Ayasofya’nın camiye dönüştürülmesi ve tartışmalar

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Danıştay 10. Dairesi’nin Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını önceki gün iptal etmesi üzerine Ayasofya Müzesi’ni camiye çevirme kararı aldı. Erdoğan’ın kararına karşı uluslararası camiadan yükselen tepkilerin yanı sıra karar, Türkiye içinde büyük bölünmelere yol açtı.
Erdoğan, Cuma akşamı Türk halkına hitap ettiği konuşmasında, Fatih Sultan Mehmed’in 1453 Konstantiniyye fethinden önce Bizans Devleti döneminde 900 yıl boyunca kilise olarak kullanılan Ayasofya’nın 24 Temmuz’da resmi olarak ibadete açılacağını duyurdu. Erdoğan, “Ayasofya’nın müze statüsünden çıkmasıyla ücretli giriş uygulamasını kaldırıyoruz. Tüm camilerimiz gibi Ayasofya’nın kapıları yerli ve yabancı, müslim ve gayrimüslim herkese kapıları sonuna kadar açık olacaktır” ifadesini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ayasofya’nın camiye dönüştürülmesine tepki gösterenlerin Türkiye’nin egemenlik hakkına saldırdığını belirterek, “Vatikan'ın müzeye dönüştürülerek ibadete kapatılmasını talep etmekle Ayasofya'nın müze olarak kalmasında ısrarcı olmak aynı mantığın ürünü” dedi.
Türkiye, kararı destekleyenler ile tepki gösterenler olarak ikiye bölündü. Eski Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, gelişmeyi, ‘milleti sevindiren bir karar’ diyerek, tebrik etti. İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener, Twitter hesabından, “Ayasofya Camii hayırlı, uğurlu olsun” diye yazdı. Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, Twitter hesabından, “Ayasofya’nın ibadete açılması, on yıllardır beklenen özlemin gerçeğe dönüşmesidir. İktidar ve muhalefetin takındıkları sorumlu tavır takdire şayandır. Fethin sembolü, Fatih’in emaneti olan ve İstanbul’un tüm medeniyet birikimini barındıran Ayasofya Camii hayırlı olsun” açıklamasında bulundu.
Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) Genel Başkanı Ali Babacan, Twitter’dan, “Ayasofya’nın ibadete açılması hayırlı olsun. İnsanlığın ortak tarihi mirası olan bu eşsiz yapının korunması ve geleceğe taşınması için her türlü çabayı göstereceğiz” ifadeleriyle karara destek verdi.
Buna karşılık, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Twitter üzerinden yaptığı canlı yayında konuyla ilgili şu açıklamalarda bulundu:
“Egemenlik üzerinden gitmek… Bu zaten bizim topraklarımız. Bizim topraklarımızda egemenlik konusu mu tartışılır? Müze yapmışlar tamam. Şimdi siz bu müzeyi değiştirmek istiyorsunuz, ibadete açmak istiyorsunuz. İyi, güzel. O dönemde bir kararnameyle müzeye dönüştürülmüştü, şimdi bir kararnameyle ibadete açılacak, bu kadar basit. Açıyorsanız açarsınız. Yani bunu siyasi rant alanına dönüştürmek kadar büyük bir yanlış yok. Onlar şöyle hesapladılar, ‘Biz şimdi müzeyi ibadethaneye dönüştüreceğiz, CHP buna karşı çıkacak. Biz de diyeceğiz ki bak işte gördünüz mü, biz yıllardır diyorduk bu CHP dinsiz imansız diye, bak yine karşı çıktılar.’ Tam tersi, açıyorsan aç kardeşim.”
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Kocaeli Milletvekili ve TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyesi Ömer Faruk Gergerlioğlu, Erdoğan’ı eleştirdi.
Gergerlioğlu, “Ülkede hukuk devletini geçiniz devlet diye bir şey kalmadı. Dünya kriterlerini, dünya endekslerine bakıyoruz, hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı, Afrika ligine düşmüş bir Türkiye görüyoruz. Bütün Adaletsizliklerden sonra iktidar ne yapıyor? Ayasofya’yı cami olarak çeviriyor. Yani ne yapıyor? Dine karşı dini kullanarak halkı kandırmaya çalışıyor. Dine karşı dini kullanmaya çalışıyor. Merhum Ali Şeriati’nin bir kitabıdır lütfen herkes okusun, muazzam bir eserdir” diye konuştu.
Öte yandan, MetroPOLL Araştırma'nın her ay düzenli olarak yaptığı 'Türkiye'nin Nabzı' araştırmasında katılımcılara, "Ayasofya'nın ibadete açılması konusunun bugünlerde gündeme getirilmesinin amacı sizce nedir?" sorusu soruldu.
Katılımcıların yüzde 43,8'i bu soruya, "Mevcut ekonomik krizin konuşulmaması için gündem değiştirmek" yanıtını verirken, yüzde 30’u "Müze haline dönüştürülen caminin tekrar cami haline dönüştürülmesi" dedi.