Herkül'ün başı definecilerle dertte

Herkül'ün başı definecilerle dertte
TT

Herkül'ün başı definecilerle dertte

Herkül'ün başı definecilerle dertte

Bursa’nın İznik ilçesinde yaklaşık 2 bin yıllık Roma dönemine ait Herkül kaya kabartması definecilerin saldırısına uğradı. Daha önceden sakalı ve asası yontularak sökülen Herkül’ün yüzü hedef haline geldi. Yüzün yarısı parçalandı ve üzerinde delik açıldı.
İznik’in Hisardere köyü yolu üzerindeki Deliktaş mevkisinde bin 800 yıl önce taş ocağında çalışan işçilerin hem korunması hem de dini ibadetlerini yapabilmesi için kaya üzerine işlenen Herkül kabartması, kimliği belirsiz kişilerce tahrip edilmiş kaya üzerine kabartma olarak işlenen heykelin sağ elindeki gücünü temsil ettiğine inanılan asa yok olmuştu.

Yüzü hedef haline geldi
Günden güne yok olma aşamasına gelen Herkül kabartması yine definecilerin hedefi haline geldi. Yüz kısmının yarısı yok edildi ve üzerine delik açıldı. Ayrıca, Herkül kabartmasının olduğu eski taş ocağı alanı daha önce dökülen zeytin çorağı ile bataklığa dönüştü.
M.S. 3. yüzyılda taş ocağında bulunan doğal kaya parçasına işlenen ve Yunan mitolojisinde göre Herakles olarak anılan Herkül’ün; Zeus ile Miken kralının kızı Alkmene’nin oğlu olduğuna inanılıyor. Heykel ve kabartmaların o yüzyılda kötülüklerden insanları koruduğuna inanılıyor. Herkül’ün, Deliktaş taş ocaklarında çalışan işçilere manevi ve bedensel güç aşılamak ve korumak amacıyla yapıldığı düşünülüyor. Kabartmada resmedilen Herkül’ün sağ elinde gücünü temsil eden asa, sol elinde öldürdüğü yedi başlı yılan bulunuyor. Doğaüstü güçleri olduğuna inanılan mitolojik karakter, Yunan mitolojisinde Herakles ve Roma mitolojisinde Herkül olarak biliniyor.



Araştırmacılar sinekleri kokain bağımlısı yapmak için genetiklerini değiştirdi

Meyve sinekleri normalde kokainin tadını sevmiyor (Unsplash)
Meyve sinekleri normalde kokainin tadını sevmiyor (Unsplash)
TT

Araştırmacılar sinekleri kokain bağımlısı yapmak için genetiklerini değiştirdi

Meyve sinekleri normalde kokainin tadını sevmiyor (Unsplash)
Meyve sinekleri normalde kokainin tadını sevmiyor (Unsplash)

Bilim insanları meyve sineklerinin genetiğini değiştirerek kokaini sevmelerini sağladı. Çalışmanın insanlardaki kokain bağımlılığını daha iyi anlama ve tedavi etmeye katkı sunması bekleniyor. 

Meyve sinekleri ve insanlar birbirlerine sanılandan daha fazla benziyor. Örneğin bu iki türde çeşitli hastalıklardan sorumlu genlerin yaklaşık yüzde 75'inin aynı olması, bilim insanlarının ilgisini çekiyor. Sinekler üzerindeki genetik incelemeler, bu hastalıkların daha iyi anlaşılmasına katkı sağlıyor.

Bu rahatsızlıklardan biri de kokain gibi maddelere karşı gelişen bağımlılıklar. Utah Üniversitesi'nden Dr. Adrian Rothenfluh, "Son yıllarda, sinekler ve insanların birçok açıdan sandığımızdan daha fazla birbirine benzediği ortaya çıktı" diyerek ekliyor: 

Örneğin sineklerin alkole verdiği tepkiyi düzenleyen genlerin, insanlardaki alkol bağımlılığında da rol oynadığını birçok kez gösterdik. Bu durumun kokain bağımlılığıyla bağlantılı genler için de geçerli olacağını ve bunların sineklerdeki etki mekanizmasını inceleyebileceğimizi düşünüyoruz.

Ancak sineklerin kokaini sevmemesi bu çalışmaların önünde engel teşkil ediyordu. Meyve sineklerinin bacaklarındaki tat reseptörleri, böceğin bir şeyi yemeden önce zararlı olup olmadığını algılamasını sağlıyor. 

Dr. Rothenfluh ve ekip arkadaşları yeni çalışmalarında kokainin acı tadı nedeniyle bu reseptörlere yakalandığını ve sineklerin maddeden bu yüzden uzak durduğunu doğruladı. Araştırmacılar daha sonra sineklerin genetiğini değiştirerek bu reseptörleri devre dışı bıraktı.

Bulguları hakemli dergi Journal of Neuroscience'ta 2 Haziran Pazartesi günü yayımlanan çalışmada genetiği değiştirilmiş sineklerin kokaini sevdiği gözlemlendi. Düşük seviyede kokain içeren şekerli su verilen sinekler 16 saat içinde bu içeceği tercih etmeye başladı.

Dr. Rothenfluh, "Düşük dozlarda, tıpkı insanlar gibi koşuşturmaya başlıyorlar" diyor: 

Çok yüksek dozlardaysa yine insanlar gibi hareket edemez hale geliyorlar.

Bilim insanları genetiğiyle oynanmış sinekleri üretmeyi artık öğrendiği için çalışmalarını daha kolay ve hızlı yürütmeyi umuyor. Meyve sineklerinin hızlı yaşam döngüsü ve nispeten basit genetik yapıları, üzerlerinde insanlara kıyasla daha kolay deney yapılmasına imkan tanıyor. 

Makalenin yazarlarından Travis Philyaw "Daha karmaşık organizmalarda ortaya çıkması zor olan riskli genleri tespit ederek bu bilgileri memeliler üzerinde çalışan araştırmacılara aktarabiliriz" diyor.

Ekip bu sayede insanlardaki kokain bağımlılığına yönelik yeni tedaviler geliştirmeyi umuyor. Dr. Rothenfluh şu ifadeleri kullanıyor:

Kokain tercihinin mekanizmalarını gerçekten anlamaya başlayabiliriz ve mekanizmayı ne kadar iyi anlarsak, o mekanizmaya etki edebilecek bir tedavi bulma şansımız o kadar artar.

Independent Türkçe, Popular Science, IFLScience, Journal of Neuroscience