Türkiye’nin Libya gündemi: İtalya’nın Mısrata’dan çekilmesi ve Sirte ile Cufra’nın UMH’ye devredilmesi

Türkiye Dışişleri Bakanı, 6 Ağustos’ta Trablus'ta Halid el-Mişri ile görüştü (AFP)
Türkiye Dışişleri Bakanı, 6 Ağustos’ta Trablus'ta Halid el-Mişri ile görüştü (AFP)
TT

Türkiye’nin Libya gündemi: İtalya’nın Mısrata’dan çekilmesi ve Sirte ile Cufra’nın UMH’ye devredilmesi

Türkiye Dışişleri Bakanı, 6 Ağustos’ta Trablus'ta Halid el-Mişri ile görüştü (AFP)
Türkiye Dışişleri Bakanı, 6 Ağustos’ta Trablus'ta Halid el-Mişri ile görüştü (AFP)

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Libya ve Doğu Akdeniz konulu görüşmelere devam ederken, Libya’nın Sirte ve Cufra şehirlerini Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (UMH) teslim etme önerisinin mevcut olduğunu belirtti. Çavuşoğlu, ayrıntılı bilgiye ise yer vermedi.
Çavuşoğlu, 6 Ağustos’ta aniden gittiği Libya’nın başkenti Trablus’ta UMH Başkanlık Konseyi Başkanı Fethi Başağa ve Maltalı mevkidaşı Evarist Bartolo ile görüşmesinin ardından, ülkesinin, ‘durumu çok karmaşık olarak nitelediği’ Libya’da siyasi çözüm görüşmelerinin devamlılığı konusunda Rusya’ya güvence verdiğini söyledi. Bakan, ‘Kahire Bildirgesi’ girişimi gibi ortaya koyulan girişimlerin faydasız olduğunu belirtirken, “Çabalarımızı sürdürüyoruz. Kahire girişimi gibi önerilen girişimlerden hiçbir fayda sağlanamayacak. Sonuna kadar diyalog yolunda çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.
Anadolu Ajansı (AA) tarafından aktarılana göre Çavuşoğlu, Libya Ulusal Ordusu (LUO) Komutanı Mareşal Halife Hafter’in, bir siyasi çözüme de ateşkese de inanmadığını belirtirken, Fransa’yı da ‘Mısır ve Suriye’den gönderilen silahları görmezden gelmekle’ suçladı.
Birleşmiş Milletler (BM) ve uluslararası raporlardan ‘ülkesinin Türkiye yanlısı UMH milislerini desteklemek için Türk askerinin yanı sıra, devasa silah sevkiyatları ve binlerce paralı asker gönderdiği haberlerini takip eden Çavuşoğlu, Avrupa Birliği’nin (AB) Libya’ya silah yasağı uyguladığı Irini operasyonunu da ‘aşırı’ olarak nitelendirdi. Bakan birkaç gün önce bir deniz operasyonuna katılması için gemi gönderen Almanya’ya da Libya’da tarafsız olma çağrısı yaparak, “Almanya, herhangi bir tarafın yanında olmamalı, tarafsız kalmalıdır. Ancak Fransa’nın baskısına maruz kaldı ve Irini operasyonu kapsamında hareket etmek için bir gemi gönderdi” dedi.
Türk Bakan, Libya’daki koşulların ateşkese rağmen oldukça karmaşık olduğunu söylerken, Ankara’nın UMH’ye destek için başkent Trablus’a paralı asker ve silah göndermeye çalıştığı bir dönemde, siyasi bir çözüme ulaşmak için görüşmelere devam etme çağrısı yaptı.

SOHR: Paralı asker transferi devam ediyor
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), birkaç gün önce Türkiye’nin paralı asker transferine devam ettiğini söylerken, 2 bin 500’ü Tunus vatandaşlığına sahip 17 binden fazla paralı askerden 10 bininin geçen aylarda Libya’ya ulaştığına dikkati çekti.
Öte yandan Türkiye’nin Mogadişu Büyükelçisi Mehmed Yılmaz, ülkesinin Mogadişu’dan ‘LUO’ya karşı savaş cephelerine katılmaları için Somalili asker göndermesi’ talebinde bulunduğu iddialarını yalanladı. Büyükelçi, ismini zikretmediği bazı ülkelerin ‘sosyal medya platformları aracılığıyla kasten yanıltıcı’ söylemlerde bulunduğunu ifade etti.
Mevlüt Çavuşoğlu’nun Maltalı mevkidaşı ile Libya’ya iş ziyaretinde bulunduğunu açıklayan Türkiye Dışişleri Bakanlığı’na göre Türk Bakan, başkent Trablus’taki UMH binasında Serrac ve Bartolo ile Libya arenasındaki son gelişmeleri ve krizi siyasi yollarla çözmenin yollarını görüştü.
Ziyarette Malta, Libya ve Türkiye’nin gündeminde yer alan konuların masaya yatırıldığı ifade edildi.
Ziyaretten iki hafta önce de Türkiye Savunma Bakanı Hulusi Akar, Libya meselesini görüşmek üzere Ankara’da UMH Dışişleri Bakanı Fethi Başağa ve Malta Ulusal Güvenlik ve İçişleri Bakanı Byron Camilleri ile üçlü bir toplantı düzenledi. Akar, görüşme öncesinde de Katar’a bir günlük ziyarette bulunmuştu. Aynı şekilde Katar İçişleri Bakanı Halid el-Atiyye, Maltalı Bakan ve Başağa ile Ankara’da bir araya geldi.
Diğer taraftan İtalya Savunma Bakanı Lorenzo Guerini, geçtiğimiz Çarşamba günü Genelkurmay Başkanı Enzo Vecciarelli, Dış Güvenlik Teşkilatı Başkanı General Gianni Carvelli, Savunma Bakanlığı Harekat Komutanı General Luciano Portolano, tam yetkili danışman Massimo Marotti ve Askeri Politika Dairesi Başkanı Amiral Gianfranco Antoni ile Trablus’a ziyarette bulundu. İtalyalı yetkililer, Serrac ve UMH’deki askeri ve siyasi yetkililerle Libya’daki gelişmeler, mayın temizleme ve bubi tuzakları alanında güvenlik ve askeri işbirliği meselelerinin takibi, eğitim programlarını hazırlama, Libyalı askeri öğrencileri İtalyan askeri kolejlerinde kabul etme, İtalyan şirketlerin Libya’daki faaliyetlerini yeniden başlatması gibi meseleleri ele aldı.
İki taraf, Ulusal Petrol Kuruluşu’nun gözetimi altında petrol üretiminin yeniden başlamasına ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.
İtalya Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio, 6 Ağustos’ta Türk mevkidaşı Mevlüt Çavuşoğlu ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. İki bakan, İtalya ile Türkiye arasında Libya meselesi ve Doğu Akdeniz hususundaki işbirliğini güçlendirmek ve Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye arasında yapıcı bir diyalog yürütmek üzere ortak niyetlerini dile getirdi.
Basın organları ise 6 Ağustos’ta İtalya’nın bölgede bulunan Türk kuvvetlerin talebi üzerine askerlerini Misrata’nın dışına nakletmeyi planladığını duyurdu.



Fas’a tepki yağıyor: Z kuşağı aktivistlerine korkunç muamele

Gençlerin başını çektiği eylemlerde Fas kralı ve başbakanının istifası istenmişti (AP)
Gençlerin başını çektiği eylemlerde Fas kralı ve başbakanının istifası istenmişti (AP)
TT

Fas’a tepki yağıyor: Z kuşağı aktivistlerine korkunç muamele

Gençlerin başını çektiği eylemlerde Fas kralı ve başbakanının istifası istenmişti (AP)
Gençlerin başını çektiği eylemlerde Fas kralı ve başbakanının istifası istenmişti (AP)

Fas'taki Z kuşağı protestolarında gözaltına alınan gençlere kötü muamele edilmesi tepki çekti.

Guardian'ın irtibata geçtiği aile ve avukatlar, gözaltındaki gençlerin polis merkezlerinde dövüldüğünü, saatlerce yiyecek ve su verilmeden tutulduğunu ve bazı durumlarda kendilerine zorla ifade imzalatıldığını savunuyor.

Kimliğinin paylaşılmaması şartıyla konuşan bir anne, 18 yaşındaki oğlunun protestolara katılmamasına rağmen iki aydan uzun süredir gözaltında tutulduğunu söylüyor:  

Oğlum bir eyleme bile katılmamıştı. Bir büfede yemek yerken gözaltına alındı. Tutuklanırken o kadar kötü dövüldü ki bazı dişleri kırıldı.

Anne, oğlunun polis merkezinde ifade tutanaklarını imzalamayı reddettiği için yeniden dövüldüğünü de sözlerine ekledi. 

Sivil toplum kuruluşu (STK) Fas İnsan Hakları Derneği (AMDH) de bazı kadın protestocuların taciz, hakaret ve cinsiyetçi söylemlere maruz kaldığını aktarıyor.  

Haberde, Agadir yakınlarındaki Lqliaa kasabasında 1 Ekim'de düzenlenen gösterilerde üç protestocunun güvenlik güçleri tarafından vurularak öldürüldüğü iddiası da paylaşılıyor. 

Olayda 12 yaşındaki çocuklar da dahil 14 protestocunun yaralandığı belirtiliyor. Yetkililerse bir grup eylemcinin polis karakoluna saldırdığını, ekiplerin de buna karşılık verdiğini savunuyor. 

Uluslararası Af Örgütü'ne göre şimdiye dek protestolarla bağlantılı olarak 2 bin 400'den fazla kişi hakkında hukuki işlem başlatıldı. 

AMDH, duruşmalarda avukatların bulunmadığına, soruşturmaların yetersiz yürütüldüğüne ve masumiyet karinesinin uygulanmadığına dikkat çekiyor. Onlarca kişiye 15 yıla varan hapis cezaları verildiği aktarılıyor. Çocuklar da dahil birçok göstericinin davası sürüyor.

STK'nin Marakeş şubesinden Mustapha Elfaz, "Gençlerin polis gözetiminde işkence gördüklerine dair korkunç tanıklıklar duyduk" diyor.

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nden Ahmed Benchemsi şunları söylüyor: 

Hükümet açıkça korktu ve herhangi bir muhalefet biçimine müsamaha göstermeyecekleri yönünde güçlü bir mesaj vermek için böyle bir baskıya başvurdu.

Eylülde patlak veren eylemlerde halk, en az 11 kentte yolsuzluğu protesto etmek için sokaklara dökülmüştü.

Göstericiler, Rabat yönetiminin sağlık ve eğitimi önemsemeyip uluslararası spor organizasyonlarına para akıttığını savunuyor. İspanya ve Portekiz'le birlikte 2030 FIFA Dünya Kupası'na ev sahipliği yapmaya hazırlanan ülkede "Stadyumlar burada, hastaneler nerede?" sloganları duyulmuştu. 

Z Kuşağı 212 ve Fas Gençliğinin Sesleri gibi örgütlerin liderlik ettiği protestolar barışçıl başlasa da güvenlik güçleriyle çatışmalar nedeniyle üç kişi yaşamını yitirmiş, 600'den fazla kişi yaralanmıştı.

Independent Türkçe, Guardian, News International


İsrail gaz hamlesiyle Trump-Sisi-Netanyahu görüşmesine zemin mi hazırlıyor?

Sisi ve Netanyahu’nun 2017’de BM Genel Kurulu sırasında gerçekleştirdiği görüşmeden bir kare (Reuters)
Sisi ve Netanyahu’nun 2017’de BM Genel Kurulu sırasında gerçekleştirdiği görüşmeden bir kare (Reuters)
TT

İsrail gaz hamlesiyle Trump-Sisi-Netanyahu görüşmesine zemin mi hazırlıyor?

Sisi ve Netanyahu’nun 2017’de BM Genel Kurulu sırasında gerçekleştirdiği görüşmeden bir kare (Reuters)
Sisi ve Netanyahu’nun 2017’de BM Genel Kurulu sırasında gerçekleştirdiği görüşmeden bir kare (Reuters)

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun aylarca beklettikten sonra Mısır ile yapılan en büyük doğal gaz anlaşmasına onay vermesi, iki lider arasında olası bir zirveye ilişkin İsrail basınında yeni iddialar doğurdu. Ancak Kahire cephesi sessizliğini koruyor.

Şarku’l Avsat’ın CNN’den aktardığı bilgilere göre Netanyahu ile Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi arasında ABD’de bir görüşme düzenlenmesi gündemde. Ancak sürece yakın Mısırlı bir kaynak, böyle bir buluşmanın kolay olmayacağını belirterek, “Gaz anlaşması tek başına bunu sağlamaz. İsrail’in Gazze anlaşmasını uygulamada ilerleme göstermesi ve Mısır’ın güvenliğini garanti etmesi gerekir. Bölgedeki tansiyon bitmiş değil ve ekonomik çıkar niteliğindeki bir gaz anlaşması bu durumu değiştirmez” değerlendirmesinde bulundu.

CNN’e konuşan bir İsrailli kaynak, Netanyahu’nun gaz anlaşmasına yönelik ilanının “olası Netanyahu–Sisi görüşmesi için hazırlıkların bir parçası” olduğunu aktardı.

Netanyahu’nun bu ay içinde ABD’ye giderek Başkan Donald Trump ile Florida’daki Mar-a-Lago’da görüşmesi bekleniyor. Aynı kaynaklara göre, İsrail hükümeti anlaşmaya resmi onayı aylarca geciktirdikten sonra, sonunda Trump yönetiminin baskısıyla onay verdi. Washington yönetimi, Netanyahu ile Sisi’yi bir araya getirerek bölgesel barış girişimlerini ve “İbrahim Anlaşmaları”nın kapsamını genişletmek istiyor.

Netanyahu çarşamba gecesi yaptığı televizyon konuşmasında, “İsrail tarihindeki en büyük gaz anlaşmasına onay verdim. Anlaşmanın değeri 112 milyar şekel (34.7 milyar dolar). Bunun 58 milyar şekeli (18 milyar dolar) devlet hazinesine girecek” açıklamasını yaptı ve anlaşmanın Amerikan Chevron şirketi ile İsrailli ortaklar üzerinden Mısır’a gaz ihracatını içerdiğini söyledi.

wscf
Deyr el-Belah’taki geçici Filistinli kampından bir kare (AFP)

İsrail ve Mısır, 1979’da barış anlaşması imzalamış olsa da iki lider yaklaşık on yıldır kamuoyu önünde görüşmedi. Kahire’den ise söz konusu iddialara ilişkin henüz resmi bir açıklama yapılmadı.

Mısırlı düşünür Abdülmünim Said, olası zirveye dair, “Benim için geçerli olan sadece Kahire’den gelen açıklamalardır” diyerek, gaz onayının barış sürecini canlandırıp canlandıramayacağının belirsiz olduğunu ifade etti. Said, “Bu durum sadece ekonomik bir anlaşma olarak kalabilir ve siyasi sonuç doğurmayabilir” dedi.

İsrail medyası ise iddiayı güçlendiren haberlerle çıktı. İsrail Kamu Yayın Kurumu, anlaşmanın Netanyahu ile Sisi arasında bu ay sonunda Florida’da bir görüşme ihtimalini doğurduğunu yazdı. Yedioth Ahronoth ve Kanal 12 de anlaşmanın Netanyahu–Trump–Sisi üçlü zirvesinin önünü açabileceğini aktardı; ayrıca Mısırlı tarafın, görüşmeye katılmak için anlaşma onayını şart koştuğunu belirtti.

Haberlere göre iki lider savaşın başlangıcından bu yana kamuoyuna açık şekilde konuşmadı ve taraflar arasındaki ilişkiler oldukça gergin. Kanal 12, Sisi’nin Temmuz ayında iç ve dış eleştirilere rağmen anlaşmayı kabul ettiğini, ancak İsrail hükümetinin beş ay boyunca süreci geciktirdiğini yazdı.

Aynı kaynaklara göre Mısır, Gazze’deki ateşkes sürecinde ilerleme sağlanmadan ve İsrail’in Gazze–Mısır sınır hattı olan Filadelfi Koridoru’ndan ve Nitsarim bölgesinden çekilmeden zirveye sıcak bakmıyor. Jerusalem Post da, gaz anlaşmasının üçlü zirve için gerekli siyasi tavizlerden yalnızca biri olduğunu kaydetti.

Mısırlı parlamenter Mustafa Bekri ise, gaz anlaşması ile olası liderler zirvesi arasında bağ kurulmasını reddetti. Bekri, İsrail kaynaklarından gelen iddialara itibar edilmemesi gerektiğini, esas olanın resmi Mısır tutumu olduğunu belirterek, “Mısır’ın pozisyonu nettir: Filistin halkının haklarının korunması ve Mısır’ın güvenliğinin garanti altına alınması vazgeçilmezdir” dedi.


Şam ve SDG yıl sonu yaklaşırken entegrasyon sürecini hızlandırmaya çalışıyor

Kamışlı’da gerçekleştirilen törende görüntülenen SDG unsurları (Arşiv – Reuters)
Kamışlı’da gerçekleştirilen törende görüntülenen SDG unsurları (Arşiv – Reuters)
TT

Şam ve SDG yıl sonu yaklaşırken entegrasyon sürecini hızlandırmaya çalışıyor

Kamışlı’da gerçekleştirilen törende görüntülenen SDG unsurları (Arşiv – Reuters)
Kamışlı’da gerçekleştirilen törende görüntülenen SDG unsurları (Arşiv – Reuters)

Suriye hükümeti ile Ana omurgasını YPG’nin oluşturduğu Kürtlerin liderliğindeki Suriye Demokratik Güçleri (SDG) arasında yürütülen entegrasyon görüşmelerine ilişkin kaynaklar, tarafların yıl sonunda dolacak süre öncesinde tıkanan anlaşmayı ilerletmek için yoğun çaba gösterdiğini aktardı.

Şarku'l Avsat'ın sürece yakın Suriyeli, Kürt ve Batılı kaynaklardan edindiği bilgilere göre taraflar son günlerde temaslarını yoğunlaştırdı. Ancak görüşmelerdeki gecikmelerin yarattığı memnuniyetsizlik dikkat çekiyor. Kaynaklar, mevcut şartlarda anlaşmayı ileriye taşıyacak büyük bir sıçrama beklentisinin zayıf olduğunu belirtiyor.

Beş farklı kaynağa göre, geçici Suriye hükümeti, kuzeydoğu bölgesini kontrol eden Kürt güçlerine bir öneri sundu. Kaynaklar Şam yönetiminin söz konusu öneride, yaklaşık 50 bin savaşçıdan oluşan SDG’nin üç ana tümen ve daha küçük birlikler halinde yeniden yapılandırılmasına kapı araladığı bilgisini verdi.

Öneriye göre SDG, komuta zincirinin bir bölümünden vazgeçecek ve kontrol ettiği bölgeleri Suriye ordu birliklerine açacak.

Ancak kaynaklar, bu planın hayata geçip geçmeyeceğinin belirsiz olduğunu vurguladı. Birçok yetkili, yıl sonuna kısa süre kalmışken kapsamlı bir anlaşmaya varma ihtimalinin zayıf olduğunu, daha fazla müzakereye ihtiyaç duyulduğunu ifade etti.