Tunuslu aileler, çatışma bölgelerinde kalan torunlarını arıyor

Babaları aşırılık yanlısı bir gruba katıldığı için Suriye’de doğan torunlarının büyüdüğünü Whatsapp uygulamasından takip eden Tahiyye, torunlarından hayatta kalan ve şu anda bu savaş ülkesinde sıkışmış olanlar ile görüşeceği günü iple çekiyor.

Dışişleri Bakanlığı ile sivil toplum örgütleri arasında haftalarca gidip gelen bu babaanne, altı ve dört yaşlarındaki erkek torunlarını ve üç yaşındaki kız torununu sınır dışı etmenin yollarını arıyor. Altı yaşındaki torunu başından yaralı ve acil tedaviye ihtiyaç duyan Tahiyye, aslında beş torunu olduğunu, ancak diğer iki torununun kamplardaki yetersiz bakım ve tedavi sebebiyle öldüğünü söylüyor.

Çocukların babası Ibn Tahiyye’nin 2012 yılında DEAŞ’a katıldığını ve orada öldürüldüğünü söyleyen Tahiyye, AFP’ye verdiği röportajda, çocukların maruz kalabileceği olası baskıyı önlemek için tam adını açıklamaktan kaçındı. “Onlar bizim çocuklarımız. Tek istediğimiz onların bakımı, savaş ve sefaletten uzakta bir hayat sürmeleri” diyen babaanne, torunları hakkındaki tüm belgeleri (net olmayan fotoğraflar, sözde DEAŞ devleti imzalı kimlik kartları) saklı tutuyor.

Nitekim Tahiyye de birçok aile gibi savaş alanında mahsur kalan ve aileleri silahlı örgütlere katılmakla suçlanan çocuklar arasından kendi torununu geri almaya çalışıyor. Kayravan’da ortalama bir sosyal çevreden gelen, deniz ticaretinde aşçı olan ve Somali'deki rehin alma operasyonundan sağ çıkan Ibn Tahiyye, savaşmak için Suriye'ye gitmeye karar veren ilk kişilerden biriydi.

DEAŞ’ın kalesi Rakka’da restoran açan Ibn Tahiyye, 2018 yılında buradan kaçmaya çalıştığı sırada öldürüldü. Türkiye’ye giden kardeşi, Ibn Tahiyye’nin kendisinden çocuklarına göz kulak olmasını istediğini, ancak yeğenlerini almaya çalışma çabalarının sonuç vermediğini doğruladı. Şimdi ise, hayatta kalan bu üç çocuk, 14 yaşından önce evlenen Suriyeli anneleri ile beraber Suriye-Türkiye sınırındaki bir kampta yaşıyor.

Babanne Tahiyye ise “Aşırı yoksulluk içerisinde yaşıyorlar. Onlara para gönderemiyoruz. İnternet çektiği sürece iki veya üç günde bir anneleriyle iletişim kuruyoruz. Onlardan aylarca haber almadığımız da oldu. Torunlarımı bugüne kadar bir kez bile öpemedim” ifadelerinde bulunuyor. Daha çok başkent Tunus'ta ve Dışişleri Bakanlığı önünde düzenlenen tüm protesto gösterilerine katıldığını söyleyen Tahiyye, torunlarını kaybetme korkusu yaşayan diğer ailelerle bir araya geldiğini anlatıyor.

Torunlarını arayan bir diğer anneanne ise kızı rejime karşı savaşmak için 2013 yılında eşiyle beraber Suriye’ye giden Fethiyye idi. Kızı 2019 yılında bir bombalama sonucu hayatını kaybeden Fethiyye’nin biri dört, diğeri ise altı yaşında şuanda yerinden edilenler kampında yaşayan iki yetim torunu var. 

Tunus İnsan Hakları ve Özgürlükleri Gözlemevi (ODL), ailelerden alınan ifadelere dayanarak, Suriye'de neredeyse tamamı kamplarda yaşayan Tunuslu 104 çocuğun bulunduğunu, bunlardan dörtte üçünün burada doğduğunu ve altı yaşından küçük olduklarını bildirdi. Libya’da ise Libya Kızılayı’nın sorumluluğu altında olan veya silahlı kişilerin elinde mahsur kalan 36 çocuğun daha bulunduğunu ifade etti. 

2011 sonrasında Suriye, Libya ve Irak'taki savaş alanlarında en çok bulunan cihatçılar Tunuslulardı. Zirâ Tunus'taki yetkililer, 3 bin vatandaşın ülke dışındaki aşırılık yanlısı örgütlerde savaştığını bildirdi. Uzman ekipler, Tunus'a getirilmeden önce soylarının doğrulanması için birçok çocuktan DNA örneği almak üzere Libya'ya gönderildi. Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, halkın çocukların ülkeye geri getirilişlerine tepki göstermesine rağmen, ailelerin kalplerini biraz olsun rahatlatan bir hareketle, Ocak ayında Libya'dan altı yetim çocuğu geri getirme girişiminde bulunmuş; bu minvaldeki çabaların hızlandırılacağı sözünü vermişti. O sırada Tunus Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan açıklamada, Said’in “Bu çocukları ailelerine teslim etmeden önce psikolojik danışma ve sağlık hizmeti sunmak için alınacak gerekli tüm önlemlerin hızlandırılmasının önemini” vurguladığı belirtmişti.

Cumhurbaşkanı Said, ‘Libya'da kalan çocukların geri dönüşünü kolaylaştırmak’ için bu dosyayla ilgilendiğini de vurgulamıştı. Ancak ne yazık ki bu konudaki prosedürler askıda durdu. Zirâ Tunus Dışişleri Bakanlığı, Kovid-19’un ilgili dış otoritelerin işbirliği yapmaması ve koordinasyon süreçlerinin yavaşlamasına neden olduğunu açıkladı. Ancak Tunus ‘cihatçılarının’ ailelerinin kaldığı kampların çoğunun bulunduğu kuzeydoğu Suriye'nin bir bölümünü elinde tutan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi, kadın ve çocukları ülkelerine iade etme çağrılarına rağmen Tunus'tan sınır dışı etme talebi almadığını bildirdi.