İki Birleşmiş Milletler (BM) bağımsız insan hakları uzmanı, Türk yetkililere, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hükümetinin birkaç hafta önce müzeden camiye dönüştürdüğü İstanbul’daki tarihi Ayasofya’nın Türkiye’nin çeşitliliğini ve tarihini yansıtan çok kültürlü bir mekan olma özelliğini koruma çağrısında bulundular.
BM Kültürel Haklar Özel Raportörü Karima Bennoune ve BM Din ve İnanç Özgürlüğü Özel Raportörü Ahmed Shaheed tarafından Ankara’da yapılan ortak açıklamada, 1500 yıl önce inşa edilmiş ve BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Aya Sofya’nın ‘olağanüstü küresel değerinin’ korunması talep edildi.
Bennoune ve Shaheed, Türk hükümetinin 10 Temmuz'daki binanın statüsünü değiştirme kararının ve ‘bu kararın aceleyle uygulanmasının’ UNESCO'nun 1972 yılında kabul ettiği Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunmasına Dair Sözleşme uyarınca Türkiye'nin yükümlülüklerini ihlal edebileceğine dair endişelerini dile getirdiler.
Ayasofya, başlangıçta dünyadaki Bizans Hıristiyan mimarisinin en iyi örneklerinden biri olarak inşa edilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde 1453 yılında camiye dönüştürülmüştür. 20’inci yüzyılda laik Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ardından 1934'te müze haline getirildi. Bina, Hıristiyanlar, Müslümanlar başta olmak üzere tüm inançlardan ve inançlı olmayan insanlar tarafından kullanıldı. Kültürlerarası ve inançlararası diyalogun bir örneği olarak onlarca yıl varlığını sürdürdü.
Bennoune ve Shaheed açıklamalarında şunları söylediler:
“UNESCO'nun olağanüstü küresel değere sahip bir yeri dönüştürülmesi öncesinde, insan haklarına saygı çerçevesinde tüm kesimlere bir bildirimde bulunulması ve müzakere edilmesi gerektiği şeklindeki endişesini paylaşıyoruz. Ayasofya, Türkiye'nin en çok ziyaret edilen turistik cazibe merkezidir ve uluslararası öneme sahip bir anıttır.”
Raportörler, kültürel mirası bir cazibe aracına dönüştürmekten kaçınılması ve bunun yerine mirasın çeşitliliğindeki kültürel haklar çerçevesinde herkesi kapsayacak şekilde kullanılmasına izin verilmesi gerektiğini vurguladılar. Uluslararası ve teknik standartlara tam olarak uyulması gerektiğinin de altını çizen Bennoune ve Shaheed, Türk hükümetini düzenlemeleri netleştirmeye ve kültürel miras uzmanlarının bu anıtın korunmasından sorumlu olmaya devam etmelerini sağlamaya çağırdı.
Diyanet İşleri Başkanı’nın Cuma namazında hutbe okumak için minbere ‘fetih simgesi’ olarak elinde kılıçla çıkmasına da değinilen açıklamada, Ayasofya’nın statüsündeki değişimle ilgili tartışmalarda kullanılan ‘fetih dili’ ve Diyanet İşleri Başkanı’nın fetih sembolü olarak yorumlanabilecek bir kılıçla görünmesiyle ilgili endişeler dile getirildi. Raportörler, ‘kültürlerin yaklaşmasından ziyade tarih ve kültür hakkında üstünlükçü bir görüşün’ ortaya çıkmasına neden olabileceğinden duydukları korkularını’ ifade ettiler. Bennoune ve Shaheed yaptıkları ortak açıklamada, “Böyle bir adım, Ayasofya’ya tüm inançlardan ve inançlı olmayan insanların eşit erişiminin önünde bir engel teşkil edebilir” ifadelerini kullandılar.
Rapotörler ayrıca, ‘herkesin kültürel mirasa erişme ve bunlardan yararlanma hakları, dini ve laik yerler arasında bir arada bulunma ve Hıristiyanlar da dahil olmak üzere dini azınlıkların eşitliği ve bütünlüğü konusundaki derin endişelerini’ dile getirdiler. Raportörler, binayı dünyanın diğer bölgelerinde camiye dönüştürme karşıtlığını yansıtmak ve Müslümanlara karşı nefreti teşvik edecek rekabetçi bir vizyon sunmak yerine küresel değerlerin korunması ve ayrımcılık yapılmaması umuduyla hoşgörü çağrısında bulundular. Türk hükümetini tüm kesimlerle diyalog kurmaya davet eden Bennoune ve Shaheed, bunun gerekli olduğunun altını çizerek, “Ayasofya'nın herkesin kültürel haklarından yararlanabileceği bir mekan ve Hıristiyan, Müslüman ve laik mirası yansıtan, Türkiye'deki tüm insanları birleştiren bir sembol olarak kalması sağlanmalı” ifadelerini kullandılar.
BM Kültürel Haklar Özel Raportörü Karima Bennoune ayrıca, “Bu zorlu küresel kriz sırasında, dini ve kültürel grupları birleştirmek yerine, Türkiye'de ve ötesinde bölen eylemlerde bulunmak tarihi bir hata olur. Ayasofya’nın Kubbesi herkesi kapsayacak kadar büyük olmalı” şeklinde konuştu.
BM uzmanlarından Türkiye'ye ‘Ayasofya'nın kültürlerin buluştuğu bir mekan olma özelliğini koruma’ çağırısı
https://turkish.aawsat.com/home/article/2426506/bm-uzmanlar%C4%B1ndan-t%C3%BCrkiyeye-%E2%80%98ayasofyan%C4%B1n-k%C3%BClt%C3%BCrlerin-bulu%C5%9Ftu%C4%9Fu-bir-mekan-olma
BM uzmanlarından Türkiye'ye ‘Ayasofya'nın kültürlerin buluştuğu bir mekan olma özelliğini koruma’ çağırısı
BM uzmanlarından Türkiye'ye ‘Ayasofya'nın kültürlerin buluştuğu bir mekan olma özelliğini koruma’ çağırısı
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة