Suriye rejimi saflarından 8 asker gizemli bir şekilde öldürüldü

Suriye rejimi saflarından 8 asker gizemli bir şekilde öldürüldü
TT

Suriye rejimi saflarından 8 asker gizemli bir şekilde öldürüldü

Suriye rejimi saflarından 8 asker gizemli bir şekilde öldürüldü

Suriye rejim güçleri 4. Bölüğü’ne bağlı milislerin komutanı Nizar Zeydan’ın öldürüldüğünün duyurulmasıyla birlikte rejim saflarından son iki hafta içinde ‘gizemli bir şekilde’ ölen asker sayısı 8’e yükseldi. Bunlardan 5'i tuğgeneral, 2’si de albaydı. Söz konusu askerler ya evlerinin ya da ofislerinin önünde suikasta uğrayarak tasfiye edildiler. Ayrıca bu suikastların 4'ü iki günden kısa bir süre içinde, Şam ve kırsalında gerçekleşti.
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed’in kardeşi ve 4. Bölük Komutanı Mahir Esed’in sağ kolu olan Albay Ali Canbolat, 4 Temmuz Cumartesi günü Ya’fur bölgesindeki evinin önünde bir keskin nişancı tarafından vurularak öldürüldü.
Aynı gün Hava Kuvvetleri İstihbarat Şube Başkanı Cihad el-Zâl da Şam-Deyrizor karayolunda bir grup arkadaşıyla seyahat ettiği aracına düzenlenen saldırıyla suikasta uğradı. İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO) yakınlığıyla bilinen ve Kuneytra kentinden olan Zâl, 2011 Suriye devriminin ilk yıllarında Dera'da İstihbarat Şube Başkanlığı yaptıktan sonra Suriye'nin doğu bölgesindeki Hava Kuvvetleri İstihbarat Şube Başkanlığı’na getirildi.
Ertesi gün, yani 5 Temmuz’da Hava Kuvvetleri İstihbarat Şubesi’nde görevli Tuğgeneral Sair Hayrbek, Şam'ın ez-Zahire mahallesindeki evinin önünde bir keskin nişancı tarafından suikasta uğradı. Aynı şekilde 4. Bölük’e bağlı milislerin komutanı Nizar Zeydan’ın içinde bulunduğu araç, dün Şam yakınlarındaki Vadi Barada bölgesinde bombalı saldırıya uğradı.
Yine Mahir Esed’e yakın bir isim ve 4. Bölük komutanlarından olan Tuğgeneral Main İdris, 1 Temmuz’da Şam'daki evinin önündeyken vurularak öldürülmüştü. İdris suikastından iki gün önce ise Sednaya Cezaevi müfettişi Albay Somer Diyb, Şam’ın et-Ticare mahallesindeki evinin önünde vurularak öldürüldü. 2 Temmuz'da ise eski Humus Askeri Hastanesi Müdürü Tuğgeneral Heysem Osman'ın Askeri Mühendislik Akademisi'nde ölü olarak bulunduğu bildirildi. Haber sitelerinde yer alan ve resmi olmayan bilgilere göre Osman’ın yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle öldüğü belirtildi.
Şam’daki aktivistler, pazartesi günü başkentin güneyindeki Def eş-Şuk mahallesinde, Ulusal Savunma Kuvvetleri ile emniyet güçleri arsında el bombalarının da kullanıldığı ve birkaç saat boyunca süren bir çatışma yaşandığını bildirdiler. Başkent Şam'daki medya kaynakları, çatışmanın mali anlaşmazlıklar sonucu yaşandığını öne sürdüler.
Muhaliflere yakın ‘Voice Syria’ adlı haber sitesi dün, Nizar Zeydan’ın rejimle anlaşmaya varmadan önce rejim karşıtı Özgür Suriye Ordusu’nun (ÖSO) bir parçası olduğunu ancak daha sonra 4. Bölük’e bağlı bir milis oluşumuna liderlik etmeye başladığını aktardı. Sitenin haberine göre Zeydan, muhalif silahlı grupların 2017 yılı başlarında Vadi Barada bölgesinden Suriye’nin kuzeyine yerlerinden edilmesi sonrası 40 unsurdan oluşan bir milis grubun başına geçti.
Mahir Esed’e bağlı 4. Bölük, savaş yıllarında Genel Gümrük Müdürlüğü'nü ele geçirerek ticari yollara ve sınır kapılarına giden yollarda kontrol noktaları kurmuş, Suriye’deki gölge ekonomiyi (kayıt dışı) kontrol altına almıştı. Bu yüzden muhalifler Mahir Esed’i  ülkenin gölge ekonomisini ele geçirmek ve yardımcıları olan milis grupların liderleriyle kaçakçılık ağlarını yönetmekle suçluyorlar.
Suriyeli ekonomi uzmanı Abid Fazile dün el-Vatan gazetesine yaptığı değerlendirmede, savaştan önce gölge ekonominin Suriye ekonomisinin yaklaşık yüzde 55'ini oluşturduğunu, savaş yıllarında bu oranın artarak şu an yüzde 70’lere yükseldiğinin tahmin edildiğini belirtti.
Diğer yandan Suriyeli muhalif Kemal el-Lebvani, Albay Ali Canbolat suikastını birkaç gün önce İtalyan yetkililer tarafından yapılan ve Suriye'den gelen uyuşturucu maddelerin ele geçirildiği belirtilen açıklamaya bağladı. İtalyan makamlarının bir milyar euro değerinde olduğunun tahmin edildiğini belirttikleri 14 ton ağırlığındaki uyuşturucu sevkiyatı, ‘dünyanın en büyük kaçakçılığı’ olarak nitelendirilirken içinde 84 milyon adet hap bulunduğu kaydedildi.
Alman Der Spiegel dergisinde geçtiğimiz cumartesi yer alan haberde, İtalyan makamları tarafından ele geçirilen uyuşturucu sevkiyatının Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed’in akrabası Samir Kemal Esed’e ait olduğu belirtildi. Der Spiegel’in haberine göre Samir Kemal Esed’in Lazkiye'nin güneyindeki el-Bassa köyünde, Esed ailesi tarafından işletilen uyuşturucu hap üretim laboratuarlarından birinin sahibi. Ancak İtalyan makamlarına göre uyuşturucu sevkiyatı DEAŞ terör örgütüne ait.
Rejim saflarındaki askeri isimleri hedef alan suikastlar zinciri, Humus’taki El-İşara Fakültesi Dekanı Tuğgeneral Süleyman Halluf'un 23 Haziran’da gizemli bir şekilde öldürüldüğünün duyurulmasıyla birlikte başladı. “Humus Hikaya La Tentehi” (Humus’un Ölümsüz Hikayesi) adlı Facebook sayfası, nerede ve ne zaman olduğuna değinmeden Tümgeneral Şeref Süleyman Halluf ve Teğmen Beşşar Vefik’in öldürüldüğünü duyurdu. Rejim yanlısı haber sayfaları, Halluf ve Vefik’in ‘topraklarını savunurken’ öldüklerini söyleseler de Şam’daki kaynaklar, Halluf’un ABD’nin ‘Caesar Yasası’nı yürürlüğe koymasının ardından El-İşara Fakültesi’ndeki yapılan bir toplantı sonrası ofisinde öldüğünü aktardılar.



Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
TT

Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)

Ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında iki yılı aşkın süredir devam eden şiddetli savaşın ardından, Sudan'ın başkenti Hartum'da ticari faaliyetler ve günlük yaşam yavaş yavaş normale dönmeye başladı. Modernliğin ve güzelliğin sembolü olan şehir, bugün yıkımın enkazı üzerinde duruyor ve yeniden ayağa kalkmaya çalışıyor. Binlerce yıkık bina, başkentte Mehdi Devrimi’nden bu yana ilk kez yaşanan savaşın şiddetini gözler önüne seriyor.

uı8o9
Sudan Merkez Bankası binası ve yakınındaki bir otelde meydana gelen hasarın izleri (Şarku’l Avsat)

Savaşın izleri binalarda ve sokaklarda halen açıkça görülüyor. Başkentin birçok simgesel yapısı tamamen veya kısmen yakıldı ya da yıkıldı, binaların duvarlarında kurşun delikleri var. Bankalar ve devlet daireleri kapısız ve penceresiz hale geldi; içlerinden yangın ve is kokusu yayılıyor.

Toplu taşımaya temkinli dönüş

Hartum'un merkezindeki ana ulaşım istasyonu olan ve Jackson durağı olarak bilinen istasyonda, toplu taşıma araçları eyaletin şehirlerinden ve ilçelerinden vatandaşları taşımaya yeniden başladı, ancak Hartum'un en ünlü pazarlarından biri olan Arap Pazarı’na ulaşmak için halen yürüyerek veya özel araçlarla gitmek gerekiyor.

Yetmişli yaşlarında bir adam yorgun adımlarla pazara doğru yürüyordu. Yürümekten yorgun düşen adam, başındaki takkesini kaldırarak terini sildi. Şarku’l Avsat’a eski dükkanını kontrol etmek ve 200 bin Sudan cüneyhi (73 dolar) değerinde mal ve eşya satın almak istediğini söyledi. Şehrin en büyük ve en ünlü ticaret merkezi olan Vaha Hartum’u çevreleyen yıkıma işaret eden yaşlı adam, gözlerinden umut ışığı saçarak, “Bu yıkım yeniden inşa edilecek, önemli olan dersimizi almamız” dedi ve sonra sessizliğe büründü.

Altınlar nereye gitti?

Yanan Vaha Hartum'un yakınında arabalar hareket ediyor ve insanlar dolaşıyor, ancak dükkanlar henüz açılmadı. Bazıları sadece mallarını kontrol etmekle yetiniyor, diğerleri ise el-Fercabi Eczanesi yazan tabelanın altında arabalarının bakımını yapmaya devam ediyor.

frgthyuı
Savaşın izlerini taşıyan yıkık bir ticaret merkezi (Şarku'l Avsat)

Bir zamanlar Sudan'ın en büyük altın ticaret merkezlerinden biri olan Altın Binası, yangına rağmen halen ayakta duruyor. Öte yandan, Hartum Valisi ile şirket sahipleri arasında bölgedeki altın ticaretini canlandırmanın yollarını görüşmek üzere bir toplantı yapılacağı konuşuluyor.

Hartum Ulu Camii

1901 yılında Hidiv Abbas Hilmi Paşa tarafından açılan ve tarihi bir mimari eser olan Hartum Ulu Camii, savaştan nasibini aldı ve çevresi ile birlikte büyük hasara uğradı. Bakım çalışmaları tamamlanmak üzere olan caminin birkaç gün içinde ibadete açılması planlanıyor. Savaştan önce Hartum Ulu Camii, ibadet etmek ve ders halkalarına katılmak için Hartum'un dört bir yanından gelenlerden yoğun ilgi görüyordu.

yjuı
Başkentin merkezindeki bir ticaret merkezinde meydana gelen yıkımdan (Şarku'l Avsat)

Saray Caddesi

Hartum'un merkezindeki ana caddelerden biri olan Saray Caddesi, adını, güney kapısında bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan almıştır. Çatışmalar sırasında büyük bir savaş alanı olan cadde, son dönemde yeniden hareketlendi; özellikle Cumhuriyet Caddesi ile kesiştiği noktada özel araçların gelip gittiği görülüyor.

gthyujı
Cumhuriyet Caddesi'nin çukur kısımlarındaki su birikintileri (Şarku'l Avsat)

Diğer caddelerin aksine Saray Caddesi her iki yanında küçük su birikintileri olmasına rağmen en temiz cadde olarak kabul ediliyor. Seyyid Abdurrahman Caddesi ile kesiştiği noktada ise el-Ehli Bankası binasında bakım çalışmaları başladı; bankanın faaliyetlerine yeniden başlaması için hazırlıklar yapılıyor.

Hürriyet Caddesi

Hürriyet Caddesi, Hartum'un batı kesiminde, elektrikli ev aletleri mağazalarının bulunduğu bölgede yer alıyor. Esnaflardan bazıları dükkanlarına geri döndü; yetkililerin bölgeyi güvenli hale getirecekleri ve yıl sonuna kadar devlet vergilerinden muaf tutacakları sözü vermeleri üzerine, caddede nispeten canlanma başladı.

Dükkân sahipleri kurban kesip, şeker ve meyve suyu dağıttılar. Özgürlük Caddesi'ni Sudan bayraklarıyla süslediler ve hoparlörlerden milli marşlar çalarak Hartum'un ticaret merkezinde hayatın normale döndüğünü ilan ettiler.

jukılo
Başkent Hartum’un batısındaki Hürriyet Caddesi'nde hareketlilik yaşandı. (Şarku'l Avsat)

40 yıldır elektrikli ev aletleri satıcısı olan Babekir Hasan, “Bu dönüş, Hartum'da hayatın normale döndüğü anlamına geliyor. Tüm esnafı geri dönmeye çağırıyorum, çünkü durum şu anda istikrarlı” diyerek mutluluğunu dile getirdi. Bir diğer esnaf Salah Surkti ise, mallarını makul fiyatlarla satabilmek için vergilerin düşürülmesini talep etti ve savaş sırasında 200 milyon Sudan cüneyhi (73 bin dolar) kaybettiğini belirterek, “Tüccar kaybını üzülerek günlerini geçirmemeli, ayağa kalkıp yeniden başlamalı” dedi.

dvfgbh
Başkent Hartum'da işlerine geri dönen dükkanlar (Şarku'l Avsat)

Devlet ayağa kalkmaya çalışıyor

Başkent Hartum’daki yeni boyanmış binalar, istikrara dönüşün işaretlerini yansıtıyor. Öte yandan Hartum genelindeki birçok devlet kurumunda restorasyon çalışmaları başladı. Hartum Yasama Konseyi'ndeki (eyalet parlamentosu) hasara rağmen, bazı çalışanlar elektrik ve su olmadan çalışıyor. Yakındaki Elektrik İdaresi binası ise tamamen yanmış gibi görünüyor.

hyjuk
Başkent Hartum’da yaşanan savaş nedeniyle onlarca dükkân ve alışveriş merkezi yıkıma uğradı. (Şarku'l Avsat)

Bir çalışan, hizmetlerin yeniden sağlanmasının yakın olduğunu, ancak ‘en önemli konunun güvenliğin sağlanması’ olduğunu vurguladı.

Nil Nehri'nin iki kolunun birleştiği nokta, Hartum'un Omdurman'a açılan kapısı

El-Mukran bölgesi, adını Beyaz ve Mavi Nil nehirlerinin kesiştiği noktadan alıyor. Hartum ve Omdurman arasında yoğun trafik hareketliliğine sahne olan bu bölge, Omdurman'a giriş kapısı olmasının yanı sıra, Sudan Merkez Bankası Başkanlığı, Zain Telekomünikasyon Şirketi binaları, oteller, Sudan Müzesi ve diğer büyük kurumların da bulunduğu bir bölgedir. Ancak bu bölge de yıkım ve tahribattan nasibini aldı.

sdfghy
Başkent Hartum’daki bir çarşıda dükkanının yıkıntıları önünde duran bir esnaf (Şarku'l Avsat)

Büyük kayıplara ve geniş çaplı yıkıma rağmen Hartum yavaş ama emin adımlarla yeniden ayağa kalkmaya başladı. Dükkanların ve çarşıların yeniden açılması, camilerin ve devlet binalarının onarılması, savaşın yaralarını yaşayan bu şehrin, halkının desteği ve azmiyle yeniden ayağa kalkabileceğinin işaretleri.