün, Kenya, Kuveyt, Fas, Yeni Zelanda, Pakistan, Filipinler, Katar, Güney Kore, Tayland ve Tunus gibi ülkelerin bulunduğu bu statüyü resmen alan yirminci ülke oldu.

Bu statü, ABD’nin NATO üyesi olmayan bir ülkeye verebildiği en yüksek askeri ve güvenlik iş birliği seviyesini ifade ediyor. ABD Kongresi bu unvanı 1987 yılından bu yana, ABD Yasası’nın 22. maddesi uyarınca tanımlıyor.

NATO üyesi olmayan müttefik olmanın avantajları

NATO üyesi olmayan müttefikler, gelişmiş ABD silahlarına ve askeri teknolojisine öncelikli erişim ve ABD askeri teçhizatını indirimli fiyatlarla veya uygun koşullarda satın alma veya kiralama imkânı gibi birçok önemli avantajdan yararlanıyor. Bu sınıflandırma, NATO üyesi olmayan müttefiklerin ABD ile ortak silah geliştirme programlarına katılmalarına ve askeri araştırma ve geliştirme projeleri için ABD'den finansman almalarına da olanak tanıyor.

Söz konusu sınıflandırma, ortak askeri eğitim ve istihbarat iş birliğini kolaylaştırmanın yanı sıra, müttefik ülkenin topraklarında acil durumlarda kullanılmak üzere ABD askeri teçhizatının depolanmasına izin verdiği için ABD'ye de belirli avantajlar sağlıyor.

Suudi Arabistan, ABD ile uzun süredir devam eden stratejik ortaklığı nedeniyle bu ayrıcalıkların çoğundan onlarca yıldır fiilen yararlanıyor. Ancak resmi olarak bu statüye sahip olması, bu ayrıcalıkların yasal olarak garanti altına alınmasını ve ABD yönetimlerinin keyfi kararlarına tabi olmamasını sağlıyor.

‘Karşılıklı savunma anlaşmasından’ farkı

‘NATO üyesi olmayan başlıca müttefik’ statüsü ile ‘karşılıklı savunma anlaşması kapsamındaki müttefiklik’ kavramları benzer ifadeler taşısa da aralarında önemli bir fark bulunuyor. NATO dışı müttefik statüsünde ABD’nin söz konusu ülkeyi savunma yükümlülüğü bulunmazken, karşılıklı savunma anlaşmaları taraflara karşılıklı ve açık bir yasal savunma taahhüdü getiriyor. Bu yükümlülük, NATO Anlaşması’nın beşinci maddesinde yer alan ve üye ülkelerin herhangi bir saldırıya uğrayan üye devleti savunmasını şart koşan maddeyle benzerlik gösteriyor.

‘NATO dışı müttefik’ sınıflandırmasındaki taahhütlerin niteliği, yakın askeri iş birliğinin ötesine geçmez, ancak karşılıklı savunma anlaşması kapsamında, imzacı devleti savunmak için ABD kuvvetleri gönderme taahhüdüne eşdeğerdir.

Bu nedenle aradaki fark, ‘NATO dışı müttefik’ sınıflandırmasının silahlanma, eğitim ve iş birliği alanlarında ‘çok ileri düzeyde stratejik ortaklık’ olması, ancak ‘savunma ittifakı’ olmamasıdır. ‘Karşılıklı savunma anlaşması’ ise imzacı devlete yönelik herhangi bir saldırının ABD'ye yönelik bir saldırı olarak kabul edilmesi ve ABD'nin yasal olarak askeri müdahalede bulunma yükümlülüğü anlamına gelir.

Suudi yetkililer bu tanımlamanın “kapsamlı bir stratejik ortaklığa doğru atılmış önemli bir adım” olduğunu söylerken, ABD Dışişleri Bakanlığı ise bunun ‘bölgedeki ortak güvenliğe yönelik uzun süredir devam eden taahhüdü yansıttığını’ doğruladı.


BM, Trump’ın Gazze planına ilişkin karar taslağını büyük çoğunlukla onayladı

ABD Başkanı Donald Trump, Knesset'te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile tokalaşırken, 13 Ekim 2025 (AP)
ABD Başkanı Donald Trump, Knesset'te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile tokalaşırken, 13 Ekim 2025 (AP)
TT

BM, Trump’ın Gazze planına ilişkin karar taslağını büyük çoğunlukla onayladı

ABD Başkanı Donald Trump, Knesset'te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile tokalaşırken, 13 Ekim 2025 (AP)
ABD Başkanı Donald Trump, Knesset'te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile tokalaşırken, 13 Ekim 2025 (AP)

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze için hazırladığı yol haritasını büyük çoğunlukla onaylayarak, 20 maddelik planına uluslararası meşruiyet kazandırdı.

Taslak karar, Rusya ve Çin'in çekimser kalmasına rağmen, pazartesi akşamı BMGK’da 15’e 13'lük çoğunlukla kabul edildi. Bu gelişme, Trump yönetimi için önemli bir diplomatik zafer oldu.

Filistin Yönetimi, kararın onaylanmasını memnuniyetle karşılarken, Hamas ve diğer Filistinli gruplar, bunu ‘Filistin’in milli iradesinin dışında sahada düzenlemeler yapılmasının önünü açan bir karar’ olarak değerlendirerek, ortak ve ayrı ayrı açıklamalarla kararı reddettiklerini bildirdiler. Ayrıca Gazze'ye konuşlandırılacak herhangi bir uluslararası gücün ‘bir tür vesayet veya dayatılan yönetim’ haline geleceğini söylediler. Şarku’l Avsat’a konuşan Filistinli gruplardan kaynaklar, söz konusu uluslararası gücün rolü ve bu grupların üyelerini takip etmek ve tutuklamak için potansiyel olarak kullanılabileceği konusundaki endişeleri dile getirdiler.

Öte yandan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, İngilizce olarak Trump ve Gazze planını öven bir blog yazısı yayınlarken, hükümet üyeleri sessizliğini korudu. Bu durum, İsrail'de Trump'ın planından duyulan memnuniyetsizlik ile onu kızdırmamak arasındaki ikilem arasında gerçek bir krizin yaşandığını gösterdi. İsrail televizyonu Kanal 12 muhabiri Barak Ravid, “İsrail-Filistin çatışmasının bir daha asla eskisi gibi olmayacağını söylemek mümkün” ifadelerini kullandı.


ABD, Tayvan'a 700 milyon dolar değerinde hava savunma füzesi satışını doğruladı

Norveç savunma ve uzay silahları fabrikasında üretim aşamasındaki bir Nasams roketatar (AFP)
Norveç savunma ve uzay silahları fabrikasında üretim aşamasındaki bir Nasams roketatar (AFP)
TT

ABD, Tayvan'a 700 milyon dolar değerinde hava savunma füzesi satışını doğruladı

Norveç savunma ve uzay silahları fabrikasında üretim aşamasındaki bir Nasams roketatar (AFP)
Norveç savunma ve uzay silahları fabrikasında üretim aşamasındaki bir Nasams roketatar (AFP)

Amerika Birleşik Devletleri, Ukrayna'da test edilen yaklaşık 700 milyon dolar değerindeki gelişmiş bir hava savunma füze sisteminin Tayvan'a satışını onayladı. Bu, ABD'nin Taipei ile bir hafta içinde yaptığı ikinci silah anlaşması.

ABD, geçen yıl Tayvan'ın 2 milyar dolarlık bir silah anlaşması kapsamında RTX tarafından üretilen üç orta menzilli karadan havaya füze (NASAMS) alacağını duyurmuştu. Bu, Tayvan için yeni bir silah, çünkü şu anda bölgede yalnızca Avustralya ve Endonezya kullanıyor.   

ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) pazartesi günü yaptığı açıklamada, şirketin NASAMS üniteleri satın almak için sabit fiyatlı bir sözleşme imzaladığını ve tahminlere göre çalışmanın Şubat 2031'de tamamlanacağını belirtti. RTX henüz yorum talebine yanıt vermedi. 

Ukrayna'da Rus saldırılarını püskürtmek için kullanılan NASAMS sistemi, ABD'nin talebin arttığı Tayvan'a ihraç ettiği hava savunma kabiliyetlerine önemli bir katkı sağlıyor.

ABD, perşembe günü Tayvan'a 330 milyon dolarlık savaş uçağı ve diğer uçak parçaları satışını onayladı. Bu, Başkan Donald Trump'ın ocak ayında göreve gelmesinden bu yana yapılan ilk anlaşmaydı. Bu hamle Pekin'i öfkelendirdi.

Tayvan ordusu, adayı kendi toprağı olarak gören Çin'den gelebilecek herhangi bir saldırıya karşı daha iyi savunma sağlamak için hayati önem taşıyan deniz ikmal hatlarını savunmak üzere, özel olarak tasarlanmış denizaltılar inşa etmek gibi çabalarla yeteneklerini güçlendiriyor.

Resmi diplomatik ilişkilerin olmamasına rağmen, Amerika Birleşik Devletleri'nin Tayvan'a kendini savunması için gerekli araçları sağlamakla yasal olarak yükümlü olması, Pekin'in tepkisini çekmeye devam eden bir tartışma konusu. Tayvan hükümeti, Pekin'in ada üzerindeki egemenlik iddialarını reddediyor.