20 kişinin ölümüne neden olan şiddetli yağmur ve seller, Yemen’in tarihi yapılarını tehdit ediyor

Sana’daki caddelerden birinin birkaç gün önceki hali (EPA)
Sana’daki caddelerden birinin birkaç gün önceki hali (EPA)
TT

20 kişinin ölümüne neden olan şiddetli yağmur ve seller, Yemen’in tarihi yapılarını tehdit ediyor

Sana’daki caddelerden birinin birkaç gün önceki hali (EPA)
Sana’daki caddelerden birinin birkaç gün önceki hali (EPA)

Yemenli sağlık kaynakları, son günlerde başta Marib, Sana, Hucce ve Hudeyde olmak üzere bazı Yemen illerini vuran şiddetli yağışlar nedeniyle en az 20 kişinin hayatını kaybettiğini, birçoğunun yaralandığını, binlerce ailenin ise evlerini kaybettiğini bildirdi. Meteorologlar ise yağmurların önümüzdeki günlerde de devam edeceğini öngörüyor.
Sana'daki tarihi surların bir kısmının ve birkaç evin yıkılmasının ardından, başkentte Husi grubuna tabi Eski Eserler ve Tarihi Şehirler Genel Müdürlüğü, yardım çağrısında bulundu.
Marib’deki sağlık dairesi, resmi Facebook sayfasından yaptığı açıklamada, şehri vuran şiddetli yağmur ve sel nedeniyle Sirvah, Cuba, Harib, Vadi ilçeleri ve şehrin kırsalında toplamda 17 kişinin hayatını kaybettiğini, 4 kişinin ise yaralandığını bildirdi. 16 kişinin boğulduğu, 1 kişiye ise şimşek çarptığı, bu kişilerden 8’inin çocuk, 9’unun ise yaşça büyük kişiler olduğu belirtildi. İbb ve Sana şehirlerinden başka bir kaynak ise er-Radma ilçesindeki yağmurlarda yaşanan heyelanda en az 2, Beni Matar ilçesindeki heyelanda ise 1 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı.
Yerlerinden edilmişlerin kaldığı kamplar idaresindeki icra biriminin daha önceki raporunda, Marib, Abyan ve Dali illerindeki şiddetli yağmur ve rüzgarların, bu kamplarda ciddi hasara yol açtığı, 2 bin 242 kişinin kaldığı çadırların bu afetlerden etkilendiği belirtilmişti.
Rapor, Marib’in batısında bulunan Sirvah’daki baraj havzası suyunda yaşanan yükselmenin es-Savabin, er-Ruda, Zennet el-İyal ve Arak kamplarında hasara yol açtığını ortaya koydu. Baraj yakınlarında bulunan bu kamplardaki toplamda 4 bin 871 aileden bin 340’nın taşkından etkilendiği belirtildi. Binaların sulara, çadırların ise erozyona kapıldığı, 430 ailenin çadırının tamamen etkilendiği, bin ailenin kaldığı çadırın ise kısmen etkilendiği bildirildi. 900 ailenin elindeki tüm gıda maddeleri ve diğer eşyaların yağmur sularından etkilendiği, 123 ailenin sahip olduklarının ise kısmen etkilendiği, aynı zamanda kamplardaki lavaboların, kanalizasyon şebekeleri ve su depolarının da zarar aldığı söylendi.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Hacca ve Hudeyde’de yaşanan şiddetli sel ve yağışlar, 9 binden fazla aileye zarar verdi” ifadelerini kullandı. UNHCR ekiplerinin binlerce kişiye yardım etmek, bu kişilere sığınak, yatak ve battaniye gibi elzem malzemeler sağlamakta hızlı davrandığı zikredildi.
Sana'daki Tarihi Eserler Kurulu, şehrin yüzlerce yıldır ayakta duran eski binalarının şiddetli yağmurlar nedeniyle yıkılmaya devam ettiğini dile getirdi. Darbeci Husi otoritelerine bağlı olan kurul, şehrin güney ve kuzeyindeki surların çatı ve duvarlarının da kısmen yıkıldığını aktardı.
Yemen Başbakanı Muin Abdülmelik, Marib Barajı'ndan yükselen sürekli sel akışının getirdiği olası risklere acil çözümler uygulama, bu durumdan zarar görenlere yardım çabalarının yoğunlaştırılması ve yerinden edilmişlerin içinde bulunduğu vaziyete önem verilmesi konularına odaklandı.
Resmi kaynaklara göre, Başbakan Abdülmelik, Marib valisi Tuğgeneral Sultan el-Arade ile gerçekleştirdiği telefon konuşmasında, Sirvah ilçesindeki şiddetli yağmur ve fırtınalardan etkilenenler için güvenli yollar inşa etmek ve geçitler açmak için yapılan çalışmaları gözden geçirdi.
Aynı zamanda, yerel otoritenin tüm Marib bölgelerinde yağışlardan zarar görenlere yapılması gerekli yardımın hızlandırılması, yerinden edilmişler konusunda ise insani yardım ortakları ile işbirliği ve koordinasyonun kurulması gerektiğini vurguladı.
Yemen Çalışma ve Sosyal İşler Bakanı, aynı zamanda Yüksek Yardım Komitesi Başkan Yardımcısı İbtihac el-Kamil, insani müdahalelerin yoğunlaştırılması, etkilenen insanlara yardım ve barınma sağlanması çağrısında bulundu.
Özel ve kamu kuruluşlarında, hayvancılık ve tarım alanlarında ciddi zararların kaydedildiğine, durumun trajik olduğuna değinen Kamil, Hudeyde ve batı kıyılarında yağış ve sellerden ciddi derecede etkilenenlerin gerekli tüm ihtiyaçlarını sağlamak için acil müdahale ihtiyacını vurguladı.
Yemenli Bakan, bölgesel ve uluslararası örgütlere, mağdurların karşı karşıya olduğu zararın karşılanması, bu kişilere gıdadan barınmaya gerekli her türlü ihtiyaç ve yardımın sağlanması ve acılarının hafifletilmesi çağrısında bulundu. Bu konuda toplum ve iş insanları düzeyindeki girişimlerin de önemine vurgu yaptıç
Resmi kaynaklar, Yemen Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi’nin Marib, Abyan, Dali, Hacca ve diğerleri gibi şiddetli yağış ve sellerden etkilenen illerde zarar görenlere ve yerinden edilen kimselere yardım edilmesi ve afetlerin yansımalarının üstesinden gelinmesi yönünde gerekli önlemlerin derhal alınması emri verdi.
Saba’nın haberine göre, illerin valileri telefon konuşması gerçekleştiren Cumhurbaşkanı, tüm mağdurların elinden tutmak için yardım ve kurtarma alanındaki saha komitelerinin çalışmalarının etkinleştirilmesi, kaydedilen zararların Yüksek Acil Durum Komitesi ile işbirliği içerisinde giderilmesi gerektiğini vurguladı.



Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
TT

Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)

Ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında iki yılı aşkın süredir devam eden şiddetli savaşın ardından, Sudan'ın başkenti Hartum'da ticari faaliyetler ve günlük yaşam yavaş yavaş normale dönmeye başladı. Modernliğin ve güzelliğin sembolü olan şehir, bugün yıkımın enkazı üzerinde duruyor ve yeniden ayağa kalkmaya çalışıyor. Binlerce yıkık bina, başkentte Mehdi Devrimi’nden bu yana ilk kez yaşanan savaşın şiddetini gözler önüne seriyor.

uı8o9
Sudan Merkez Bankası binası ve yakınındaki bir otelde meydana gelen hasarın izleri (Şarku’l Avsat)

Savaşın izleri binalarda ve sokaklarda halen açıkça görülüyor. Başkentin birçok simgesel yapısı tamamen veya kısmen yakıldı ya da yıkıldı, binaların duvarlarında kurşun delikleri var. Bankalar ve devlet daireleri kapısız ve penceresiz hale geldi; içlerinden yangın ve is kokusu yayılıyor.

Toplu taşımaya temkinli dönüş

Hartum'un merkezindeki ana ulaşım istasyonu olan ve Jackson durağı olarak bilinen istasyonda, toplu taşıma araçları eyaletin şehirlerinden ve ilçelerinden vatandaşları taşımaya yeniden başladı, ancak Hartum'un en ünlü pazarlarından biri olan Arap Pazarı’na ulaşmak için halen yürüyerek veya özel araçlarla gitmek gerekiyor.

Yetmişli yaşlarında bir adam yorgun adımlarla pazara doğru yürüyordu. Yürümekten yorgun düşen adam, başındaki takkesini kaldırarak terini sildi. Şarku’l Avsat’a eski dükkanını kontrol etmek ve 200 bin Sudan cüneyhi (73 dolar) değerinde mal ve eşya satın almak istediğini söyledi. Şehrin en büyük ve en ünlü ticaret merkezi olan Vaha Hartum’u çevreleyen yıkıma işaret eden yaşlı adam, gözlerinden umut ışığı saçarak, “Bu yıkım yeniden inşa edilecek, önemli olan dersimizi almamız” dedi ve sonra sessizliğe büründü.

Altınlar nereye gitti?

Yanan Vaha Hartum'un yakınında arabalar hareket ediyor ve insanlar dolaşıyor, ancak dükkanlar henüz açılmadı. Bazıları sadece mallarını kontrol etmekle yetiniyor, diğerleri ise el-Fercabi Eczanesi yazan tabelanın altında arabalarının bakımını yapmaya devam ediyor.

frgthyuı
Savaşın izlerini taşıyan yıkık bir ticaret merkezi (Şarku'l Avsat)

Bir zamanlar Sudan'ın en büyük altın ticaret merkezlerinden biri olan Altın Binası, yangına rağmen halen ayakta duruyor. Öte yandan, Hartum Valisi ile şirket sahipleri arasında bölgedeki altın ticaretini canlandırmanın yollarını görüşmek üzere bir toplantı yapılacağı konuşuluyor.

Hartum Ulu Camii

1901 yılında Hidiv Abbas Hilmi Paşa tarafından açılan ve tarihi bir mimari eser olan Hartum Ulu Camii, savaştan nasibini aldı ve çevresi ile birlikte büyük hasara uğradı. Bakım çalışmaları tamamlanmak üzere olan caminin birkaç gün içinde ibadete açılması planlanıyor. Savaştan önce Hartum Ulu Camii, ibadet etmek ve ders halkalarına katılmak için Hartum'un dört bir yanından gelenlerden yoğun ilgi görüyordu.

yjuı
Başkentin merkezindeki bir ticaret merkezinde meydana gelen yıkımdan (Şarku'l Avsat)

Saray Caddesi

Hartum'un merkezindeki ana caddelerden biri olan Saray Caddesi, adını, güney kapısında bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan almıştır. Çatışmalar sırasında büyük bir savaş alanı olan cadde, son dönemde yeniden hareketlendi; özellikle Cumhuriyet Caddesi ile kesiştiği noktada özel araçların gelip gittiği görülüyor.

gthyujı
Cumhuriyet Caddesi'nin çukur kısımlarındaki su birikintileri (Şarku'l Avsat)

Diğer caddelerin aksine Saray Caddesi her iki yanında küçük su birikintileri olmasına rağmen en temiz cadde olarak kabul ediliyor. Seyyid Abdurrahman Caddesi ile kesiştiği noktada ise el-Ehli Bankası binasında bakım çalışmaları başladı; bankanın faaliyetlerine yeniden başlaması için hazırlıklar yapılıyor.

Hürriyet Caddesi

Hürriyet Caddesi, Hartum'un batı kesiminde, elektrikli ev aletleri mağazalarının bulunduğu bölgede yer alıyor. Esnaflardan bazıları dükkanlarına geri döndü; yetkililerin bölgeyi güvenli hale getirecekleri ve yıl sonuna kadar devlet vergilerinden muaf tutacakları sözü vermeleri üzerine, caddede nispeten canlanma başladı.

Dükkân sahipleri kurban kesip, şeker ve meyve suyu dağıttılar. Özgürlük Caddesi'ni Sudan bayraklarıyla süslediler ve hoparlörlerden milli marşlar çalarak Hartum'un ticaret merkezinde hayatın normale döndüğünü ilan ettiler.

jukılo
Başkent Hartum’un batısındaki Hürriyet Caddesi'nde hareketlilik yaşandı. (Şarku'l Avsat)

40 yıldır elektrikli ev aletleri satıcısı olan Babekir Hasan, “Bu dönüş, Hartum'da hayatın normale döndüğü anlamına geliyor. Tüm esnafı geri dönmeye çağırıyorum, çünkü durum şu anda istikrarlı” diyerek mutluluğunu dile getirdi. Bir diğer esnaf Salah Surkti ise, mallarını makul fiyatlarla satabilmek için vergilerin düşürülmesini talep etti ve savaş sırasında 200 milyon Sudan cüneyhi (73 bin dolar) kaybettiğini belirterek, “Tüccar kaybını üzülerek günlerini geçirmemeli, ayağa kalkıp yeniden başlamalı” dedi.

dvfgbh
Başkent Hartum'da işlerine geri dönen dükkanlar (Şarku'l Avsat)

Devlet ayağa kalkmaya çalışıyor

Başkent Hartum’daki yeni boyanmış binalar, istikrara dönüşün işaretlerini yansıtıyor. Öte yandan Hartum genelindeki birçok devlet kurumunda restorasyon çalışmaları başladı. Hartum Yasama Konseyi'ndeki (eyalet parlamentosu) hasara rağmen, bazı çalışanlar elektrik ve su olmadan çalışıyor. Yakındaki Elektrik İdaresi binası ise tamamen yanmış gibi görünüyor.

hyjuk
Başkent Hartum’da yaşanan savaş nedeniyle onlarca dükkân ve alışveriş merkezi yıkıma uğradı. (Şarku'l Avsat)

Bir çalışan, hizmetlerin yeniden sağlanmasının yakın olduğunu, ancak ‘en önemli konunun güvenliğin sağlanması’ olduğunu vurguladı.

Nil Nehri'nin iki kolunun birleştiği nokta, Hartum'un Omdurman'a açılan kapısı

El-Mukran bölgesi, adını Beyaz ve Mavi Nil nehirlerinin kesiştiği noktadan alıyor. Hartum ve Omdurman arasında yoğun trafik hareketliliğine sahne olan bu bölge, Omdurman'a giriş kapısı olmasının yanı sıra, Sudan Merkez Bankası Başkanlığı, Zain Telekomünikasyon Şirketi binaları, oteller, Sudan Müzesi ve diğer büyük kurumların da bulunduğu bir bölgedir. Ancak bu bölge de yıkım ve tahribattan nasibini aldı.

sdfghy
Başkent Hartum’daki bir çarşıda dükkanının yıkıntıları önünde duran bir esnaf (Şarku'l Avsat)

Büyük kayıplara ve geniş çaplı yıkıma rağmen Hartum yavaş ama emin adımlarla yeniden ayağa kalkmaya başladı. Dükkanların ve çarşıların yeniden açılması, camilerin ve devlet binalarının onarılması, savaşın yaralarını yaşayan bu şehrin, halkının desteği ve azmiyle yeniden ayağa kalkabileceğinin işaretleri.