İdlib’de askeri gerginliğin tırmandığına dair belirtiler

İdlib’de askeri gerginliğin tırmandığına dair belirtiler
TT

İdlib’de askeri gerginliğin tırmandığına dair belirtiler

İdlib’de askeri gerginliğin tırmandığına dair belirtiler

Kremlin’den dün yapılan açıklamada, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Türk mevkidaşı Recep Tayyip Erdoğan arasında gerçekleşen telefon görüşmesinde Suriye’de siyasi çözümü başlatmaya dair işbirliğinin devamıyla ilgili meselelerin ele alındığı bildirildi.
Putin ve Erdoğan arasındaki telefon görüşmesi, Rus askeri yetkililerin Suriye’nin İdlib kentinde ‘radikal örgütlerin provokatif eylemleri yüzünden’ durumun kötüleşmesine karşı uyarılarda bulunduğu bir dönemde gelmesi dikkati çekti. Rusya Savunma Bakanlığı son olarak Suriye’nin Lazkiye kentinde bulunan Rus Hmeymim Üssü’ne yönelik insansız hava araçlarıyla (İHA) düzenlenen saldırının püskürtüldüğünü açıklamıştı.
Kremlin’in açıklamasında, iki liderin telefon görüşmesinde Suriye ve Libya’daki gelişmelere odaklandıkları belirtildi. Açıklamanın Suriye ile ilgili kısmında, liderlerin ‘ikili çalışma takvimine alınan meselelerin görüşülmeye devamı üzerinde uzlaştıkları’ kaydedildi. Bu kapsamda Astana mekanizması da dahil özellikle Suriye’deki siyasi çözümü kolaylaştıracak çabaların yoğunlaştırılması ve bu ayın başında düzenlenen Rusya-Türkiye-İran sanal toplantısında yapılan anlaşmaların esas alınmasına vurgu yapıldı.
Kremlin’in açıklamasında ‘Rusya ve Türkiye Savunma Bakanlıkları arasındaki etkileşim seviyesinden’ geniş bir memnuniyet duyduğu belirtilerek, “Liderlerin iki ülke arasındaki askeri eşgüdümün seviyesiyle ilgili iyi değerlendirmeleri var. Bu eşgüdüm İdlib’de ve Suriye Arap Cumhuriyeti’nin kuzeybatısında istikrarlı durumun tahkim edilmesine yardımcı oldu” ifadeleri kullanıldı.
Rus yetkili makamların radikal örgütlerin bölgede gerginliği tırmandırmaya başvurabileceği noktasında uyarılar yaptığı bir zamanda ‘İdlib’deki askeri eşgüdümden duyulan memnuniyetin’ dile getirilmesi dikkati çekti. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Verşinin, Hmeymim Üssü’ne İHA’lar ile saldırı düzenleme çabasını ‘terör saldırısı’ olarak nitelediği açıklamasında, “Hafif almak yok, teröristlerle uzlaşmaya yer yok. Rusya Federasyonu’nun önceliği Suriye’deki askerlerimizin ve Rus çalışma ekiplerinin güvenliğini sağlamaktır” dedi.
Rusya'nın Suriye'deki Tarafları Uzlaştırma Merkezi Başkanı Aleksandr Şerbitskiy, daha önceki açıklamasında, İdlib’deki militanların Hmeymim Üssü’ne iki İHA ile saldırı girişiminde bulunulduğu ve İHA’lar’ın Rus hava savunma sistemleri tarafından imha edildiğini aktarmıştı.
Şerbitskiy, “İdlib gerilimi azaltma bölgesindeki illegal silahlı örgütler, İHA’larla Hmeymim Hava Üssü’ne saldırı çabalarını uygulamaya devam ediyor. Rus hava savunması kuzeydoğu yönündeki Rus Hava Üssü’ne yaklaşan İHA’lar gözlemledi. Rus hava savunmasından ateş açıldı. Hava Üssü’ne 5 kilometre uzaklıkta savaş mühimmatlarıyla donatılan iki İHA’yı imha etti” ifadelerini kullandı.
Hmeymim’e yönelik saldırı girişimi, Rus medyasında ‘İdlib’deki radikal grupların yeni provakatif eylemlere hazırlandığı’ yönündeki haberlerin ardından geldi.
Rusya Savunma Bakanlığı geçen hafta Cuma günü radikal grupların bölgeye kimyasal silah kapsülleri taşıdıklarına dair ellerinde veri olduğunu açıklamıştı. Kapsüllerin saldırıda kullanılacağı belirtilmişti. Bakanlık, Suriye ordusunun, yaklaşık 250 militanın mevzilerine düzenlediği saldırıyı püskürttüğünü aktarmıştı. Bakanlığın açıklamasının ardından konuşan Şerbitskiy, saldırı girişimini ‘Zeytincik beldesinden hareket eden illegal silahlı örgütlerden yaklaşık 250 kişilik iki grup’ tarafından gerçekleştirildiğini söyledi.
Rus bir askeri yetkili, dünkü açıklamasında, ‘terörist Nusra Cephesi’nin son 24 saatte Lazkiye, İdlib ve Halep’in kasabalarını hedef alan 3 bombalama eylemi düzenlediğini bildirdi. Yetkili ayrıca Türkiye destekli silahlı grupların ateşkes ihlalinde bulunmadığını sözlerine ekledi.
Askeri yetkili, “Suriye'deki ateşkesi izleyen Rus-Türk ortak komisyonundaki Rus tarafı, Türk tarafından kaydedilen bir olay karşılık iki silahlı saldırı olayı kaydetti” dedi.
Öte yandan Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, Suriye rejim güçleri ve bağlı grupların İdlib’in güneyindeki Ernebe, Ayn Laruz, Deyr Sünbül, Cebel Zaviye bölgesindeki Mevzere, Fetire, Beyneyn köyleri ile Hama’nın kuzeybatısında yer alan Sehl El-Gab bölgesindeki El-Kahire, Kalidin köylerine top atışları gerçekleştirdiğini, can kaybı yaşandığına dair bilgi ulaşmadığını bildirdi. Gözlemevi ayrıca İdlib’in güney kırsalındaki bölgelerde keşif uçaklarının yoğun uçuşlar gerçekleştirdiği sırada rejim güçlerinin Cebel Zaviye’deki Fuleyfel, Safhun, Fetire, Kansfere, Marbeleyt bölgelerine roketli saldırı düzenlediğini kaydetti.



Netanyahu ‘ateşkes’ müzakerelerine rağmen neden İsrail ordusundan Gazze'yi işgal planı yapmasını istiyor?

Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
TT

Netanyahu ‘ateşkes’ müzakerelerine rağmen neden İsrail ordusundan Gazze'yi işgal planı yapmasını istiyor?

Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)

Hamas Hareketi ve İsrail’den müzakereciler Katar’ın başkenti Doha'da Gazze'de ateşkes konusunda dolaylı müzakerelere başlamaya hazırlanırken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ordusundan Gazze'yi işgal etmek için bir plan hazırlamasını istedi.

Netanyahu'nun adamları, cumartesi akşamı savaşı yönetmek için yapılan güvenlik toplantılarında yaşananları sızdırdılar. Toplantıda şiddetli tartışmalar, bağırışmalar ve masaya vurmalar yaşandığını söylediler. Ayrıca Başbakan’ın Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir'e Gazze'yi işgal etmek için bir plan hazırlamasını ve ateşkesin ilan edilmesi muhtemel görünen Washington ziyaretinden döndükten sonra kendisine sunması talimatı verdiğini aktardılar.

İsrailli analistler bu sızıntının amacına ilişkin farklı görüşlere sahipler. Bazıları, bunun sadece ‘Hamas liderliğine Doha turunda önerileri kabul etmesi için son anda baskı yapmayı amaçladığını’ bazıları ise Netanyahu'nun ‘hükümetin kendisine Gazze'yi işgal etmesi ve Filistinlilere karşı şiddetli operasyonlarının dozunu artırması için baskı uyguladığını sızdıran ordu kademesine öfkesini göstermeyi amaçladığını’ söylediler.

Üçüncü bir analist grubu ise bu gidişatın ‘hükümetin ateşkesi reddetme tutumunun gerçeğini’ yansıttığı görüşündeydi.

Birden fazla sebep

Ancak tüm bu nedenlerin bir araya gelmesi Netanyahu'nun Zamir'den taleplerinin arkasında yatan neden gibi görünüyor. Netanyahu, Hamas'a baskı uygulayarak kalıcı ateşkes şartından vazgeçmesinin yanı sıra (Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in temsil ettiği) Dini Siyonizm akımının hükümetten çekilmemesi için işgal ve sürgün tehdidini masada tutmak ve böylece sağcı tabanını memnun etmek istiyor.

Jfkfjf
İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Kudüs'ün eski kentinde dolaşıyor (Arşiv - Reuters)

Son olarak Netanyahu, ordunun kendini savunma konumunda kalmasını istiyor ve başarısızlıkla suçlanmaktan korkuyor. Ayrıca, ABD Başkanı Donald Trump’a da Netanyahu’nun kendisi gibi ‘sadece güç yoluyla barış istediği’ mesajını veriyor.

Toplantıda neler oldu?

Toplantı, ateşkes anlaşmasına varılamaması durumunda askeri planların görüşülmesi üzerineydi. İsrail merkezli televizyon kanalı Kanal 12'nin haberine göre toplantı, İsrail ordusunun ‘Gideon'un Arabaları Operasyonu’nun hedeflerine ulaşmaya yaklaştığını açıklamasının ardından, ‘savaşın, rehineleri kurtarma ve Hamas'ı hezimete uğratma hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla siyasi düzeyde sunacağı çeşitli olasılıkların ve planların ortaya çıkmasının ardından gerçekleşti.

Kanal 12, toplantıda Başbakan Netanyahu ile Genelkurmay Başkanı Zamir arasında sert bir tartışma yaşandığını, bakanlar Ben Gvir ve Smotrich'in ise başbakanı desteklediğini bildirdi.

Ben Gvir ve Smotrich'in Genelkurmay Başkanı'nı siyasi düzeydeki tavsiyeleri uygulamamakla suçladığını aktaran Kanal 12, Genelkurmay Başkanı'nın ise “Gazze'de oyalanacak zaman yok... Sözlerinize dikkat edin. Savaşlarda askerler ölüyor” şeklinde yanıt verdiğini kaydetti.

Toplantı sırasında Netanyahu'nun sesini yükselterek masaya yumruğunu vurduğunu ve Gazze halkı için geniş çaplı bir tahliye planı hazırlanarak onların Gazze'nin güneyine yerleştirilmesini talep ettiğini iddia eden Kanal 12’ye göre Netanyahu, “Taviz vermeyeceğim. Hamas hiçbir koşulda Gazze'de kalmayacak” dedi.

Kanal 12 ayrıca Genelkurmay Başkanı Zamir’in İsrail'in Gazze halkı üzerinde kontrolünü sürdürmesine karşı çıktığını ve kontrolün kaybedileceği konusunda uyardığını bildirdi.

İsrail Genelkurmay Başkanı toplantıda, “Askeri yönetim mi istiyorsunuz? İki milyon aç ve aşağılanmış insanı kim yönetecek?” diye sordu. Bunun üzerine Netanyahu yüksek sesle “Ordu ve İsrail Devleti” yanıtını verdi ve ardından “Askeri yönetim istemiyorum, ancak Hamas'ı hiçbir şekilde kabul etmeyeceğim” diye ekledi.

Zamir, Netanyahu'nun sözlerine “Bunu konuşmalıyız, bu konuda anlaşamadık. Aç ve öfkeli insanları kontrol etmek, kontrolün kaybedilmesine ve ordunun saldırıya uğramasına yol açabilir” diye yanıt verdi. Zamir ayrıca, bu planın İsrail ekonomisi ve toplumu üzerinde muazzam etkileri olacağını ve düzenli ve yedek kuvvetlerin konuşlandırılması açısından büyük kaynaklar gerektireceğini belirtti.

Netanyahu, toplantı sırasında Zamir'den, ABD Başkanı Donald Trump ile Gazze ve İran konusunda görüşmeler yapmak üzere Washington'a gittikten sonra geri dönene kadar Gazze Şeridi için tahliye planı hazırlamasını istedi. Netanyahu, hafta sonuna kadar Washington'da kalacak.

Zafer pozu arayışı

İsrail ordusu Gazze'deki operasyonlarını korkunç bir şekilde yoğunlaştırdı. Çünkü savaşı güçlü bir zafer pozuyla bitirmek istiyor.

Şimdiye kadar onun Lübnan, Suriye ve İran cephelerinde ‘başarılı’, ancak Gazze cephesinde ‘başarısız’ olduğu yönünde bir tablo ortaya çıktı. Savaşın Hamas'a ağır darbeler indirilmeden sona ermesini hayal edemeyen İsrail ordusu, Gazze'de şimdiye kadar elde ettiği başarıların hükümet tarafından siyasi kazanca dönüştürülmesi için yeterli olduğuna inanıyor.

Netanyahu’nun öfkesinin sebebi de tam olarak bu eğilim. Çünkü bu durum topu kendi sahasına atıyor. Oysa sorumluluğu başkalarına yükleme konusunda gerçek bir usta olan Netanyahu 7 Ekim 2023’ten bu yana görevden aldığı çoğu komutan ve güvenlik yetkilisiyle de aynısını yapmıştı.

Hem Netanyahu hem de Zamir, Hamas'ın İsrail askerlerinin hayatına kasteden operasyonlarını sürdürmesinden dolayı bir miktar hayal kırıklığı yaşıyor. Halbuki Hamas büyük suikastlara uğramış, kalesi olan Gazze ile halkı katliama ve yıkıma maruz kalmıştı.

Kcjfj
Gazze'de yaralanan bir İsrail askerini taşıyan İsrail Hava Kuvvetleri askerleri, Ocak 2024 (AFP)

Ancak Genelkurmay Başkanı Zamir, Gazze'deki başarısızlıkları diğer cephelerdeki kazanımlarla telafi etmenin mümkün olduğunu düşünüyor. Savaşı bu aşamada sona erdirmeyi tercih eden Zamir, “Gazze'de kalmak bir kumar ve dünyanın en güçlü orduları bile işgalci örgütlerle savaşamaz” diyor.

Bununla birlikte Zamir, farklı bir görüşe sahip olsa bile siyasi liderliğin emirlerine uymaya hazır olduğunu söyledi.

Sızıntılar öfkeye neden oldu

Ancak sorun şu ki, Netanyahu'nun hükümetteki arkadaşları, sadece Ben-Gvir ve Smotrich değil, Likud Partisi’nden milletvekilleri ve bakanlar da Netanyahu'nun açıklamalarıyla yetinmiyor ve bunları Beyaz Saray'da olacakları örtbas etme girişimi olarak görüyorlar.

Bu yüzden pazar günü Zamir ve Netanyahu'yu eşit şekilde eleştiren açıklamalarda bulunan Smotrich, “Kabinet’ten sızdırılan bilgiler, devletin güvenliğini tehdit eden kabul edilemez bir durumdur ve buna bir son verilmeli” ifadelerini kullandı.

Jgjfj
Netanyahu ve Smotrich Kabinet toplantılarından birinde (Reuters)

İsrail Maliye Bakanı Smotrich, eleştşirilerini şöyle sürdürdü:

“Gerçek şu ki tüm cephelerdeki büyük başarılara rağmen, insani yardımların Hamas'a ulaşmasını engellemek konusunda Genelkurmay Başkanı görevini yerine getirmiyor ve siyasi liderliği Hamas'a yardım ulaştırmaya zorluyor. Bu yardımlar savaş sırasında düşmanın lojistik tedarikine dönüşüyor. Tüm saygımla, eleştirilerim aynı zamanda savaşın sürdüğü aylar boyunca siyasi düzeyde alınan kararları uygulamaya koyamayan ve ordunun üst düzey komutanlarına dayatamayan Başbakan’a da yöneliktir. Bu kararlar, Hamas'ı ortadan kaldırmak ve rehineleri geri almaktı.”