عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Hafter: Libya’da barış petrol gelirlerinin adil dağılımına bağlı

Trabluslular elektrik kesintilerini protesto etmek için 1 Temmuz’da gösteri düzenlediler (AFP)
Trabluslular elektrik kesintilerini protesto etmek için 1 Temmuz’da gösteri düzenlediler (AFP)
    Kahire/ Halid Mahmud
TT
TT

Hafter: Libya’da barış petrol gelirlerinin adil dağılımına bağlı

Trabluslular elektrik kesintilerini protesto etmek için 1 Temmuz’da gösteri düzenlediler (AFP)
Trabluslular elektrik kesintilerini protesto etmek için 1 Temmuz’da gösteri düzenlediler (AFP)

Libyalı kaynaklar Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamada, Libya Ulusal Ordusu (LUO) komutanı Mareşal Halife Hafter’in, Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) güçlerinin ateşkes şartlarına uyması ve LUO’ya karşı saldırgan eylemlerde bulunmaması taahhütlerinin yanı sıra üretimin yeniden başlaması durumunda petrol gelirlerinin adil bir şekilde dağıtılması için uluslararası güvenceler talep ettiğini aktardılar. Aynı kaynaklar, tıkanıklık nedeniyle Türkiye ile başkent Trablus’taki elektrik krizini çözmek için bir anlaşma imzalaması beklenen Fayiz es-Serrac başkanlığındaki UMH güçlerinin taleplerinin yer erine getirmek de dahil Libya’da ateşkes için bölgesel ve uluslararası yönelimlerin çatıştığını belirtti.
Aynı kaynaklar Sirte’de çatışan taraflarının mevcut konumlarına dayalı olarak kalıcı bir ateşkes hususunda henüz bir anlaşmaya varılmadığını aktardılar. UMH, şehir çevresindeki kuvvetlerine takviyelerde bulunurken ve Sirte’nin doğusundaki savaş cephelerine doğru ilerlerken LUO da şehrin çevresindeki birçok alanda uçuşlar gerçekleştirdi. Aynı şekilde LUO topçuları, geçen salı akşamı şehrin batısındaki Buerat el-Hussoun bölgesinin yakınlarındaki UMH mevziilerini bombaladılar.
Libya’nın güneyindeki kabile liderleri de petrol konusunda Hafter’in yetkilendirilmesine ilişkin kabile taleplerine destek verdi. Parlamentodaki Savunma ve Ulusal Güvenlik Komitesi de milisleri finanse etmek üzere petrol gelirlerine el koyulması ve Libyalıları öldürmek için paralı asker transferi yapılmasına karşı uyarıda bulundu.
Ancak Libya Temsilciler Meclisi’nde Enerji Komitesi Başkanı İsa el-Ureybi, UMH’nin ateşkes imzalamayı reddetmesinin petrol üretiminin yeniden başlamasını geciktirdiğini öne sürdü. Komite’nin, ülke ekonomisinin yaşadığı ciddi krizi sona erdirmeyi arzuladığına dikkat çekti. Ureybi, geçen salı günü yayınladığı bir bildiride, Komite’nin ‘ateşkes imzalanmasının, petrol gelirlerinin tüm Libyalılara adil bir şekilde dağıtılmasının ve terörist gruplara ve kanun kaçakçılarına ulaşılması için mekanizmaların geliştirilmesinin’ ardından petrolün en erken fırsatta yeniden ihraç edilmesi için sabırsızlandığını aktardı.
Diğer yandan Serrac hükümetine bağlı Petrol Kuruluşu, 1 Temmuz’da el-Harikah, Brega, ez-Zuveytinah, Sidre ve Ras Lanuf limanlarındaki zorlu koşulların devam ettiğini duyurdu. Kuruluş, UMH ve limanların kapatılmasının ardındaki bölgesel bazı güçler arasında petrol üretimini sürdürmek için ABD ve Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde devam eden görüşmelere dayanarak, 20 Haziran’dan bu yana tüm personellerin çalışma alanlarına çağrılması ve yeniden üretim faaliyetlerine hazırlanmaları için talimatlar yayınlandığına dikkat çekti.
Petrol Kuruluşu Başkanı Mustafa Sanaullah, yeni hesaplar açıldığı ve petrol gelirlerinin üç vilayette dağıtıldığı iddialarını yalanladı. Sanaullah, “Tavrımız, Libya halkının zenginliğini korumak ve çıkarlarına hizmet etmek üzere üretim için çalışmaktır” dedi.
Avrupa Birliği (AB) misyonu da Libya’daki büyükelçilerle uzlaşı halinde, gelirlerin şeffaf şekilde kullanılmasını güvence altına almaya çalıştığını ve Petrol Kuruluşu’nun petrol üretme çabalarını desteklediğini vurguladı. Misyon, geçen salı akşamı yaptığı açıklamada, petrol üretiminin engellenmesinin Libya halkını en az 6 milyar dolardan mahrum bıraktığını vurguladı.
Libyalı kaynaklar, Libya’nın doğusundaki yetkililerin Yunanistan sınırının belirlenmesi amacıyla uzlaşı sağladıklarını duyurdu. Libya Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih, 1 Haziran’da Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias ile Tobruk’ta bir araya gelirken söz konusu meseleye ilişkin olarak ortak bir komite kurulması konusunda anlaştı.
Diğer yandan LUO Sözcüsü Ahmed el-Mismari, teröristlerin Libya işgalinin sonuçlarına karşı uyarıda bulundu. Mismari, geçen salı günü Avrupa ve komşu ülkelere hitaben yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Libya’da radikalizm yanlısı teröristleri kuvvetlendirirseniz, siperler kazmaya başlamak zorunda kalırsınız. Çünkü bu terör genişleyecektir ve daha sonra bu ülkelere kolayca erişilecektir.”

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Sudan, Rusya'ya silah karşılığında deniz üssü ve altın teklif ediyor

TT
TT

Sudan, Rusya'ya silah karşılığında deniz üssü ve altın teklif ediyor

Sudan, Rusya'ya silah karşılığında deniz üssü ve altın teklif ediyor

Amerikan yönetimi Sudan’daki çatışmanın taraflarına ülkedeki savaşı durdurmaya yönelik bir yol haritasını kabul ettirmeye çalışırken, ABD ve Sudanlı kaynaklar, Port Sudan yönetiminin Rusya’dan silah desteği almak için Moskova ile temas kurduğunu bildirdi. Kaynaklara göre Port Sudan, gelişmiş silahlar karşılığında Rusya’ya Kızıldeniz kıyısında deniz üssü kurma imkânı ve maden ile altın yatırımları teklif etti. Bu durum, Sudan’daki savaşın, küresel ölçekte kritik öneme sahip deniz geçişlerinden birinde, ABD baskıları ile Rusya’nın cazip teklifleri arasında daha geniş bir güç mücadelesine dönüşmesi riskini artırıyor.

Bu gelişmelerle eş zamanlı olarak, ABD’nin Sudan’da ateşkes için hazırladığı yeni öneriye ilişkin daha fazla ayrıntı ortaya çıktı. Teklifin, İslamcı akım ve Müslüman Kardeşler’i dışarıda bırakan, askeri, insani ve siyasi alanları kapsayan üç paralel yol haritası içerdiği belirtildi.

Rusya için deniz üssü ve altın

ABD’nin yoğun diplomatik girişimleri sürerken, Wall Street Journal dün yayımladığı haberinde, geçici başkent olarak Port Sudan’ı kullanan hükümetin Rusya’ya Kızıldeniz kıyısında deniz üssü kurma ve maden ile altın alanlarında yatırım yapma teklifinde bulunduğunu aktardı. Habere göre bu teklif, Sudan ordusunun Rusya’dan gelişmiş silahlarla yeniden donatılması karşılığında yapıldı.

fvbg
Kızıldeniz'deki Port Sudan limanı (Getty Images)

Gazetenin adını vermediği Sudanlı yetkililere dayandırdığı habere göre, Sudan’ın Rusya’ya ilettiği teklif, 25 yıllık bir anlaşmayı kapsıyor. Buna göre Rusya, Port Sudan Limanı’nda veya Kızıldeniz kıyısındaki başka bir deniz tesisinde, aralarında nükleer güçle çalışan savaş gemilerinin de bulunduğu dört deniz unsurunu ve en fazla 300 askeri konuşlandırabilecek.

Amerikan gazetesi, böyle bir üssün Rusya’ya Süveyş Kanalı üzerinden geçen ve küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12’sini oluşturan deniz hattını izleme imkânı vereceğine dikkat çekti.

ABD uyarısı

Gazete ayrıca, üst düzey bir ABD yetkilisinin, Port Sudan ya da Libya’da kurulacak bir Rus askeri üssünün Moskova’nın güç kullanma kapasitesini artırabileceği ve daha az kısıtlamayla hareket etmesine yol açabileceği uyarısında bulunduğunu aktardı. Emekli Tümgeneral Mark Hicks’in değerlendirmesine göre ise böyle bir deniz üssü, Rusya’nın uluslararası konumunu güçlendirecek ve bölgedeki nüfuz alanını genişletecek.

fv
Sudan Ordusu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan (AFP)

Bu gelişme, Port Sudan’daki askeri yönetimin yeni silah kaynakları arayışını sürdürdüğü bir dönemde ortaya çıktı. Gazetenin adını açıklamadığı bir Sudanlı yetkili, ülkenin gelişmiş silah sistemlerine ve hava savunma kapasitesine ihtiyaç duyduğunu, ancak bu tür bir anlaşmanın ABD ve Avrupa Birliği (AB) ile sorun yaratabileceğini belirtti.

Gazetenin değerlendirmesine göre Washington, savaşı durduracak ve sivil yönetime geçiş sürecini başlatacak bir yol haritasına odaklanırken, Port Sudan yönetimi ise Rusya ile yakınlaşmanın getireceği askeri ve ekonomik kazanımları önceliklendiriyor.

Ateşkes ve uluslararası mekanizma

Bu çerçevede, ABD’nin Sudan’da ateşkese yönelik yeni önerisine ilişkin ayrıntılar da ortaya çıkmaya devam ediyor. Al Arabiya’ya konuşan kaynaklar, teklifin askeri, insani ve siyasi başlıklardan oluşan üç paralel süreci kapsadığını ve İslamcı akım ile Müslüman Kardeşler’in bu süreç dışında tutulduğunu aktardı.

Mısır kaynaklarına dayandırılan habere göre, askeri başlık, ülke genelinde kapsamlı bir ateşkesi öngörüyor. Buna göre ateşkesten sonra geniş ölçekli bir insani operasyon başlatılacak, yardım kuruluşlarının erişimi sağlanacak ve temel hizmetler yeniden tesis edilecek. Ayrıca ateşkesi denetlemek üzere, sahada gözetim mekanizmalarına sahip bir uluslararası komite kurulması planlanıyor. Bu komite, insani koridorların güvenliğini sağlamak, sivilleri korumak ve olası ihlalleri takip etmekle görevlendirilecek.

cdfrgt
ABD Başkanı Donald Trump’ın Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Başdanışmanı Massad Boulos (AFP)

İnsani sürecin başarısı, ateşkesin kalıcılığına ve yardımın ülke geneline etkin biçimde ulaşmasına bağlanıyor. Buna göre sağlam bir ateşkes, insani operasyonların başlaması için temel koşul olacak; bu da yardım ekiplerinin erişimini kolaylaştırarak yerinden edilmiş kişiler ile mültecilerin güvenli dönüşü için gerekli ortamın hazırlanmasına katkı sağlayacak.

Siyasi sürece ilişkin öneri ise eski rejim mensupları ve İslamcılar hariç, sivil güçlerin öncülüğünde bir geçiş süreci öngörüyor. Bu süreç, ordunun ve Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) ateşkese onay vermesiyle eş zamanlı olarak başlayacak ve savaşın sonlandırılmasına giden yolun ilk adımını oluşturacak.

Askeri alanda kapsamlı reform

Yol haritası ayrıca kapsamlı bir askeri reform sürecini de içeriyor. Buna göre Sudan İslami Hareketi ve Müslüman Kardeşler çizgisine yakın isimlerin ordu ve güvenlik kurumlarından çıkarılması, silahlı grupların entegrasyonu ve iki tarafla birlikte savaşan milis yapılanmalarının tasfiyesi planlanıyor. Amaç, sivil otoriteye tabi, birleşik ve profesyonel bir ordu ile yeniden yapılandırılmış güvenlik kurumları oluşturmak. Bu süreçte karar merciinin ordu veya HDK olmayacağı özellikle vurgulanıyor.

Öte yandan, eylül ayında ABD’li arabulucu Massad Boulos tarafından sunulan planın, Sudan hükümeti ile HDK temsilcilerine ateşkes ve kapsamlı bir insani süreç önerdiği biliniyor. Ancak Boulos 25 Kasım’da her iki tarafın da plana henüz onay vermediğini açıklamıştı.

Boulos o dönemde yaptığı açıklamada, tarafların ateşkesi ‘ön koşul olmadan’ kabul etmesinin önemine dikkat çekmiş; bunun can kayıplarını azaltmak, siyasi sürecin yeniden başlamasını sağlamak ve ülkenin sivil yönetime geçişi için gerekli koşulları oluşturmak açısından kritik olduğunu ifade etmişti.

ARAP DÜNYASI

Netanyahu, ABD elçisiyle Lübnan'daki durumu görüştü

Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)
Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)
TT
TT

Netanyahu, ABD elçisiyle Lübnan'daki durumu görüştü

Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)
Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)

Papa 14. Leo'nun uçağı Beyrut'tan ayrılır ayrılmaz İsrail'e ait insansız hava araçlarının (İHA) yeniden şehrin semalarında uçmaya başlaması, ziyarete eşlik eden sakinliğin hesaplanmış, geçici ve ziyaretle ilgili kaygılarla dayatılan bir durum olduğunu gösteriyor.

İsrail Yayın Kurumu, Başbakan Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yisrael Katz'ın, Lübnan'a yönelik İsrail tehditleri arasında, ABD elçisi Morgan Ortagus'la, Lübnan'ın başkenti Lübnan'a yapacağı ziyaret öncesinde bir araya geldiğini bildirdi.

Ayrıca İsrail ordusu sözcüsü Avichay Adraee, "X" hesabından paylaştığı videoda, "Hizbullah"ın 121. Birimi'nin, 2020'deki Beyrut limanı patlamasıyla ilgili ipuçlarını ortaya çıkarmak üzere oldukları için Joseph Skaff, Munir Ebu Racili, Joe Bejjani ve Lokman Slim olmak üzere dört önemli Lübnanlı ismin öldürülmesinin arkasında olduğunu söyledi.

Papa Leo, liman patlamasının yaşandığı yeri ziyaret ederek, patlamada hayatını kaybedenlerin ruhları için sessizce dua etti ve kendisini gözyaşlarıyla karşılayan, ellerinde sevdiklerinin fotoğrafları olan çok sayıda vatandaşla tokalaştı.

ARAP DÜNYASI

İsrail: Hizbullah, Beyrut limanındaki patlamayla bağlantılı olarak 4 Lübnanlıyı öldürdü

Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)
Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)
TT
TT

İsrail: Hizbullah, Beyrut limanındaki patlamayla bağlantılı olarak 4 Lübnanlıyı öldürdü

Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)
Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)

İsrail, Lübnanlı Hizbullah örgütünü, 2020 yılında Beyrut limanında meydana gelen ölümcül patlamada örgütün rolünü ifşa edebilecekleri gerekçesiyle çok sayıda Lübnan vatandaşını öldürmekle suçladı.

İsrail ordusunun dün yaptığı açıklamaya göre dört kurban, patlamanın Hizbullah'ın yüksek patlayıcı amonyum nitrat depolamasından kaynaklandığını ortaya koymuş olabilir.

İsrail ordusu, ölen kişilerin Hizbullah ile patlama arasında bir bağlantı olduğunu ileri süren gümrük memurları ve gazeteciler olduğunu iddia etti.

Bilgiler bağımsız kaynaklarca doğrulanamadı. Hizbullah daha önce patlamanın sorumluluğunu reddetmişti.

Ağustos 2020'de Beyrut limanında meydana gelen patlamada 200'den fazla kişi hayatını kaybetmiş, 6 bin kişi yaralanmış ve mahalleler yerle bir olmuştu.

Patlamaya, güvenlik önlemleri alınmadan yıllarca depolanmış yüzlerce ton yüksek patlayıcı amonyum nitrat neden oldu. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre bu, dünyanın en büyük nükleer olmayan patlamalarından biriydi.

Patlamadan bugüne kadar kimse sorumlu tutulmadı.

Soruşturma, öncelikle siyasi nüfuz, yargısal engeller ve yaygın yolsuzluk nedeniyle tıkandı.

Yetkililer soruşturmadan kaçıyor ve hâkimler engelleniyor.

Hükümet, yılın başında soruşturmayı yeniden başlatacağını duyurdu. Bu girişim, siyasi açıdan güçlü Hizbullah'ın İsrail'le savaş nedeniyle zayıflaması ve soruşturmaların yıllardır ilerlemesinin engellenmesiyle de desteklendi.