İran, koronavirüs vaka sayılarında düşüş trendi gösteriyor

Önceki gün Tahran’ın merkezindeki bir caddede yürürken maske takan İranlılar (AFP)
Önceki gün Tahran’ın merkezindeki bir caddede yürürken maske takan İranlılar (AFP)
TT

İran, koronavirüs vaka sayılarında düşüş trendi gösteriyor

Önceki gün Tahran’ın merkezindeki bir caddede yürürken maske takan İranlılar (AFP)
Önceki gün Tahran’ın merkezindeki bir caddede yürürken maske takan İranlılar (AFP)

İran Sağlık Bakanlığı’ndan üst düzey yetkililer, ülkedeki koronavirüs salgının ikinci dalgasının başlamasının ardından ölüm ve bulaş vakalarındaki yükselişin düşüş trendine girdiğini duyurdu. Ancak Sağlık Bakanlığı’nın dün açıkladığı bilgilere göre, 15’i kırmızı renkte olmak üzere 26 vilayet hala alarm durumunda bulunuyor. Bu açıklamayla eş zamanlı olarak Sağlık Bakanı Said Nemeki, “koronavirüs salgınıyla mücadeleye mahsus kuralları ihlal edenlere karşı, baskı veya mali para cezaları uygulamak suretiyle yeni bir yaklaşım” ortaya konulduğunu açıkladı. Bakan mevcut durumu “ciddiye almamaya” karşı uyarıda bulunarak, salgını kontrol altına almak için, “insanların davranışlarını düzeltmeleri” gerektiği konusunda uyardı.
Nemeki, ülkesinin “hastaneye yatırılan hasta sayısı ve vefat vaklarında azalma seyri takip eden bir trende girdiğini”, ancak mevcut seyrin devam etmesi için salgın protokollerinin eksiksiz uygulanması gerektiğini belirtti.
İran Sağlık Bakanlığı, 2 bin 345 kişiye Kovid-19 teşhisi konulduğunu, böylece ülke genelindeki vaka sayısı toplamının 331 bin 189’a yükseldiğini duyurdu.
Son 24 saat içerisinde koronavirüs sebebiyle hayatını kaybeden 184 yeni ölüm vakasıyla birlikte, ülke genelindeki toplam ölüm vakası 18 bin 800’e ulaştı. İran hastaneleri bin 296 yeni bulaş vakasını tedavi altında aldı. Sağlık Bakanlığı, hastanelerdeki yoğun bakım ünitelerinde tedavi gören kritik vaka sayısının 3 bin 983’e ulaştığını bildirdi.
Sağlık Bakanlığı sözcüsü Sima Sadat Lari, “Bu salgın illetinin aylarca bizimle birlikte kalacağı kesin, bunun için, yaşam tarzımızı değiştirmeliyiz” ifadelerine yer verdi. Ayrıca, “tüm olumsuz yanlarına rağmen, bu virüs aramızdaki sosyal dayanışmayı güçlendirebilir” açıklamasında bulundu.
İran’daki 31 vilayetin 26’sı, ölüm ve vaka sayılarına göre hala “yüksek riskli” bölgeler kategorisinde değerlendiriliyor. Diğer 14 vilayetle birlikte Tahran yaklaşık bir haftadır “kırmızı durumda” bulunurken, diğer 11 vilayette “alarm durumu” devam ediyor.
Bununla birlikte, Sağlık Bakanı Yardımcısı Ali Rıza Reisi, vilayetlerin büyük bir kısmında, insanların sağlık protokollerine bağlı kalması sebebiyle bulaş vakalarında aşağı yönlü bir seyire tanıklık edildiğini ifade etti.
Reisi konuyla ilgili olarak, “insanlar atılan adımların ve işbirliğinin çok önemli ve sonuç alınması bakımından hayati olduğunu bilmeli. İyi şans şu ki, şu anda hem vefat sayıları hem de bulaş vakalarında aşağı yönlü bir seyre tanıklık ediliyor” ifadelerine yer verdi. Ancak Reisi, İran vatandaşlarının yoğun bir şekilde kuzey vilayetlerine gitmesinden duyduğu endişeyi de dile getirdi.
Bunun aksine olarak, Sağlık Bakanı Yardımcısı İrec Herirçi bir televizyona verdiği röportajda, “hastaneye başvuruların yüzde 25 azaldığını, ancak insanların davranış biçimlerini değiştirdiğine dair hiçbir kanıt bulunmadığını” söyleyerek vatandaşları suçladı.
Herirçi, “Koronavirüsle Mücadele Ulusal Komitesi’nde” görüş ayrılıklarının bulunduğu yönündeki iddiaları reddetti. Bununla birlikte, “doğal olarak, sözleri boğazımızda bir diken varmış gibi saklayamayız. Bazı sözleri söylemeliyiz, ancak karar almada kısıtlamalarla karşılaşmıyoruz” ifadelerine yer verdi.
Buna paralel olarak, iki kez ertelendikten sonra, 10 günden daha kısa bir süre önce yapılması kararlaştırılan üniversitelere giriş sınavı hakkında İranlı yetkililer arasındaki tutarsızlık devam ediyor.
Üniversitelerin yeni akademik yıla, önümüzdeki Eylül ayının sonunda başlaması planlanmıştı. Ancak şimdiye kadar, ders sıraları için yarışan bir milyon 300 bin öğrenci arasında başarılı olanların kimlikleri hala bilinmezliğini koruyor.
Geçtiğimiz Perşembe günü, “Koronavirüsle Mücadele Ulusal Komitesi” sınav tarihinde herhangi bir değişiklik olmayacağını duyurmuştu. Ancak önceki gün, Sağlık Bakanlığı’nın sınavın ertelenmesi yönündeki talebiyle işler tam tersine döndü.
Sağlık Bakanı, “Koronavirüsle Mücadele Ulusal Komitesi’nin” toplantısının saatler öncesinde, sınav tarihinin toplantıda bir kez daha tartışılacağını ve muhtemelen bir ay sonrasına erteleneceğini belirterek, “Sınavın iptali söz konusu değil” ifadelerine yer verdi.
Nemeki, daha önceki bir açıklamasında, birkaç gün sonra düzenlenecek olan geleneksel Aşura merasimlerini düzenlemekten sorumlu organlara, benimsenen sağlık protokollerini uygulamaları gerektiği yönünde çağrıda bulundu. Fars Haber Ajansı, Bakan Nemeki’nin, “Bazılarının, Aşura’nın koronavirüs salgınının artmasına sebep oldu demesine izin vermememiz gerekiyor” ifadelerini nakletti.
Bu arada, başkent Tahran’daki Koronavirüsle Mücadele Ulusal Komitesi Başkanı Ali Rıza Zali, 5 Eylül’de açılması planlanan yeni eğitim-öğretim yılının başlangıcında okulların yeniden açılmasına karşı uyarıda bulundu.
İran’daki internet siteleri Zali’nin, “sonbaharda koronavirüs salgın tehdidinin artmasıyla ilgili mevcut varsayımlar göz önüne alındığında, koşullar şu anki durumdan daha iyi olmayacak. Okullar ve üniversitelerin yeniden açılması risk oluşturacaktır” ifadelerine yer verdi. Zali ayrıca, okulların yeniden açılması durumunda, toplu taşıma araçlarının taşımacılık düzenlemesinde bir değişiklik yapılması çağrısında bulundu.



Hamas iki aylık ateşkesi ihtiyatlı bir şekilde değerlendiriyor

İsrail'in Han Yunus'a düzenlediği saldırıda hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninde gözyaşı döken Filistinli bir kadın (AFP)
İsrail'in Han Yunus'a düzenlediği saldırıda hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninde gözyaşı döken Filistinli bir kadın (AFP)
TT

Hamas iki aylık ateşkesi ihtiyatlı bir şekilde değerlendiriyor

İsrail'in Han Yunus'a düzenlediği saldırıda hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninde gözyaşı döken Filistinli bir kadın (AFP)
İsrail'in Han Yunus'a düzenlediği saldırıda hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninde gözyaşı döken Filistinli bir kadın (AFP)

Hamas kaynaklarına göre Hamas yönetimi, ABD Başkanı Donald Trump'ın İsrail'in şartlarını kabul ettiğini açıkladığı Gazze Şeridi'nde iki aylık (60 günlük) ateşkes önerisini inceliyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar, bu kaynaklardan birinin önerideki ‘tuzaklar’ olarak nitelendirdiği hususlar nedeniyle yeni öneri üzerindeki müzakerelerde ‘ihtiyatlı’ davranıldığını ve kaynakların tahminlerine göre ‘savaşı sona erdirecek net bir şart’ konusunun halen belirsiz olduğunu söyledi.

Gazze Şeridi'ndeki ateşkes müzakereleri, 20 aydır devam eden ve on binlerce kişinin ölümüne yol açan savaşı sona erdirecek kapsamlı bir anlaşmaya varmak üzere müzakerelerin ikinci aşamada sürdürülmesi temelinde geçici bir anlaşmaya varılması amacıyla ABD'nin de aralarında bulunduğu arabulucular tarafından hummalı bir çalışmaya sahne oluyor.

Xnjc
Gazze Şeridi'nin orta kesiminde İsrail tarafından bombalanan bir bölgeyi inceleyen Filistinliler (Reuters)

Trump dün akşam sosyal medya platformu Truth Social üzerinden yaptığı paylaşımda, İsrail'in yeni bir ateşkes önerisini kabul ettiğini duyurdu ve yönetiminden temsilcilerin ‘İsraillilerle Gazze konusunda uzun ve verimli bir toplantı’ yaptığını açıkladı.

Hamas'ın savaşın sona ermemesine ilişkin kaygılarına dolaylı bir yanıt verdiği anlaşılan Trump, 60 günlük süre zarfında tüm tarafların savaşı sona erdirmek için çalışacağını söyledi.

Trump, Hamas'ı anlaşmayı kabul etmeye çağırdı ve anlaşmayı reddetmenin vahim sonuçları olacağı konusunda uyardı. Trump, “Hamas'ın Ortadoğu'nun iyiliği için bu anlaşmayı kabul etmesini umuyorum. Çünkü durum daha iyiye gitmeyecek, daha da kötüleşecek” ifadelerini kullandı.

Güncellenmiş bir versiyon

Hamas'tan önde gelen kaynaklar Şarku’l Avsat'a Trump'ın bahsettiği teklifin ‘harekete ulaştığını’ ifade ederek, bunun ‘ABD’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un önceki teklifinin güncellenmiş bir versiyonu’ olduğunu belirtti.

Kaynaklar, Hamas liderliğinin ‘varılabilecek herhangi bir anlaşmayı destekleyecek bir Filistin mutabakatı’ elde etmek amacıyla öneriyi Filistinli gruplara ilettiğini bildirdi.

Ckkdk
Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Reuters)

Bazı Hamas kaynaklarına göre yeni öneri de öncekiler gibi Filistinlilerin haklarını karşılayan tüm talepleri karşılamıyor ve aşılması gereken pek çok tuzak içeriyor. Muhtemelen derinlemesine incelendikten sonra, gruplarla istişare edilerek kapsamlı bir Filistin pozisyonu ile yanıt verilecek.

Görmezden gelinen noktalar

Hamas'tan bir kaynak ‘bu teklifin, özellikle 60 günlük ateşkes olarak bilinen Witkoff teklifinde Katarlı arabulucu tarafından sunulan bazı değişikliklerle ilgili olarak son günlerde ve haftalarda yapılan toplantılarda müzakere heyetinin talep ettiği bazı noktaları görmezden geldiğine’ dikkat çekti.

Hamas'tan aynı kaynaklar, Filistinli grupların ‘İsrail'in Gazze Şeridi'nden çekilmesi konusuyla ilgili net maddelere ihtiyaç duyduklarını ve savaşın sona ermesiyle ilgili net bir madde elde etme ihtiyacında ısrar ettiklerini’ doğruladı.

Kaynaklar ayrıca, ‘insani yardım protokolünün özellikle hastanelerin, okulların ve altyapının yeniden inşasıyla ilgili maddesinin halen gevşek olduğu ve İsrail'in bunu yapması için herhangi bir zorunluluk taşımadığı’ uyarısında bulundu. Kaynaklara göre madde sadece Gazze Şeridi'ne yardım taşıyan tırların sayısının arttırılmasından bahsediyor.

Değişikliklerle birlikte olumlu tahminler

Kaynaklar, ‘müzakerelerin ardından, arabuluculara iletilecek bazı değişikliklerle birlikte teklifin olumlu karşılanmasını’ bekliyor.

Ancak diğer kaynaklar, ‘önerinin şu anki haliyle gönülsüzce kabul edileceğini’ belirterek, “Kabul, arabulucuların ve ABD'nin müzakereler devam ettiği sürece anlaşmanın devamını garanti altına alma taahhüdü, yani müzakereler devam ettiği sürece 60 gün sonra savaşın yeniden başlamayacağına dair verdikleri bazı güvenceler ışığında gerçekleşecek” dedi.

Kaynaklar, işlerin Filistin halkının isteklerine uygun şekilde gitmesi halinde bir ya da iki hafta içinde bir anlaşmaya varılabileceğini öne sürdü.

Buna karşılık bazı kaynaklar, Trump'ın ve İsrail'in “bu dosyada olumlu gelişmeler olduğu” yönündeki açıklamalarının bir aldatmaca olduğu tahmininde bulunarak, “Teklif derinlemesine inceleniyor” dedi ve yanıtın gelmesinin uzun sürmeyeceğini bildirdi.

Sayıyla ilgili bir sorun yok

Kaynaklar, şu anda meselenin esas olarak serbest bırakılacak İsrailli esirlerin sayısı ya da bunlar arasında ölenlerin cesetlerinin teslimi süreciyle ilgili olmadığına dikkat çekti. İsrail Kanal 14 televizyonunun İsrailli bir siyasi kaynaktan aktardığına göre, savaşı sona erdirmeye yönelik herhangi bir formüle, Amerikan tarafının Hamas'ın silahsızlandırılması ve liderlerinin Gazze Şeridi dışına gönderilmesiyle ilgili taleplerinin karşılanmaması halinde İsrail'in çatışmalara yeniden başlayabileceğini garanti eden bir mektup eşlik edecek.

İsrail'in savaşı sona erdirme şartını, koşullarının yerine getirilmemesi halinde yeniden savaşa dönme konusunda Amerikan garantisi almaya bağladığı açıkça görülüyor.

Sunulan teklifin küçük değişikliklerle Witkoff'un teklifiyle aynı olduğuna dikkat çeken bir kaynak, İsrail'in Hamas yönetimine son verilmesi, Gazze Şeridi'nin silahsızlandırılması ve hareketin üst düzey liderlerinin yurt dışına sürgün edilmesi gibi önemli şartlarında halen ısrarcı olduğunu kaydetti.

Mfkdj
ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile birlikte (DPA)

Diğer yandan İsrail'in ilerleme fırsatı olduğunu düşünmesi halinde bir İsrail heyetinin yakında Katar'a gidebileceği belirtildi.

İsrail Yayın Kurumu ile İsrail Kanal 12 ve Kanal 13 televizyonları tarafından Trump'ın açıklamalarından önce yayınlanan bir haberde, müzakerelerde önemli bir ilerleme kaydedildiği ve Katar'ın Witkoff'un önerisinde yaptığı değişikliklerin İsrail tarafından kabul edilebilir olduğu, ancak halen üzerinde çalışıldığı belirtildi.

İsrail Yayın Kurumu'na göre Katar tarafından sunulan öneri 60 günlük ateşkesi, esirlerden 8'inin ilk gün, 2'sinin ellinci gün sağ olarak serbest bırakılmasını ve kaçırılan 18 İsraillinin cesedinin 3 aşamada teslim edilmesini içeriyor.

Değiştirilen teklif, İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nin güneyinde yakın zamanda İsrail tarafından oluşturulan ve Han Yunus'u Refah'tan ayıran Morag Ekseni’ne çekilmesini öngörüyor ki bu da İsrail güçlerinin bu bölgenin kontrolünü elinde tutmaya devam etmesi anlamına geliyor. Hamas bunu şiddetle reddediyor ve İsrail’in Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinden tamamen çekilmesinde ısrar ediyor.

Söz konusu teklif ayrıca, Gazze Şeridi'ne insani yardım akışının arttırılmasını da öngörüyor.

İsrail Yayın Kurumu, savaşı sona erdirme koşulları ve İsrail ordusunun çekileceği yer konusunda anlaşmazlıklar olduğuna dikkat çekti.

Kanal 12, gerçek bir ilerleme olduğunu ve İsrail'in daha önce hazır olmadığı diğer formülleri, özellikle de savaşı sona erdirmek için garantiler sağlama konusunda daha istekli olduğunu belirterek, son günlerde büyük bir Amerikan baskısının arttığına işaret etti.

İsrail'in bir anlaşmaya varılabileceğine dair olumlu söylemlerine rağmen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Hamas'la herhangi bir anlaşmayı reddeden ve Gazze Şeridi'ndeki savaşın devam etmesini ve genişlemesini talep eden bakanlar Bezalel Smotrich ve Itamar Ben-Gvir'in tutumuyla ilgili bir zorlukla karşı karşıya.

Jdjjdj
Gazze şehrine giden bir Dünya Gıda Programı (WFP) konvoyundan indirilen gıda ve insani yardım çuvallarını taşıyan Filistinliler, 16 Haziran 2025 (AP)

Gün içinde Smotrich ve Ben-Gvir arasında anlaşmazlıklar yaşandı. Ben-Gvir, blok oluşturmak ve herhangi bir anlaşmayı reddetmek üzere aralarında bir toplantı yapılacağını iddia etti. Smotrich bunu yalanladı ve Ben-Gvir'i Gazze Şeridi'nde elde edilen ‘zafer’ pahasına kişisel siyasi kazançlar peşinde koşmakla suçladı. Bu, Smotrich'in anlaşma konusundaki pozisyonunda olası bir değişime işaret ediyor.

Netanyahu cumartesi akşamı, ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmek üzere Washington'a gitmeden önce Knesset'te bir oturum düzenleyecek; yeni teklifle ilgili son oylama yapılacak.