عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
YAŞAM

Toplumsal sınıf ayrımı 6 bin 600 yıl öncesine dayanıyor

Kemiklerdeki karbon izotoplarına dair bulgular toplumsal tabakalaşmanın kanıtı olarak gösteriliyor.
Kemiklerdeki karbon izotoplarına dair bulgular toplumsal tabakalaşmanın kanıtı olarak gösteriliyor.
    Kahire/Hazim Bedr
TT
TT

Toplumsal sınıf ayrımı 6 bin 600 yıl öncesine dayanıyor

Kemiklerdeki karbon izotoplarına dair bulgular toplumsal tabakalaşmanın kanıtı olarak gösteriliyor.
Kemiklerdeki karbon izotoplarına dair bulgular toplumsal tabakalaşmanın kanıtı olarak gösteriliyor.

İsveç, ABD, Polonya ve İngiltere’den uzmanlardan oluşan bir araştırma ekibi, insan topluluklarındaki gelir eşitsizliğinin en az 6 bin 600 yıl öncesine dayandığına dair kanıtlar buldu.
Gelir eşitsizliği, ortak bir toplumda yaşayan insanlar arasında sınıfsal eşitsizliğini  tanımlamak için kullanılıyor. Bugün dünyanın çoğu ülkesi bu eşitsizlikten dolayı sıkıntı çekiyor.  Eski Çağ dergisinde iki gün önce yayımlanan araştırma, gelir dağılımındaki eşitsizliğin çoğu tarihçinin düşündüğünden çok daha eskilere dayandığını ortaya koydu. Araştırma ekibi, Polonya'nın Oslonki kentindeki antik bir mezarlıkta, 18 ila 45 yaşları arasındaki 30 kişinin kalıntılarını ve aynı zaman diliminde, aynı bölgeye ait sığır kemikleri inceledi.
Araştırmacılar bazı insanların daha ayrıcalıklı ailelerden gelmiş olabileceğini gösteren kolye, saç bandı ve bakır bilekliklerle gömüldüğünü buldu. Ancak bu durum gelir eşitsizliği olduğuna dair kanıt olarak sunmak için yeterli değildi. Araştırmaya göre aynı zaman diliminde söz konusu bölgede bulunan sığırların kemiklerinde de belirgin oranda karbon izotopları gözlemlendiğini ve bunun yerel hayvan yenildiğini gösteriyor. Mücevhersiz gömülenlerin kemiklerinde ise belirgin bir karbon izotop oranına rastlanmadı. Bu da söz konusu kesimin yerli sığır  tüketmediklerini gösteriyor.
Araştırmacılar ayrıca, sığırlardaki karbon izotop oranının kısmen gölgelik alanlarda yetişen bitkileri yiyen sığırlardan farklı olarak genellikle açık ve güneşli tarlalara erişimi olan hayvanlarda görülen oranlarda olduğuna dikkat çekti. Bu durumun da sığırların açık alanlarda otlatıldıklarını gösterdiğini belirttiler. 
Tüm bulgular ele alındığında yerli oranda sığır eti yiyen ve süslü eşyalarla birlikte gömülenlerin, mücevhersiz gömülenlere göre arazi sahipleri olma ihtimalinin daha yüksek olduğu ve hayatta daha iyi imkanlara erişebildiği anlaşılıyor. Diğer yandan, süslü eşyaları olmadan gömülenlerin bulguları ise gelir eşitsizliğinin olduğuna dair kanıt olarak gösteriliyor.

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

Bilim insanları primatları inceledi: Alfa erkek kural değil istisna

Erkek egemenliğinin en belirgin olduğu türlerden biri şempanzeler (AFP)
Erkek egemenliğinin en belirgin olduğu türlerden biri şempanzeler (AFP)
TT
TT

Bilim insanları primatları inceledi: Alfa erkek kural değil istisna

Erkek egemenliğinin en belirgin olduğu türlerden biri şempanzeler (AFP)
Erkek egemenliğinin en belirgin olduğu türlerden biri şempanzeler (AFP)

Bilim insanları primat türlerinde alfa erkek olgusunun pek de gerçek olmadığını tespit etti. Geniş kapsamlı araştırma, dişi ve erkekler arasındaki hiyerarşik ilişkinin daha karmaşık olduğuna işaret ediyor.

İnsanların da içinde yer aldığı primat grubunda ya erkeklerin ya da dişilerin popülasyondaki hakim cinsiyet olduğu düşünülüyordu. Genellikle erkeklerin gruptaki hakimiyeti elinde tuttuğuna inanılıyordu.

Ancak hakemli dergi PNAS'te dün (7 Temmuz) yayımlanan çalışmada durumun sanıldığı kadar net olmadığı ve beklendiğinden daha fazla popülasyonda dişilerin egemen olduğu ortaya çıktı.

Araştırmacılar maymunlar, lemurlar, tarsiyerler ve lorisler gibi 121 primat türüne ait 253 popülasyondan 5 yıl boyunca veri topladı. Ekip varsayımların ötesinde daha net bilgi edinmek adına ayrıntılı davranış kayıtları toplayıp grup içindeki kavgaları ve kazananları derledi.

Çalışmada karşı cinsler arasındaki kavga ve tartışmaların sanılandan çok daha sık yaşandığı saptandı. Bir grup içindeki anlaşmazlıkların ortalama yarısı dişi ve erkekler arasında geçti. 

Araştırma genelinde incelenen kavgaların yaklaşık yüzde 90'ını erkekler kazandığı için bu açıdan net bir erkek hakimiyeti olduğu söylenebilir.

Öte yandan araştırmacılar popülasyonların sadece yüzde 17'sinde bu durumun gözlemlendiğini söylüyor. İnsanların en yakın akrabalarından şempanze ve bonobolar bu kesimde yer alırken, lemur ve bonoboların da olduğu primat popülasyonlarının yüzde 13'ünde net bir dişi egemenliği vardı.

Geri kalan yüzde 70'lik kısımdaysa bir cinsiyetin diğeri üzerindeki hakimiyet ya orta düzeydeydi ya da hiç yoktu.

Fransa'daki Montpellier Üniversitesi'nden çalışmanın başyazarı Dr. Élise Huchard, "Sıkı bir erkek egemenliği gerçekten azınlıkta" diyerek ekliyor: 

Bunun çoğunluk olmasını beklemiyorduk çünkü literatürü iyi biliyoruz ancak yüzde 20'nin altında kalmasını pek beklemezdik.

Erkek egemenliğinin daha net olduğu gruplarda, bu cinsiyetin vücut veya dişlerinin daha büyük olduğu gözlemlendi. Ayrıca dişilerin kaçıp ağaçlara tırmanamadığı popülasyonlarda da benzer bir durum vardı.

Öte yandan dişiler hakimiyetini, üremeden gelen güçleriyle kazanıyordu. Dr. Huchard, "Bir dişi çiftleşmek istemiyorsa, erkek bu konuda hiçbir şey yapamaz" diye açıklıyor: 

Dişiler üremeyi kontrol ettiklerinde, bunu erkeklere karşı bir güç mekanizması olarak kullanabiliyorlar.

Bilim insanları ayrıca dişilerin birbirleriyle rekabet ettiği ve erkeklerin yavrulara daha fazla baktığı gruplarda da dişi egemenliğinin daha yaygın olduğunu gözlemledi. Bu türlerde dişiler ya genellikle yalnız oluyor ya da sadece erkek-dişi çiftleri halinde yaşıyorlar. Bu durum tek eşliliğin dişi hakimiyetiyle bağlantılı olduğu anlamına gelebilir.

Araştırmacılar bu sonuçların doğrudan insanlara uygulanamayabileceğini ancak yakın akraba türlerdeki cinsiyet rollerinde şaşırtıcı bir esnekliğe işaret ettiğini söylüyor. 

Dr. Huchard, "Bu sonuçlar, insanlık tarihinde daha sonra ortaya çıkan tarım toplumlarına kıyasla daha eşitlikçi olan avcı-toplayıcılar arasındaki kadın-erkek ilişkileri hakkında bildiklerimizle epey örtüşüyor" diyor.

Independent Türkçe, Science Alert, BCC Science Focus, PNAS