Koronavirüse karşı plazma tedavisi politik kart mı?

Bolivya'nın başkenti La Paz'da koronavirüs hastasını tedavi etmek için plazma (AP)
Bolivya'nın başkenti La Paz'da koronavirüs hastasını tedavi etmek için plazma (AP)
TT

Koronavirüse karşı plazma tedavisi politik kart mı?

Bolivya'nın başkenti La Paz'da koronavirüs hastasını tedavi etmek için plazma (AP)
Bolivya'nın başkenti La Paz'da koronavirüs hastasını tedavi etmek için plazma (AP)

ABD'de yeni tip koronavirüs (Kovid-19) hastalığının Kovid-19’a karşı antikor içeren kan plazması ile tedavisi için acil durum onayı verildi. Peki bu tedavi etkili ve güvenli mi? Yoksa siyasi nedenlerle mi izin veriliyor? İşte bu konu hakkında bilmemiz gerekenler:
Plazma tedavisi nedir?
Herhangi birine virüs bulaştığında, vücudu buna neden olan virüsle savaşmak için antikorlar üretir. Antikorlar kanın sıvı kısmı olan plazmada yoğunlaşıyor. Önceki gün izni verilen tedavi yöntemi, enfeksiyon geçirmiş ancak iyileşen insanlardan plazma alarak virüs bulaşan insanlara enjekte etmek. Bu yöntem ilk olarak 1892'de difteri ve ardından 1918'de İspanyol gribine karşı denendi.
Tedavi güvenli mi?
Bu soruya bilim dünyasında henüz kesin bir cevap verilmedi ancak geçtiğimiz Haziran ayında çıkan ilk sonuçlar cesaret verici. Mayo Clinic Amerikan Hastaneleri Ağı, 20 bin hastadan oluşan bir grupta plazma nakillerine devam etti ve çok düşük oranda bilinen yan etkiler fark etti.
Çalışmayı yürüten Dr. Scott Wright  konuyla ilgili AFP'ye yaptığı açıklamada, “İyileşen plazma kullanımının güvenli olduğu sonucuna vardık” dedi.
Etkili mi?
Tüm uzmanlar, plazmayı standart bakım yöntemleriyle karşılaştırmak için daha fazla klinik çalışmaya ihtiyaç olduğu konusunda hemfikirler.
Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) baş bilim insanı Dr. Soumya Swaminathan açıklamasında, “Bazı durumlarda sonuçların faydalı olduğunun kaydedildiği ancak kesin olmadığı” kaydedildi.
Mayo Clinic'ten bir başka çalışma, plazmanın, hastalara erken enjekte edildiğinde ölüm oranını azaltmaya yardımcı olduğunu gösterdi. Ancak çalışma henüz hakem tarafından gözden geçirilmedi.
Johns Hopkins Üniversitesi'nden araştırmacılar, kişilerin hastalanmadan önce koronavirüsüne karşı aşılamak için plazmanın kullanıldığı paralel bir çalışma yürütüyorlar. Denemenin süpervizörü Dr. David Sullivan, bunu kısa süreli bir aşı ile karşılaştırdı. Sullivan AFP’ye yaptığı açıklamada, sonuçlar kesin ise, “yüksek risk altındaki kişilere erken tedavi alabileceklerini ve hastaneye gitme konusunda endişelenmelerine gerek olmadığını söyleyebiliriz” dedi.
Bazı bilim insanları ise, monoklonal antikorlar adı verilen ve kolayca yaygın olarak dağıtılan sentetik antikorlar geliştirmenin önemli olacağına inanıyor.
Politik nedenlerle mi kullanılmasına izin verildi?
Siyasi yorumcular, ABD Gıda ve İlaç İdaresi’nin (FDA) bu tedaviyi ABD başkanlık seçimlerinden sadece iki ay önce kullanma izninin zamanlamasını sorguluyor. ABD Başkanı Donald Trump sağlık krizini yönetme konusundan eleştirildiği sırada kamuoyu yoklamaları Trump’ın Demokrat rakibi Joe Biden'ın gerisinde olduğunu gösteriyor.
FDA geçtiğimiz Pazar günü plazma tedavisinin kullanımına izin verildiğini duyurduğu açıklamada, plazma tedavisinin ölüm oranını yüzde 35 oranında düşürdüğünü dair yanlış bir bilgilendirme yaptı.
Ancak bir FDA sözcüsü daha sonra, bu sayının Mayo Clinic çalışmasında yüksek düzeyde antikor alan kişiler için düşük seviyeli olanlara kıyasla daha düşük bir ölüm riski gösterdiğini açıkladı. FDA Direktörü Dr. Stephen Hahn ise bu sayının anlamını yanlış anlattığı için özür diledi.
Barack Obama dönemi sırasında Sağlık Bakanlığı'nda çalışan Dr. Matthew Haynes olayı kınayarak, bu tarz açıklamaların ABD hükümetinin güvenilirliğini baltaladığını kaydetti.
Johns Hopkins Üniversitesi'ndeki klinik deneyleri yöneten Dr. Daniel Hanley da aksi açıklamada bulunarak, acilen izin vermek için gereken sonuç düzeyine çoktan ulaşıldığını teyit etti.



Çekiciliği artırmak için botokstan çok daha basit ve etkili bir yöntem bulundu

Araştırmaya göre Botoks kişiyi daha genç gösterse de daha çekici yapmıyor (Pexels)
Araştırmaya göre Botoks kişiyi daha genç gösterse de daha çekici yapmıyor (Pexels)
TT

Çekiciliği artırmak için botokstan çok daha basit ve etkili bir yöntem bulundu

Araştırmaya göre Botoks kişiyi daha genç gösterse de daha çekici yapmıyor (Pexels)
Araştırmaya göre Botoks kişiyi daha genç gösterse de daha çekici yapmıyor (Pexels)

Rebecca Whittaker 

Botoks daha pürüzsüz, kırışıksız bir cilt ve daha taze bir yüz vaat ediyor ancak araştırmacılar, amaç çekici görünmekse çok daha ucuz bir seçenek olduğunu keşfetti: gülümsemek.

Araştırmacılar, dermal dolgu maddeleri ve Botoks gibi enjekte edilerek uygulanan işlemlerin, katılımcıların çekiciliğini 7 puanlık bir ölçekte 0,07 puan artırdığını buldu.

Yani işlem öncesinde çekicilik açısından 7 üzerinden 4 puan alan bir kişi, operasyonun ardından 7 üzerinden 4,07 puan alabiliyor.

Ancak iğne gerektirmeden daha da büyük sonuçlar veren çok daha basit yöntemler de vardı.

Boş bir ifadeyle oturmak yerine sadece gülümsemek, çekicilik algısını 7 üzerinden yaklaşık 0,4 puan artırdı. Bu, Botoks'un etkisinin 6 katı.

Makyaj da çekiciliği yaklaşık 0,6 puan daha yükselterek çok daha büyük bir artış sağladı.

Botulinum toksininin marka ismi olan Botoks, kaslara giden sinir sinyallerini geçici olarak bloke ederek kasları gevşetip böylece kırışıklıkları düzeltmek için kullanılan, reçeteyle satılan enjekte edilebilir bir ilaç.

Ancak işlemin başlangıç fiyatlarının 300 sterlin (yaklaşık 16 bin TL) civarında olması, daha çekici görünmek amaçlanıyorsa makyajı çok daha ucuz bir seçenek haline getiriyor.

Hollanda'daki araştırmacıların yürüttüğü ve hakemli dergi Perception'da yayımlanan çalışma, Botoks ve dermal dolgu tedavisi gören 114 kişiyi takip etti.

3 binden fazla jüri üyesi, öncesi ve sonrası fotoğraflarıyla katılımcıların görünümündeki değişiklikleri puanladı.

Sadece dış görünüşe bakarak çekicilik ve zeka, karizma, sağlık, cana yakınlık veya güvenilirlik gibi diğer karakter özelliklerini değerlendirdiler.

Botoks, bir kişinin zeki veya saklıklı algılanma derecesini artırmasa da genç algılanma seviyesini 0,13 puan artırdı.

Kısa süreli romantik kaçamaklar için ne kadar azulandıklarıyla ilgili de küçük ama istatistiksel açıdan anlamlı bir artış (0,09 puan) görüldü.

Benzer şekilde Botoks platonik olarak beğenilme oranını da 0,09 puan artırdı.

Ancak insanların uzun vadeli bir ilişkide potansiyel bir partner olarak ne kadar çekici algılandıklarına dair istatistiksel açıdan anlamlı bir iyileşme görülmedi.

Çalışmanın yazarları şöyle diyor:

Sonuçlarımız, minimal seviyede kesi gerektiren tek seanslık yüz estetik işleminin, çekicilikle ilgili alanlarda daha olumlu algılara yol açtığına ancak bu etkilerin nispeten küçük olduğuna işaret ediyor.

Ancak araştırmacılar, insanların çekiciliklerinden ziyade "özdeğer, kendine güven ve mutluluk duygularını geliştirmek" için de Botoks gibi işlemleri istediğini öne sürüyor.

Tilburg Üniversitesi'nden Bastian Jaeger, yönettiği araştırma hakkında Times'a şöyle diyor: 

İnsanların sosyal ortamlarda daha başarılı olmasının, farklı görünmelerinden ve başkalarının onlara farklı davranmasından değil, kendilerini öyle görmeleri ve başkalarına karşı daha özgüvenli davranmalarından kaynaklanması muhtemel; bir tür kendini gerçekleştiren kehanet.

 Independent Türkçe, independent.co.uk/news