İran: Natanz patlaması dış kaynaklı değil

Natanz Nükleer Tesisi (EPA)
Natanz Nükleer Tesisi (EPA)
TT

İran: Natanz patlaması dış kaynaklı değil

Natanz Nükleer Tesisi (EPA)
Natanz Nükleer Tesisi (EPA)

İran Meclisi Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu Başkanı Mücteba Zünnur, dün (cuma) yaptığı açıklamada geçen ayın başında Natanz Nükleer Tesisi’nde meydana gelen patlamanın nedeninin yapılan incelemeler sonucu drone veya füze saldırısı olmadığını gösterdiğini bildirdi. Söz konusu patlama, 2 Temmuz'da İran'ın merkezindeki Natanz Nükleer Tesisi’nde inşaat halindeki bir depoda meydana geldi. Ancak İran Atom Enerjisi Kurumu’nun bildirdiğine göre herhangi bir yaralanma veya radyasyon sızıntısı olmadı.
İranlı Öğrenciler Haber Ajansı (ISNA), İran Meclisi Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu Başkanı Mücteba Zünnur'un söz konusu ifadelerini şöyle  aktardı: 
"Yapılan incelemeler, tesislere füze, drone ya da onun gibi araçlarla saldırı düzenlenmediğini gösteriyor. Binada patlamanın içerideki unsurlardan kaynaklandığını gösteren izler var. Ancak soruşturma devam ettiği için nedenini şu anda açıklayamayacağım.”
İran Ulusal Güvenlik Komisyonu Yüksek Komitesi 3 Temmuz’da Natanz'daki patlamanın nedenlerinin kesin olarak belirlendiğini bildirmişti. Ancak güvenlik gerekçesiyle ayrıntıları açıklamayı reddetti. Resmi haber ajansı IRNA, daha sonra İran’ın düşmanca eylemlere karşı düşmanlarını uyaran bir makale yayınladı. Ajans, sosyal paylaşım sitelerindeki İsrail hesaplarının, söz konusu hesapları açıklamadan İsrail'in olaydan sorumlu olduğunu iddia ettiğini söyledi.
İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı, patlamanın "ağır maddi hasar" ile sonuçlandığını ve binanın "uranyum zenginleştirme (Santrifruj)" üretimi için tasarlandığını kaydetti. İran geçen yıl mayıs ayında, ABD'nin 2018'de tek taraflı olarak geri çekildiği 2015 nükleer anlaşmasında yer alan bazı yükümlülüklerini kademeli olarak askıya alacağını açıkladı. İran, askıya alma anlaşmasına bağlılığına rağmen Eylül ayında Natanz'da uranyum zenginleştirmeye devam etti.



Çin yapay zekayla “yumuşak gücünü” artırıyor

Çin ve ABD arasındaki yapay zeka yarışı kızışıyor (Reuters)
Çin ve ABD arasındaki yapay zeka yarışı kızışıyor (Reuters)
TT

Çin yapay zekayla “yumuşak gücünü” artırıyor

Çin ve ABD arasındaki yapay zeka yarışı kızışıyor (Reuters)
Çin ve ABD arasındaki yapay zeka yarışı kızışıyor (Reuters)

Çin yapay zeka yarışında öne geçmek için milyarlarca dolarlık yatırım yapıyor.

Çinli firmalar, 10 yılı aşkın süredir yapay zeka, elektrikli araç ve güneş panelleri gibi stratejik sektörlerde yerli üretimi artırmaya çalışıyor.

New York Times, Çinli şirketlerin Pekin yönetiminin sağladığı fonlarla özellikle yapay zeka alanında ABD’li firmaları geçmek için yatırımları artırdığını yazıyor. 

ABD’de yapay zeka altyapısının büyük ölçüde özel sektör yatırımlarıyla geliştiğine, Çin’deyse veri merkezleri, sunucular ve yarı iletkenler gibi kritik altyapıların devlet tarafından finanse edildiğine dikkat çekiliyor.

Pekin yönetimi, 2014’ten bu yana sadece yarı iletken sanayisine 100 milyar dolar yatırım yaptı. 

Bu yıl nisanda alınan kararla, yeni yapay zeka girişimlerine destek için 8,5 milyar dolarlık fon ayrıldı. 

Bunlara ek olarak ABD merkezli OpenAI ve Google ücretli, kapalı sistemler sunarken, Çinli firmalar açık kaynak sistemlerle dünya genelindeki mühendislerin ilgisini çekmeyi hedefliyor.

Alibaba, ByteDance, Huawei ve Baidu gibi büyük Çinli şirketler, son bir yılda üst düzey açık kaynak modeller yayımladı. Bu stratejiyle sadece teknik ilerleme değil, küresel nüfuz artışı da hedefliyor.

Yapay zeka teknolojilerine yatırım yapan ABD merkezli serbest yatırım fonu Interconnected Capital'in kurucusu Kevin Xu, şunları söylüyor: 

Açık kaynak, teknolojik anlamda yumuşak güçtür. Teknolojinin Hollywood’u veya Big Mac'i gibidir.

Diğer yandan analizde, devlet yönlendirmesinin baskın olması nedeniyle yapay zeka sektörünün bazı teknolojik değişimlere adaptasyonunun geciktiğine dikkat çekiliyor. Çinli şirketlerin uzun süre yüz tanıma gibi geleneksel yapay zeka sistemlerine odaklandığı, üretken yapay zeka modellerindeki sıçramalara ilk etapta yetişemediği aktarılıyor. 

Analizde, iki ülke arasındaki rekabetin ideolojik bir boyutu olduğu değerlendirmesi de paylaşılıyor. Popüler yapay zeka destekli sohbet botlarından ChatGPT’yi tasarlayan OpenAI’ın kurucusu Sam Altman, Amerikan ve Çinli şirketler arasındaki rekabeti “demokratik ve otoriter yapay zeka” mücadelesi gibi gördüğünü söylemişti. 

Independent Türkçe, New York Times, Washington Post