Türkiye’nin Libya gündemi: İtalya’nın Mısrata’dan çekilmesi ve Sirte ile Cufra’nın UMH’ye devredilmesi

Türkiye Dışişleri Bakanı, 6 Ağustos’ta Trablus'ta Halid el-Mişri ile görüştü (AFP)
Türkiye Dışişleri Bakanı, 6 Ağustos’ta Trablus'ta Halid el-Mişri ile görüştü (AFP)
TT

Türkiye’nin Libya gündemi: İtalya’nın Mısrata’dan çekilmesi ve Sirte ile Cufra’nın UMH’ye devredilmesi

Türkiye Dışişleri Bakanı, 6 Ağustos’ta Trablus'ta Halid el-Mişri ile görüştü (AFP)
Türkiye Dışişleri Bakanı, 6 Ağustos’ta Trablus'ta Halid el-Mişri ile görüştü (AFP)

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Libya ve Doğu Akdeniz konulu görüşmelere devam ederken, Libya’nın Sirte ve Cufra şehirlerini Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (UMH) teslim etme önerisinin mevcut olduğunu belirtti. Çavuşoğlu, ayrıntılı bilgiye ise yer vermedi.
Çavuşoğlu, 6 Ağustos’ta aniden gittiği Libya’nın başkenti Trablus’ta UMH Başkanlık Konseyi Başkanı Fethi Başağa ve Maltalı mevkidaşı Evarist Bartolo ile görüşmesinin ardından, ülkesinin, ‘durumu çok karmaşık olarak nitelediği’ Libya’da siyasi çözüm görüşmelerinin devamlılığı konusunda Rusya’ya güvence verdiğini söyledi. Bakan, ‘Kahire Bildirgesi’ girişimi gibi ortaya koyulan girişimlerin faydasız olduğunu belirtirken, “Çabalarımızı sürdürüyoruz. Kahire girişimi gibi önerilen girişimlerden hiçbir fayda sağlanamayacak. Sonuna kadar diyalog yolunda çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.
Anadolu Ajansı (AA) tarafından aktarılana göre Çavuşoğlu, Libya Ulusal Ordusu (LUO) Komutanı Mareşal Halife Hafter’in, bir siyasi çözüme de ateşkese de inanmadığını belirtirken, Fransa’yı da ‘Mısır ve Suriye’den gönderilen silahları görmezden gelmekle’ suçladı.
Birleşmiş Milletler (BM) ve uluslararası raporlardan ‘ülkesinin Türkiye yanlısı UMH milislerini desteklemek için Türk askerinin yanı sıra, devasa silah sevkiyatları ve binlerce paralı asker gönderdiği haberlerini takip eden Çavuşoğlu, Avrupa Birliği’nin (AB) Libya’ya silah yasağı uyguladığı Irini operasyonunu da ‘aşırı’ olarak nitelendirdi. Bakan birkaç gün önce bir deniz operasyonuna katılması için gemi gönderen Almanya’ya da Libya’da tarafsız olma çağrısı yaparak, “Almanya, herhangi bir tarafın yanında olmamalı, tarafsız kalmalıdır. Ancak Fransa’nın baskısına maruz kaldı ve Irini operasyonu kapsamında hareket etmek için bir gemi gönderdi” dedi.
Türk Bakan, Libya’daki koşulların ateşkese rağmen oldukça karmaşık olduğunu söylerken, Ankara’nın UMH’ye destek için başkent Trablus’a paralı asker ve silah göndermeye çalıştığı bir dönemde, siyasi bir çözüme ulaşmak için görüşmelere devam etme çağrısı yaptı.

SOHR: Paralı asker transferi devam ediyor
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), birkaç gün önce Türkiye’nin paralı asker transferine devam ettiğini söylerken, 2 bin 500’ü Tunus vatandaşlığına sahip 17 binden fazla paralı askerden 10 bininin geçen aylarda Libya’ya ulaştığına dikkati çekti.
Öte yandan Türkiye’nin Mogadişu Büyükelçisi Mehmed Yılmaz, ülkesinin Mogadişu’dan ‘LUO’ya karşı savaş cephelerine katılmaları için Somalili asker göndermesi’ talebinde bulunduğu iddialarını yalanladı. Büyükelçi, ismini zikretmediği bazı ülkelerin ‘sosyal medya platformları aracılığıyla kasten yanıltıcı’ söylemlerde bulunduğunu ifade etti.
Mevlüt Çavuşoğlu’nun Maltalı mevkidaşı ile Libya’ya iş ziyaretinde bulunduğunu açıklayan Türkiye Dışişleri Bakanlığı’na göre Türk Bakan, başkent Trablus’taki UMH binasında Serrac ve Bartolo ile Libya arenasındaki son gelişmeleri ve krizi siyasi yollarla çözmenin yollarını görüştü.
Ziyarette Malta, Libya ve Türkiye’nin gündeminde yer alan konuların masaya yatırıldığı ifade edildi.
Ziyaretten iki hafta önce de Türkiye Savunma Bakanı Hulusi Akar, Libya meselesini görüşmek üzere Ankara’da UMH Dışişleri Bakanı Fethi Başağa ve Malta Ulusal Güvenlik ve İçişleri Bakanı Byron Camilleri ile üçlü bir toplantı düzenledi. Akar, görüşme öncesinde de Katar’a bir günlük ziyarette bulunmuştu. Aynı şekilde Katar İçişleri Bakanı Halid el-Atiyye, Maltalı Bakan ve Başağa ile Ankara’da bir araya geldi.
Diğer taraftan İtalya Savunma Bakanı Lorenzo Guerini, geçtiğimiz Çarşamba günü Genelkurmay Başkanı Enzo Vecciarelli, Dış Güvenlik Teşkilatı Başkanı General Gianni Carvelli, Savunma Bakanlığı Harekat Komutanı General Luciano Portolano, tam yetkili danışman Massimo Marotti ve Askeri Politika Dairesi Başkanı Amiral Gianfranco Antoni ile Trablus’a ziyarette bulundu. İtalyalı yetkililer, Serrac ve UMH’deki askeri ve siyasi yetkililerle Libya’daki gelişmeler, mayın temizleme ve bubi tuzakları alanında güvenlik ve askeri işbirliği meselelerinin takibi, eğitim programlarını hazırlama, Libyalı askeri öğrencileri İtalyan askeri kolejlerinde kabul etme, İtalyan şirketlerin Libya’daki faaliyetlerini yeniden başlatması gibi meseleleri ele aldı.
İki taraf, Ulusal Petrol Kuruluşu’nun gözetimi altında petrol üretiminin yeniden başlamasına ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.
İtalya Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio, 6 Ağustos’ta Türk mevkidaşı Mevlüt Çavuşoğlu ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. İki bakan, İtalya ile Türkiye arasında Libya meselesi ve Doğu Akdeniz hususundaki işbirliğini güçlendirmek ve Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye arasında yapıcı bir diyalog yürütmek üzere ortak niyetlerini dile getirdi.
Basın organları ise 6 Ağustos’ta İtalya’nın bölgede bulunan Türk kuvvetlerin talebi üzerine askerlerini Misrata’nın dışına nakletmeyi planladığını duyurdu.



Trump’ın açıklaması ateşkesi tehlikeye mi attı? 17. Maddeyle Gazze'de fiili bölünme ihtimali masada mı?

Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampında kaplarını suyla dolduruyor (AFP)
Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampında kaplarını suyla dolduruyor (AFP)
TT

Trump’ın açıklaması ateşkesi tehlikeye mi attı? 17. Maddeyle Gazze'de fiili bölünme ihtimali masada mı?

Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampında kaplarını suyla dolduruyor (AFP)
Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampında kaplarını suyla dolduruyor (AFP)

ABD Başkanı Donald Trump’ın, Gazze’deki ateşkes anlaşmasının “ikinci aşamasının değiştirileceği” yönündeki kısa ve belirsiz açıklaması, bu değişikliğin ne anlama geldiğine ilişkin soruları gündeme taşıdı.

Uzmanlara göre Trump’ın işaret ettiği değişiklik, anlaşmanın uygulanma biçiminde bir revizyon anlamına geliyor. Buna göre, İsrail’in hâlihazırda yüzde 55’ini kontrol ettiği Gazze’den çekilmesi ve Hamas’ın silahsızlandırılmasına geçilmesi yerine, 17. maddenin devreye alınması söz konusu olabilir. Bu madde, barış planının taraflardan biri kabul etmese bile tek taraflı olarak ilerletilmesine imkân tanıyor.

10 Ekim’de yürürlüğe giren ateşkes anlaşmasındaki 17. madde, Hamas’ın öneriyi geciktirmesi veya reddetmesi halinde, “yardımların genişletilmesi dahil, planın belirtilen unsurlarının, İsrail ordusunun terörden arındırılmış olarak uluslararası istikrar gücüne devrettiği bölgelerde uygulanacağını” düzenliyor.

Geçen ekim ayında Hamas ile İsrail arasında imzalanan “barış belgesi” sadece birinci aşamayla ilgili maddeleri içeriyordu. Bu aşama; ilk ateşkes, İsrail güçlerinin geri çekilmesi, esir takası ve insani yardım girişlerinin kolaylaştırılmasını kapsıyor. Ancak savaş sonrası Gazze’nin yönetimine ilişkin “ikinci aşama” konusunda resmî bir mutabakat sağlanmış değil.

Perşembe günü yaptığı açıklamada Trump, planın ikinci aşamasının “çok yakında değiştirileceğini” söyledi. Açıklama, sürecin tıkanması ve sahadaki ilerlemenin sınırlı kalması nedeniyle endişelerin arttığı bir döneme denk geldi; ancak Trump değişikliğin içeriğine dair ayrıntı vermedi.

Görsel kaldırıldı.
Filistinli bir kadın, İsrail'in Han Yunus'ta düzenlediği bir baskın sonucu akrabalarından birinin öldürülmesine tepki gösteriyor (AFP)

Ahram Siyaset ve Strateji Merkezi İsrail Çalışmaları uzmanı Dr. Said Okaşa, (Saeed Okasha) Trump’ın sözünü ettiği değişikliğin büyük olasılıkla 17. maddeye dayanacağını belirtiyor. Okaşa’ya göre bu adım, “eski Gazze” ve “yeni Gazze” ayrımını güçlendirecek bir fiili bölünmeye kapı aralayabilir. Bu yaklaşımı geçen ay ABD’nin bölge özel temsilcisi Steve Witkoff’un da çeşitli görüşmelerde dile getirdiğini hatırlattı.

Okkaşa, anlaşmanın geçen ay Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından onaylandığını anımsatarak, Hamas’ın silahsızlanma sürecine yanıt vermemesi gibi gerekçelerle 17. maddenin yeniden devreye sokulmasının mümkün olduğunu söyledi. Uzman, böyle bir senaryonun Gazze’de “ne savaş ne barış” şeklinde sürecek bir çıkmaz yaratabileceğini ifade etti.

Görsel kaldırıldı.
Filistinliler, Cebaliye'de yıkılan binaların enkazı arasında sokaklara kurulmuş çadırların yanından geçiyor (AFP)

Filistinli siyaset analisti Dr. Ayman el-Rakkab da, Trump’ın değişiklik açıklamasının içeriğinin belirsizliğine işaret ederek, “İsrail’in bölgede kalma isteğiyle birleştiğinde, Gazze’nin fiilen ikiye bölünmesi ihtimali güçleniyor” değerlendirmesinde bulundu.

Bu belirsizlik sürerken, Axios haber sitesi Trump’ın 25 Aralık’tan önce Gazze’de barış sürecinin ikinci aşamasına geçileceğini açıklamayı planladığını duyurdu. Habere göre Washington, Gazze’de oluşturulacak yeni yönetim yapısı ve uluslararası istikrar gücünün son hazırlıklarını tamamlıyor. ABD Başkanı’nın, bu adımları görüşmek üzere İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile ay sonundan önce bir araya gelmesi bekleniyor.

İkinci aşamanın önünde ciddi engellerin olduğunu ifade eden Rakkab: “Barış Konseyi ile teknokrat hükümet henüz kurulmadı. Güvenliği devralacak polis gücü ve uluslararası istikrar kuvveti oluşturulmadı. Bu nedenle somut bir hareketin en erken ocak ayında mümkün olabileceğini düşünüyorum” dedi.

Okaşa, yakın vadede İsrail’in kontrolde tuttuğu bölgeyi yüzde 60 seviyesine çıkarmaya çalışabileceğini, ancak anlaşmanın genel çerçevesinde büyük bir tırmanış beklemediğini belirtti.

Geçtiğimiz günlerde Yedioth Ahronoth, İsrail’in yaklaşık iki milyon Filistinliyi sarı çizginin doğusunda İsrail kontrolündeki yeni bölgelere yeniden yerleştirmeyi, Hamas kontrolündeki bölgeleri tamamen sivillerden boşaltmayı ve Hamas unsurlarını bu bölgelerde aşamalı şekilde takip etmeyi içeren bir plan hazırladığını yazmıştı. Şarku’l Avsat’ın  Telegraph gazetesinin Batılı diplomatlara dayandırdığı haberinden aktardığı bilgilere göre ABD planının Gazze’nin kalıcı biçimde ikiye ayrılması riskini barındırdığını bildirmişti.

Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati ise geçtiğimiz günlerde Barselona’da AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas ile yaptığı görüşmede, Gazze ile Batı Şeria’nın birliğinin korunması gerektiğini vurgulayarak, ayrıntıları tartışılan hiçbir adımın “bölünmeyi pekiştirmesine” izin verilemeyeceğini söyledi. Abdulati, çarşamba günü yaptığı başka bir açıklamada da, “Gazze’nin bölünmesini konuşmak dahi mümkün değildir. Gazze, Doğu Kudüs dâhil olmak üzere, kurulacak Filistin devletinin ayrılmaz bir parçasıdır” dedi.

Uzman Okaşa’ya göre Mısır, hem Gazze’nin bölünmesini hem de anlaşmayı zayıflatacak her türlü değişikliği engellemek için diplomatik çabalarını sürdürecek. Buna karşın, Trump’ın planı etrafındaki belirsizlik nedeniyle önümüzdeki döneme ilişkin tüm senaryolar hâlâ masada.


Avn, BM Güvenlik Konseyi heyetinden İsrail'e ateşkes ve geri çekilme anlaşmasını uygulaması için baskı yapmasını istedi

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın bugün Baabda'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi temsilcilerinden oluşan bir heyetle yaptığı görüşmeden (Lübnan Cumhurbaşkanlığı’nın resmi X hesabı)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın bugün Baabda'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi temsilcilerinden oluşan bir heyetle yaptığı görüşmeden (Lübnan Cumhurbaşkanlığı’nın resmi X hesabı)
TT

Avn, BM Güvenlik Konseyi heyetinden İsrail'e ateşkes ve geri çekilme anlaşmasını uygulaması için baskı yapmasını istedi

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın bugün Baabda'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi temsilcilerinden oluşan bir heyetle yaptığı görüşmeden (Lübnan Cumhurbaşkanlığı’nın resmi X hesabı)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın bugün Baabda'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi temsilcilerinden oluşan bir heyetle yaptığı görüşmeden (Lübnan Cumhurbaşkanlığı’nın resmi X hesabı)

Lübnan Cumhurbaşkanlığı, Cumhurbaşkanı Joseph Avn’ın bugün ülkede bulunan Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi temsilcilerinden oluşan bir heyetle bir araya geldiğini açıkladı. Görüşmede Avn, Lübnan ordusunun görevini tamamlaması için destek çağrısında bulunarak, İsrail’in Güney Lübnan’dan çekilmesi için baskı yapılmasını talep etti.

Cumhurbaşkanlığı, heyetin ‘uluslararası kararların uygulanması yoluyla Lübnan’da istikrarı destekleme ve ülkelerin Lübnan ordusuna yardım ederek birliklerini tamamlamaya ve silah tekelini sağlamaya hazır olduklarını’ belirttiğini duyurdu.

Açıklamada Avn’ın, Lübnan’ın uluslararası kararları uygulama taahhüdünü yinelediği ve “İsrail tarafını ateşkesi uygulamaya ve çekilmeye zorlamamız gerekiyor; bu konuda sizden destek bekliyoruz” ifadelerini kullandığı kaydedildi.

Geçen yıl kasım ayında, ABD arabuluculuğunda İsrail ile Hizbullah arasında bir ateşkes sağlanmıştı. Bu ateşkese rağmen, İsrail hâlâ Güney Lübnan’daki bazı noktalarda kontrolünü sürdürüyor ve ülkenin doğusu ile güneyine yönelik saldırılarını devam ettiriyor.


Ukrayna: Rusya ile taviz değil, gerçek barış peşindeyiz

Ukrayna'nın güneydoğusunda Rus araçları ve askerleri (Reuters)
Ukrayna'nın güneydoğusunda Rus araçları ve askerleri (Reuters)
TT

Ukrayna: Rusya ile taviz değil, gerçek barış peşindeyiz

Ukrayna'nın güneydoğusunda Rus araçları ve askerleri (Reuters)
Ukrayna'nın güneydoğusunda Rus araçları ve askerleri (Reuters)

Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Sibiga, dün Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'na (AGİT) yaptığı açıklamada, Ukrayna'nın Rusya ile "taviz değil, gerçek barış" istediğini söyledi.

Güvenlik ve insan haklarına odaklanan bir kuruluş olan AGİT, savaş sonrası Ukrayna'da rol oynamayı hedefliyor.

ABD Başkanı Donald Trump, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ABD elçileri arasında "oldukça iyi" olarak nitelendirdiği görüşmelerin ardından çarşamba günü yaptığı açıklamada, barış görüşmelerine giden yolun şu anda belirsiz olduğunu söyledi.

Sibiga, örgütün yıllık bakanlar kurulu toplantısından önce, "Münih'te gelecek nesillere ihanet edenlerin isimlerini hâlâ hatırlıyoruz" diyerek, "Bu bir daha asla olmamalı. İlkelerden taviz verilmemeli ve uzlaşmaya değil, gerçek barışa ihtiyacımız var" ifadelerini kullandı.

devfdr
Rus askerleri Kursk bölgesindeki Sudzha’da devriye geziyor (Arşiv- AP)

Bakan, görünüşe göre İngiltere, Fransa ve İtalya'nın Adolf Hitler'in o dönem Çekoslovakya olan toprakları ilhak etmesini kabul ettiği 1938 tarihli Nazi Almanyası anlaşmasına atıfta bulunuyordu. Bu anlaşma, tehditkâr bir güçle yüzleşmemenin işareti olarak yaygın olarak kullanılıyor.

Sibiga, ABD'ye barışı sağlama çabalarından dolayı teşekkür etti ve Ukrayna'nın "bu savaşı sona erdirmek için mümkün olan her fırsatı değerlendireceğine" söz verdi. "Avrupa geçmişte çok fazla adaletsiz barış anlaşması imzaladı. Hepsi yeni felaketlere yol açtı" diye ekledi.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy dün, ekibinin Amerika Birleşik Devletleri'ndeki toplantılara hazırlandığını ve Trump'ın temsilcileriyle diyaloğun devam edeceğini söyledi.

Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Rusya ve Avrupa ile Orta Asya'nın büyük bir bölümünü içeren 57 üye ülkeyi kapsayan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Soğuk Savaş döneminde Doğu-Batı diyaloğu için kilit bir forum olarak ortaya çıktı.

Örgüt son yıllarda, Rusya'nın kilit kararların uygulanmasını engellemesi ve örgütü Batı kontrolü altında olmakla suçlamasıyla sık sık çıkmaza giriyor. Rusya, açıklamasında Ukrayna'nın AGİT gündemine "tamamen hakim olmasından" şikayet etti.