Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov'dan Suriye’de ‘Arap rolü’ çağrısı

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov. (Reuters arşiv)
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov. (Reuters arşiv)
TT

Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov'dan Suriye’de ‘Arap rolü’ çağrısı

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov. (Reuters arşiv)
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov. (Reuters arşiv)

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov,  3 Temmuz’da Moskova’nın, Suriyeliler arasındaki bir diyalog aracılığıyla, dış müdahale olmaksızın varılacak bir çözümü garanti edecek şekilde 2254 sayılı uluslararası kararın tam olarak uygulanmasına verdiği önemi vurguladı. Lavrov, Suriye krizine ilişkin Arap varlığını güçlendirme çağrısı yaparken ülkesinin bu yönde aktif bir Arap rolünün olmasını memnuniyetle karşıladığını söyledi.
Rus Bakan, 3 Temmuz’da Libya Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih ile Moskova’da gerçekleştirdiği bir görüşmede, Arap ülkelerinin daha aktif rolünün Rusya tarafından memnuniyetle karşılanacağına ve Suriye çözümünü hızlandıracağına dikkat çekti. Lavrov, ‘Batı’nın çabalarıyla yüzleşecek tüm adımların Suriye'ye izolasyonu hedeflediğini ve bunları bertaraf etme girişimlerinin memnuniyetle karşılanacağını’ ifade etti.
Rusya’nın Suriye’nin Arap ailesi içerisindeki doğal pozisyonuna geri dönmesinden yana bir tutum sergilediğini belirten Lavrov sözlerini şöyle sürdürdü:
“Arap Birliği içerisinde aktif tartışmalar olduğunu biliyoruz. Bu sorunun, Suriye’nin çıkarlarını karşılayarak Arap ve İslam dünyalarının tüm bileşenlerinin çıkarlarına hizmet edecek şekilde çözüleceğini umuyoruz.”
Rusya Dışişleri Bakanı ülkesinin, 2254 sayılı Birleşmiş Milletler (BM) kararını uygulamak için ‘aktif ve büyük bir güçle’ çalıştığını belirtirken bu kararın tam olarak uygulanması gerektiğini vurguladı. Yetkili, Rusya’nın çabalarının Suriye’deki ateşkes garantörlerinin ‘Astana grubu’ çerçevesinde aktif şekilde devam ettiğini söyledi. Birkaç gün önce Rusya, İran ve Türkiye liderlerinin Suriye’de siyasi çözüm mekanizmalarını görüşmek üzere video konferans aracılığıyla bir toplantı düzenlediklerini hatırlattı. Sergey Lavrov, çabaların en önemli unsurunun ‘esas olarak Suriyeliler arasında yürütülecek diyalogla siyasi bir çözüme ulaşmak için çalışmak’ olduğunu belirtti.
Lavrov, Rusya’nın Arap ülkelerinin üstleneceği daha geniş bir rolü memnuniyetle karşılayacağını hatırlatırken bu ülkedeki Arap diplomatik misyonlarının çalışmalarını devam ettirerek Suriye’deki Arap varlığının artırılması gerektiğine dikkat çekti. Sergey Lavrov, bu durumun siyasi sürecin önemli bir bileşeni olacağını kaydettiği açıklamasında Akile Salih’e hitaben şunları söyledi:
“Bu sürecin daha evvel başladığını biliyoruz. Şam’daki diplomatların varlığını sürdürmesi için çalışan Arap ülkeleri var. Libya’nın Suriye’deki diplomatik varlığını sürdürmeye çalıştığını da biliyoruz ve bu adımı memnuniyetle karşılıyoruz.”
Lavrov, Suriye ve Libya’da olduğu gibi tüm bölgenin önceliğinin, terör tehdidini yenmeyi sürdürmeye yönelik olması gerektiğini belirterek, “Bu mücadele hem ilkeli olmalı hem de çifte standart politikalarından uzak durulmalıdır” değerlendirmesinde bulundu. Rus Bakan, bir kez daha Moskova’nın ‘bazı tarafların dar jeopolitik çıkarlar elde etmek için teröristleri kullanma girişimlerini’ reddettiğini vurguladı.



İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
TT

İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)

Siyaset ve güvenlik uzmanları, Tahran'ın açıklamalarına bağlı kalması ve bölgedeki silahlı örgütlere müdahale ve destekten uzak durması halinde Körfez-İran ilişkilerinin daha güçlü hale gelebileceğini, büyüyebileceğini ve gelişebileceğini belirtti.

Uzmanlar, İran-İsrail çatışmasının, Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri, bölgesel güvenlik vizyonlarını istikrar ve güvenliği koruyacak net mekanizmalara dönüştürmeleri ve İran ile Irak başta olmak üzere komşu ülkelerle ortak bir çerçeveye ulaşmaları gerektiğini gösterdiğini söyledi.

Körfez Araştırmaları Merkezi Başkanı Dr. Abdulaziz bin Sakr, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın Tahran'ın komşu ülkelerle iyi ilişkiler kurmak istediğine dair son açıklamalarına işaret ederek şöyle dedi: “Bugün İran'dan tek istediğimiz, Körfez'de müdahale ve saldırganlık istemediğine dair söylediklerine uymasıdır. Eğer davranışlarını değiştirir ve müdahaleci olmazlarsa, bu, bölgede daha fazla güvenlik ve istikrara, İran ve komşu ülkelerde büyüme ve refaha yol açacaktır.”

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Tahran'ın Körfez bölgesindeki komşu ülkelerle ilişkilerde yeni bir sayfa açmaya hazır olduğunu ifade etti.

Şarku’l Avsat’ın İran Cumhurbaşkanlığı internet sitesinden aktardığına göre Pezeşkiyan kabine üyelerine hitaben yaptığı konuşmada, “İslam ülkeleri arasındaki dayanışma ihtiyacı ve kapsamlı iş birliğinin genişletilmesi hedefi göz önüne alındığında, komşuluk politikası ve bölge ülkeleriyle ilişkilerin geliştirilmesi, hükümetin temel stratejileri arasındadır” dedi.

Dr. Abdulaziz bin Sakr, Körfez Araştırmaları Merkezi tarafından düzenlenen ‘Gerilim ve Diplomasi: İsrail-İran Savaşı Üzerine Körfez Perspektifleri’ başlıklı seminerde şu ifadeleri kullandı: “İran'ı son yıllarda desteklediği Hizbullah gibi gruplardan uzak görmek ve bölgede saldırganlık içermeyen bir güvenlik standardı oluşturmak istiyoruz. İran'dan iyi sinyaller geldiği sürece Körfez'den de iyi sinyaller gelecek. İran'daki rejimi değiştirmeye yönelik her türlü saldırıya karşıyız, bu tamamen İran'ın meselesi.”

3 yol

Körfez Araştırmaları Merkezi Kıdemli Danışmanı Dr. Salih el-Haslan ise İran ile İsrail arasındaki son savaştan sonra Körfez ülkelerinin izlemesi gereken 3 yol belirledi:

Birincisi: İran ile daha fazla temas kurmak ve sivil amaçlı barışçıl bir programa sahip olma hakkına sahip olmakla birlikte herhangi bir askeri nükleer programı kabul etmediklerini açıkça belirtmek.

İkincisi: Körfez ülkeleri İran'a, davranışlarını değiştirmesi koşuluyla bölgesel ve uluslararası izolasyondan kurtulmasına yardımcı olacaklarına dair olumlu bir mesaj göndermeli.

Üçüncüsü: İran'daki ılımlı seslerin güçlendirilmesi.

El-Haslan, “Son savaş Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri gerektiğini gösterdi. Bir yıl önce Körfez ülkeleri bölgesel güvenlik vizyonlarını ortaya koydular. Artık Körfez ülkelerinde istikrar ve güvenliği korumak ve komşuları İran ve Irak ile sürdürülebilir barış dediğimiz bir güvenlik çerçevesine ulaşmak için bu vizyonu gerçekleştirecek bir mekanizma hakkında konuşmanın zamanı geldi” ifadelerini kullandı.

dfvgyju

Körfez Araştırmaları Merkezi Güvenlik ve Savunma Programı Direktörü Mustafa el-Ani'ye göre ABD'nin İran'ın nükleer tesislerine yönelik saldırıları programın yaklaşık yüzde 90'ını yok etmiş olabilir.

ABD bu ayın başlarında sığınak delici bombalarla donatılmış bombardıman uçaklarıyla İran'ın kilit nükleer tesislerini hedef alan bir saldırı gerçekleştirmiş, İran da ertesi gün Katar'da ABD güçleri tarafından kullanılan el-Udeyd Üssü’ne füze saldırısıyla karşılık vererek Körfez ülkelerinin kınamalarına yol açmıştı.

El-Ani, İsrail ve ABD'nin harekâtının anlık bir olay olmadığını, en az 10 yıllık bir istihbarat toplama çalışmasının sonucu olduğunu belirtti. El-Ani, “İyi planlanmış bir operasyondan bahsediyoruz… Bu basit bir planlama değildi ve nükleer programın şu ana kadar yaklaşık yüzde 90 oranında yok edildiğinden hiç şüphem yok” şeklinde konuştu.

İran'ın maruz kaldığı saldırıdan sonra toparlanmasının pek mümkün olmadığını ifade eden el-Ani, İranlıların nükleer programa devam etmek istemeleri halinde, bugün konuşulanların ‘çatışmanın sonunun başlangıcı’ olduğunu belirtti. El-Ani, “Şimdi soru şu: İran toparlanabilir mi? Amerikalılar ve İsrailliler her an saldırabilecekleri bir bombanın yapımını engellemek için tekrar geri geleceklerinden ötürü toparlanamayacağından hiç şüphem yok” dedi.