Rusya ve Çin, Suriye’ye insani yardım tasarısını veto etti

Rusya ve Çin’in insani yardımları veto etmesi üzerine İdlib’de gösteri düzenlendi (AFP)

Suriye’nin kuzeybatısında yaklaşık 3 milyon kişi Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) dün itibariyle sona eren insani yardım mekanizmasını oylamasını bekliyordu. Ancak Rusya ve Çini mekanizmanın yenilenmesini öngören karar tasarını veto etti.
AFP’nin haberine göre, Almanya ve Belçika’nın BMGK’ya sunduğu tasarı 13 üye ülke tarafından onay alırken, Moskova ve Pekin’in veto hakkını kullanması nedeniyle kabul edilmedi.
BMGK’nın insani yardım mekanizması, Şam’ın onayına gerek kalmaksızın 2014’ten bu yana insani yardımların Suriyelilere ulaştırılmasına olanak tanıyordu. Mekanizmanın süresi dün itibariyle bitti. Bu veto, 2011’den bu yana Suriye ile ilgili meselelerde Rusya’nın 16’ıncı, Çin’in ise 10’uncu vetosu.
Karar tasarısı Suriye’nin kuzeybatısına Türkiye sınır kapıları üzerinden insani yardım ulaştırılmasını öngörüyordu. Buna göre yardımların, Türkiye’nin Öncüpınar ve Cilvegözü üzerinden Suriye’ye girişi sağlanması bekleniyordu.
BMGK’nın bu mekanizması, Suriye rejiminin kontrolünde olmayan bölgelere Şam’ın onayına gerek kalmaksızın insani yardımların ulaştırılmasına imkan tanıyor.
Söz konusu tasarıyı ‘Suriye’nin egemenliğini ihlal ettiği’ gerekçesiyle veto eden Rusya, Ocak ayında yardımların uzatılmasıyla ilgili görüşmelerde veto hakkını kullanmakla tehdit etmiş ve bunun üzerine taraflar arasında müzakereler başlamıştı. Rusya ve BMGK’nın diğer üyeleri arasında yürütülen müzakereler sonucu 2014 yılından beri insani yardımların yapıldığı sınır kapılarının sayısı 4’ten 2’ye indirilirken, daha önce 1 yıl uzatılan yardımların süresi 6 ayla sınırlı kaldı.
Rusya, oylamanın gerçekleştiği Çarşamba günü, yaklaşık 4 milyon kişinin yaşadığı Suriyeli muhaliflerin son kalesi İdlib’e yönelik yardımların devam etmesinden yana olduğunu bildirdi. Ancak bunun için Almanya ve Belçika’nın hazırladığı tasarıya karşı yeni bir tasarı sundu. Rusya’nın bu tasarısında, sınır kapısı sayısının 2’den 1’e indirilerek sadece El-Bab Sınır Kapısı’nın kullanılması ve sürenin 6 ay uzatılması teklifi yer aldı. Tasarı için yapılan oylamada Rusya’nın yanı sıra sadece 3 ülke onay verdi. Ancak tasarının geçebilmesi için daimi üyelerin veto hakkı kullanmaması ve 9 ülkenin onay vermesi gerekiyordu.
Almanya ve Belçika, Perşembe günü düzenlenen BMGK oturumunda müzakerelerin uzatılması için sunduğu yeni tasarı dün kabul edildi. Söz konusu iki ülkenin yardımların 6 ay süreliğine uzatılmasını kabul ettiği ancak sınır kapılarının 2’de kalmasında ısrar ettiği biliniyor.
ABD'nin BM Daimi Temsilcisi Kelly Craft, “İnsani yardıma ihtiyacı olan mümkün olduğunca çok Suriyeliye ulaşmak gerekiyor” dedi. Craft, bu durumun bir ‘kırmızı çizgi’ olup olmadığı sorusuna, “Evet, kesinlikle” diye yanıt verdi.
Craft, Babüsselam Sınır Kapısı’nın devre dışı kalması halinde Halep’in kuzeyinde yaşayan 1,3 milyon Suriyelinin insani yardımlardan mahrum kalacağını söyledi.
BM, bölgede yayılan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına karşı sınır kapısı sayısının mümkün olduğunca yüksek tutulmasının son derece önemli olduğuna dikkat çekiyor.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Haziran’da yayınladığı bir raporda, Suriye’ye yönelik insani yardımların 2 sınır kapısı üzerinden 1 yıl süreyle uzatılması talebinde bulundu.
Guterres’in Sözcüsü Stephane Dujarric, Perşembe günkü oturumda BM’nin yalnızca 1 sınır kapısına onay verip vermeyeceği sorusuna, “Sınırdan daha fazla yardım geçirmeye ihtiyacımız var, daha az değil” diye yanıt verdi.
Suriye’de evlerini terk ederek ülkenin kuzeybatısına yerleşen ve insani yardımlara ihtiyacı olan vatandaşlar, Beşşar Esed rejiminin müttefiki Rusya’nın uluslararası yardımları azaltma yönündeki çabalarını endişeyle karşılıyorlar.
BM verilerine göre Suriye’nin kuzeybatısında yaklaşık 2,8 milyon kişi yardımlara bağlı bir şekilde hayatını sürdürüyor.
İdlib’in kuzeyindeki El-Ezrak Kampı’nda kalan 48 yaşındaki 5 çocuk babası Ebu Salim, “Burada muhtaç insanlar var. Arkalarında evlerini bıraktılar, arkalarında her şeyi bıraktılar. Naylon bir çadırın içinde vantilatör olmadan kalıyorlar. Hangi sebeple insani yardımları durduracaklar? Yarın bir kilo pirinci veya bir kilo şekeri nereden getireceğiz?” diye konuştu.