Mısır ve Sudan Nahda Barajı’nın doldurulmasına karşı

Etiyopyalılar, geçen pazar günü başkent Addis Abada sokaklarında ellerinde Etiyopya bayraklarıyla Nahda Barajı’nın inşasında kaydedilen ilerlemeyi kutladı (AP)

Mısır ve Sudan, Nil Nehri aşağı havzası ülkeleriyle koordinasyon olmaksızın Nahda (Rönesans) Barajı rezervuarını doldurmak için Etiyopya’nın tek taraflı eylemlerine karşı olduklarını açıkladı. İki ülke, Addis Abada’nın Nil’in ana kolu üzerinde inşa ettiği barajın doldurulması ve işletilmesi faaliyetlerini düzenleyen bir anlaşmaya varma çabalarının etkileri hakkında uyarı yaparken, durum su paylarının üzerinde beklenen etki dolayısıyla da Kahire ve Hartum ile gerginliğe yol açıyor. Aynı şekilde Sudan, üç ülke arasında bir anlaşmaya varmadan Nahda Barajı’nı doldurmaya devam ederken, Etiyopya’nın tek taraflı eylemlerinin tekrarlanması hususundaki endişelerini dile getirdi.
Afrika Birliği (AfB) himayesinde, ABD, Avrupa Birliği’nden (AB) gözlemciler ve AfB Komisyonu’ndan uzmanların katılımıyla Mısır, Etiyopya ve Sudan’ın Su Kaynakları Bakanları arasındaki müzakereler, 3 Ağustos’ta iki haftalık süreyle yeniden başladı. Sudan, geçiş hükümetinin bileşenleriyle iç istişarelerde bulunmak üzere bir haftalığına müzakerelerin ertelenmesini talep etmişti. Sudan Sulama ve Su Kaynakları Bakanı Yasir Abbas, yaptığı açıklamada, Sudan müzakere heyetinin bir önceki müzakere turunun sona ermesinden bu yana geniş istişareler gerçekleştirdiğini belirtti.
Abbas, üç ülke arasında bir anlaşmaya varmadan önce tek taraflı bir Etiyopya hareketinin, Nahda Barajı’nın çevresel ve toplumsal etkileri hakkında endişelere neden olduğunu ifade etti.
Mısır’ın açıklamasına göre teknik ve yasal komiteler, bugün (4 Ağustos) ve yarın tartışmalı noktaları iki paralel yolla tartışmaları ve tartışma sonuçlarını gelecek perşembe günü yapılacak bir bakanlık toplantısında sunmaları hususlarında uzlaşı sağladı.
AfB, geçen Temmuz ayından bu yana on yıldır var olan su çatışmasını sona erdirecek nihai bir anlaşmaya varma umuduyla zorlu müzakerelere sponsor oluyor.
Gerçekleştirilen birkaç toplantı ilerleme göstermedi. Ancak üç ülkenin liderleri himayesinde geçen Temmuz sonunda AfB ofisinin bir toplantısı, müzakereleri yeniden başlatmaya karar verdi.
Son haftalarda Etiyopya’nın, bir anlaşmaya varmadan önce baraj rezervuarını doldurma faaliyetinin ilk aşamasının sona erdiğini ilan etmesi sonrasında anlaşmazlık tırmandı. Mısır, 3 Ağustos’ta Nahda Barajı’nı doldurmak için aşağı havza ülkeleriyle istişare ve koordinasyon olmaksızın tek taraflı eylemlere karşı olduğunu ifade etti. Mısır Su Kaynakları ve Sulama Bakanı Muhammed Abdulati, yaptığı açıklamada, söz konusu eylemin ‘Etiyopya’nın adil bir anlaşmaya varmak istemediğini ve (üç ülke arasında 2015 yılında imzalanan) İlkeler Bildirgesine karşı çıktığını gösterdiğini’ vurguladı.
Abdulati, barajın doldurulması ve işletilmesi ile ilgili bir anlaşmanın hızlı bir şekilde sonuçlandırılmasının önemine dikkati çekerken, Mısır’ın iki haftalığına düzenlenecek mevcut müzakereler sırasında çalışma mekanizması önerdiğini belirtti.
Sudan da Mısır’ın tavrına destek verirken, Sudan Su Kaynakları Bakanı Yasir Abbas ise yaptığı açıklamada, “Üç ülke arasında bir anlaşmaya varmadan önce Etiyopya’nın tek taraflı şekilde ortaya koyduğu eylem, gelecekte de bu tür bir eylemin tekrarlanması halinde özellikle Mavi Nil kıyısındaki Nahda Barajı’nın çevresel ve toplumsal etkileriyle ilgili endişeleri yeniden gündeme getirdi” dedi.
Sudanlı heyet, yaptığı açıklamada, uluslararası hukukun gereklerine uygun olarak, üç ülke arasında Nahda Barajı’nın güvenliğini garanti eden bir anlaşmanın imzalanması ve bu alanda bilgi alışverişi yapılması gerektiğini kaydetti.
4 milyar dolara mal olan ve 6 bin 450 megavat elektrik üretim kapasitesine sahip olacak olan baraj, Etiyopya’nın Afrika’nın en büyük elektrik ihracatçısı olma hedefini taşıyan temel taşı olarak nitelendiriliyor. Ancak aynı zamanda Mısır’ın 100 milyondan fazla insanın bağlı olduğu Nil’den sağlanan, su kaynaklarındaki düşüşle ilgili endişesini yüzde 90’ın üzerine çıkarıyor. Sudan, toplantılarla ilgili raporlarında, Afrikalı uzmanların sunduğu çözüm önerilerini memnuniyetle karşıladığını açıkladı.
Sudan Su Kaynakları Bakanı, mevcut müzakere turunun belirleyici olması ve iki haftalık müzakere dönemi için net bir gündem belirlenmesi çağrısı yaptı.
Sudanlı heyet, 6 Ağustos’ta müzakere turlarının bakanlık düzeyinde yeniden başlayacağını duyurdu. Müzakere oturumunun arifesinde Etiyopya, geçen pazar günü vatandaşlarını, başkent Addis Abada’da ‘Nil’de Nahda Barajı’nın inşasına dair ilerlemelerin kutlanması ve inşaatın tamamlanmasını desteklenmesi’ için seferber etti.
Bu çerçevede on binlerce Etiyopyalı, ellerinde ülkelerinin bayrağını ve hükümetin başarısını yücelten posterler taşıyarak, başkent sokaklarına akın etti. Bazı vatandaşlar, kutlama yapmak üzere halka açık yerlerde dans etti. Etiyopya’nın diğer şehirlerde de benzer kutlamalar düzenlendi. Etiyopya Haber Ajansı’na göre etkinlik, ‘Seslerimiz baraj için’ gibi çeşitli sloganlar altında Ulusal Konsey ofisi tarafından düzenlendi. Aynı şekilde Etiyopya Başbakan Yardımcısı Demeke Mekonnen de yaptığı açıklamada, “Yaşamın her kesiminden Etiyopyalılar, Nahda Barajı projesinin inşasına büyük katkıda bulundular” dedi.