İran düşürdüğü Ukrayna uçağına tazminat ödemekten vazgeçti

Tahran rejimi, Ocak ayında İran Devrim Muhafızları Ordusu tarafından düşürülen Ukrayna Havayolları uçağının Avrupalı şirketler tarafından sigortalandığını, bu nedenle Ukrayna Havayolları'na tazminat ödemeyeceğini açıkladı.
Şarku’l Avsat’ın İran yargısına bağlı Mizan Haber Ajansı’ndan aktardığı habere göre İran Merkezi Sigorta Kurumu Başkanı Gulam Rıza Süleymani düzenlediği basın toplantısında, "Ukrayna uçağı, İran sigorta şirketleri tarafından değil, Ukrayna'daki Avrupalı şirketler tarafından sigortalanmıştı. Bu nedenle tazminat bu Avrupalı şirketler tarafından ödenmelidir” dedi.
Süleymani, uçakta hayatını kaybedenlerin ailelerine verilecek olası bir tazminat hakkında açıklamada bulunmadı.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskiy, şubat ayında yaptığı açıklamada kazada hayatını kaybeden Ukraynalıların ailelerine İran tarafından sunulan tazminat miktarından memnun olmadıklarını belirtmişti.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abbas Musevi 31 Temmuz'da İran'ın Ukrayna uçağı için Ukrayna'ya tazminat ödemeye "prensipte" hazır olduğunu belirterek, "Bunu prensipte kabul ettik, ancak bu uzun zaman alacak" demişti. Tazminatın ödenmesi için kesin zamanın henüz belirlenmediğini ve hala incelenmesi ve tartışılması gereken birkaç teknik ve yasal konu olduğunu da belirtmişti.
İran Devrim Muhafızları, 8 Ocak'ta Ukrayna uçağının Tahran'dan kalkmasının hemen ardından iki füze ile uçağı düşürmüştü. 57 Kanadalı dahil olmak üzere uçaktaki 176 kişi hayatını kaybetti. İran ordusu tarafından olayın ardından yapılan açıklamada, ABD güçleri ile bir çatışma sırasında yanlışlıkla düşürüldüğü ve "feci bir hata" olduğu kabul edildi.
İran Sivil Havacılık Örgütü, temmuz ayında yayınlanan bir raporda, 57 Kanadalı da dahil olmak üzere 176 kişinin hayatını kaybettiği uçağın düşmesinden dolayı, arızalı bir radar sistemi ve hava savunma operatörü ile lideri arasındaki iletişim eksikliği gibi bir dizi sebep gösterdi.
Temmuz ayının sonunda, İranlı ve Ukraynalı yetkililer uçağın tazminatı konusunda görüşmelerde bulundular ve Ekim ayında başka bir tur planladılar. Ukrayna, İran'dan yüksek miktarda tazminat almaya çalışacağını söylemişti.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba, İranlı bir heyetle 11 saat süren müzakerelerin ardından "ihtiyatlı ve olumlu bir yaklaşım" sergilemiş, ancak "müzakereler sonuç vermezse" uluslararası mahkemelere başvuracaklarını bildirmişti. Kuleba açıklamasında söz konusu tazminatın kurbanların "en azından yakınlarının acı ve kederini hafifleteceğini” ifade etmişti.
Kuleba, iki ülkenin olayı aydınlatmak için "şeffaf ve tarafsız" bir soruşturma yürütmeye karar verdiklerini belirterek, "sürecin kolay olmayacağını, ancak Ukrayna'nın gereken zaman ve çaba ne olursa olsun adalet aradığını" vurguladı.
Uçağın düşürülmesi, İran ve ABD arasında gerginliğin arttığı bir dönemde gerçekleşti. İran, ABD ordusu tarafından 3 Ocak'ta Bağdat havaalanı yakınlarında düzenlenen ve en güçlü askeri komutanı ve dış operasyonlarını yürüten Kasım Süleymani'nin ölümüne yol açan hava saldırısına cevaben ABD güçlerinin yer aldığı Irak üslerine füze ateşledikten sonra olası saldırılara karşı tetikteydi.
İran Yollar ve Kentsel Yeniden Yapılanma Bakanı Muhammed İslami geçen pazar yaptığı açıklamada İran'ın Ukrayna uçak kazasıyla ilgili soruşturmalara devam ettiğini ve uçak kazasıyla ilgili ayrıntılı raporların yakında açıklanacağını duyurdu.
İran resmi haber ajansı IRNA’nın İslami'den aktardığı açıklamalara göre İslami, "İran Sivil Havacılık Kurumu Soruşturma Komitesi'nde bulunan bilgiler ayni görüşler ve kara kutu verileriyle karşılaştırılıyor ve bu konuda İran ve Ukrayna tarafları arasında yapılan görüşmelerden sonra nihai sonucun açıklanmasına karar verildi" diye konuştu.

Çin yapay zeka yarışında öne geçmek için milyarlarca dolarlık yatırım yapıyor.

Çinli firmalar, 10 yılı aşkın süredir yapay zeka, elektrikli araç ve güneş panelleri gibi stratejik sektörlerde yerli üretimi artırmaya çalışıyor.

New York Times, Çinli şirketlerin Pekin yönetiminin sağladığı fonlarla özellikle yapay zeka alanında ABD’li firmaları geçmek için yatırımları artırdığını yazıyor.

ABD’de yapay zeka altyapısının büyük ölçüde özel sektör yatırımlarıyla geliştiğine, Çin’deyse veri merkezleri, sunucular ve yarı iletkenler gibi kritik altyapıların devlet tarafından finanse edildiğine dikkat çekiliyor.

Pekin yönetimi, 2014’ten bu yana sadece yarı iletken sanayisine 100 milyar dolar yatırım yaptı.

Bu yıl nisanda alınan kararla, yeni yapay zeka girişimlerine destek için 8,5 milyar dolarlık fon ayrıldı.

Bunlara ek olarak ABD merkezli OpenAI ve Google ücretli, kapalı sistemler sunarken, Çinli firmalar açık kaynak sistemlerle dünya genelindeki mühendislerin ilgisini çekmeyi hedefliyor.

Alibaba, ByteDance, Huawei ve Baidu gibi büyük Çinli şirketler, son bir yılda üst düzey açık kaynak modeller yayımladı. Bu stratejiyle sadece teknik ilerleme değil, küresel nüfuz artışı da hedefliyor.

Yapay zeka teknolojilerine yatırım yapan ABD merkezli serbest yatırım fonu Interconnected Capital'in kurucusu Kevin Xu, şunları söylüyor:

Açık kaynak, teknolojik anlamda yumuşak güçtür. Teknolojinin Hollywood’u veya Big Mac'i gibidir.

Diğer yandan analizde, devlet yönlendirmesinin baskın olması nedeniyle yapay zeka sektörünün bazı teknolojik değişimlere adaptasyonunun geciktiğine dikkat çekiliyor. Çinli şirketlerin uzun süre yüz tanıma gibi geleneksel yapay zeka sistemlerine odaklandığı, üretken yapay zeka modellerindeki sıçramalara ilk etapta yetişemediği aktarılıyor.

Analizde, iki ülke arasındaki rekabetin ideolojik bir boyutu olduğu değerlendirmesi de paylaşılıyor. Popüler yapay zeka destekli sohbet botlarından ChatGPT’yi tasarlayan OpenAI’ın kurucusu Sam Altman, Amerikan ve Çinli şirketler arasındaki rekabeti “demokratik ve otoriter yapay zeka” mücadelesi gibi gördüğünü söylemişti.

Independent Türkçe, New York Times, Washington Post

İran düşürdüğü Ukrayna uçağına tazminat ödemekten vazgeçti