Çin’den ABD’ye İran silah ambargosu itirazı

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo iki gün önce bir basın toplantısında açıklama yapıyor (AFP)

Çin, ABD’nin İran’a uygulanan silah ambargosunun süresinin uzatılması için gösterdiği diplomasiye karşı çıktı. Çin’den gelen bu tepki, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun, ABD’nin gelecek hafta İran’a uygulanan silah ambargosunun süresinin uzatılması için Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’ne bir karar tasarısı sunacağını duyurmasının ardından geldi. Diplomatlar ise bu planın konseyde destek bulamayacağına dair uyarılarda bulunuyor.
İran’a şu an uygulanan silah ambargosunun geçerlilik süresi 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşma gereğince 18 Ekim’de sona eriyor. ABD Başkanı Donald Trump, balistik füze programlarını ve İran’ın bölgedeki davranışlarının düzeltilmesini içeren daha kapsamlı bir anlaşma imzalamak amacıyla 2018 yılında bu anlaşmadan geri çekilmişti.
Reuters’a göre Pompeo gazetecilere verdiği demeçte “ABD, İran’a uygulanan silah ambargosunun süresinin uzatılması için BM Güvenlik Konseyi’ne bir karar tasarısı sunacak… Sunduğumuz önerge açık bir şekilde makul. Öyle ya da böyle biz doğru olanı yapacağız. Silah ambargosunun uzatılmasını sağlayacağız” ifadelerini kullandı. Nükleer anlaşmaya taraf olan ülkelerden gelen ilk tepkide Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wen dün yaptığı açıklamada Çin’in, ABD’nin sunduğu önergeye karşı olduğunu söyledi.
ABD tarafından hazırlanan karar tasarısının Rusya ve Çin’i veto haklarını kullanmaya zorlamak için en az dokuz oya ihtiyacı var. Moskova ve Pekin ise bu haklarını kullanacaklarına işaret etti. Bazı diplomatlar, Washington’un dokuz oyu bile alacağından şüphe duyuyor.
ABD silah ambargosunun süresinin uzatılmasında başarısız olduğu takdirde, nükleer anlaşmaya dahil olan bir posedür kapsamında BM’nin İran’a uyguladığı tüm yaptırımları yeniden devreye sokacak mekanizmayı etkinleştirme tehdidinde bulundu.
Böyle bir hareket, Tahran’ın nükleer silah geliştirme yönündeki şüpheli çabalarını askıya almak için bir araç sayılan anlaşmayı yok edecek. Washington, BM Güvenlik Konseyi tarafından çıkarılan bir karar kendisini hala anlaşmada ortak olarak gösterdiği için yaptırımları yeniden dayatabileceğini savunuyor.
İran, ABD’nin anlaşmadan çekilmesi ve yaptırımları yeniden dayatmasına karşılık nükleer anlaşmanın bazı kısımlarını ihlal etmişti.
ABD’nin İran Özel Temsilcisi Brian Hook, geçtiğimiz çarşamba erken saatlerde Kolorado’nun Aspen ilçesinde online olarak düzenlenen bir güvenlik forumunda “İran’ın zenginleşmesine izin verildiği sürece, ileride şunu tartışacağız: İran nükleer bir silah üretmeye ne kadar yakın?” dedi.
Reuters’ın haberine göre diplomatlar, Washington’un, Tahran’a uygulanan BM yaptırımlarını tekrar devreye sokmaya çalıştığı takdirde çetin ve karmaşık bir mücadele ile karşı karşıya kalacağını belirtiyor.
ABD’nin BM Güvenlik Konseyi’ne şikayetini iletmesi ve Güvenlik Konseyi’nin 30 gün içerisinde İran’a yönelik yaptırımların hafifletilme sürecine devam edilmesine yönelik karar tasarısını oylaması gerekiyor. Böyle bir karar tasarısının belirlenen süre içerisinde sunulmaması halinde ise, İran’a yönelik yaptırımlar yeniden yürürlüğe konulacak.