ABD, Lübnan’da ‘reform önceliğini’ vurguluyor

Lübnan Ordu Komutanı General Joseph Avn, dün ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı David Schenker ile bir araya geldi.
Lübnan Ordu Komutanı General Joseph Avn, dün ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı David Schenker ile bir araya geldi.
TT

ABD, Lübnan’da ‘reform önceliğini’ vurguluyor

Lübnan Ordu Komutanı General Joseph Avn, dün ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı David Schenker ile bir araya geldi.
Lübnan Ordu Komutanı General Joseph Avn, dün ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı David Schenker ile bir araya geldi.

Lübnanlı sivil aktivistler ve yeni kurulan parti ve toplulukların temsilcileri, geleneksel partizan çerçeveden uzakta, çarşamba akşamı Beyrut’a varışının ardından kendileriyle görüşen ABD Dışişleri Bakanı Yakın Doğu İşlerinden Sorumlu Yardımcısı David Schenker'e vizyonları, durum değerlendirmeleri, değişim umutları, reform gerekliliği düşüncelerini aktardılar.
Schenker, iktidardaki Lübnanlı yetkililerle görüşmek yerine sivil toplum kuruluşları temsilcileri, bağımsız aktivistler ve parlamentodan bağımsız milletvekilleri ile bir araya geldi. 
Yeni kurulan beş farklı sivil kuruluş ve parti toplulukları temsilcileri, çarşamba akşamı Zoom üzerinden düzenlenen ve yaklaşık bir saat süren toplantıda Schenker'e geçiş dönemi hakkındaki endişe ve görüşlerini, yolsuzluğun gölgelediği Lübnan siyasi sisteminde başarıya ulaşma olasılığına dair düşüncelerini aktardılar. Nitekim Cumhurbaşkanı Mişel Avn, Mustafa Edib’i yeni bir hükümet kurmakla görevlendirmişti.
Söz konusu topluluklardan kaynaklar; Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un Lübnan'a yönelik ilk ziyaretinde olduğu gibi ABD tarafının kendilerine görüşme teklifinde bulunduğunu, kendilerinin Schenker'den görüşme talebinde bulunmadıklarını bildirdi. Kaynaklar açıklamadaki şu ifadeleri aktardılar:
“Yürütülen çalışmalar ve harcanan ciddi çabalar, Lübnan'daki yabancı ülke büyükelçilikleri tarafından fark edildi. Çalışmamızı vizyon sahibi ve yeni bir değişim gücü şeklinde tesis ettik. Zira uluslararası toplum reformları önemsiyor ve Lübnan siyasi sınıfını bu yönde ilerletmek istiyor. Nitekim bu toplantılar, uluslararası toplumun sesimizi duyması açısından son derece önemlidir.”
Kaynakların Şarku’l Avsat’a verdiği bilgilere göre söz konusu toplantının katılımcıları reformların gerekliliği konusunda fikir birliğine vardı. Aynı zamanda kamu sektöründe reform yapılması gerektiği zira bunun siyasi sahneyi düzenlemeye açılan bir kapı olduğu vurgulandı. Seçimleri etkileyen siyasi istihdamların ve kayırmacılığın son bulması, bu minvalde bağımsız bir yargının tayin edilmesi, hesap verebilirlik ve şeffaflığın etkinleştirilmesi zorunluluğuna da işaret edildi. Diğer yandan bazıları ise Lübnan'da özel sektörün karşı karşıya olduğu tehlikelere işaret etti.
Yeni kurulan Gelişim Partisi temsilcisi ve sivil aktivist Dr. Laury Haytayan, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte toplantının katılımcılarının aktivist siyasi hareketler olarak vizyonlarını sunduğunu bildirdi. Haytayan açıklamalarını şöyle sürdürdü:
“Demokratik mekanizmalar aracılığıyla, inisiyatifler ve fikirler ortaya koyarak değişimi destekleyen tutumumuzu vurguladık. Siyasi bir hareket olarak bizi, yolsuzlukla lekeli mevcut Lübnan gerçeğine yönelik taleplerimizi, arzularımızı, itirazlarımızı ve değişim talebimizi dinlemeleri için ABD, Fransa ya da herhangi başka bir tarafa açığız.”
Protestolarda aktif rol alan sivil güçleri ve değişim taleplerini temsil eden aktivistlerin yer aldığı toplantıya Gelişim Partisi, Vatan Yürüyüşü Hareketi, Ben Kırmızı Çizgiyim, RELebanon (Yeniden Lübnan) ve Minteshreen toplulukları da katıldı.
Schenker’in bu büyüyen siyasi hareketlerin yaklaşan seçimlere itiraz etmeye hazır olup olmadığını sorduğuna değinen kaynaklar şu açıklamalarda bulundular:
“Schenker’e, demokratik mekanizmalar ve seçimler yoluyla değişime kararlı olduğumuz; diğer yandan yeni partilerin kurulmakta olduğu, Lübnan'ın 17 Ekim ayaklanması sırasında tanık olduğu protestolardan doğan güçlerin kendisini gösterdiği bilgisi verildi. İnsanlar değişime, kuruluşlar dahilinde değişim sağlayacak şahsiyetlerle iletişim kurmaya kararlı.”
İktidara girmeyi reddettiklerini söyleyen aktivistler şunları söylediler:
“Mevcut siyasi sistem tarafından kontrol edilen ve radikal bir değişim yaratma gücü olmayan bir hükümete dahil olmayı reddediyoruz. Ancak bizler mevcuduz; bir fark yaratmak için yürüttüğümüz çalışmalar ise ciddi.”
Kaynakların aktardıklarına göre Lübnanlı aktivistlerin bir sonraki hükümetle ilgili endişelerini cevaplayan Schenker, ABD’nin kişileri değil programı önemsediğini, yeni bakanların ve hükümetin çalışma programının açıklanmasını beklediklerini bildirdi. Aynı zamanda “Reformlar olmadan Lübnan’a mali destek verilmeyecek” dedi.
Washington’ın Fransız girişimine engel olmadığını ifade eden Schenker, erken parlamento seçimleri yapılıp yapılmaması konusunda ABD’lilerin belirli bir tutumunun olmadığını hatırlattı.
Petrol uzmanı Dr. Haytayan’ın Güney Lübnan sınırlarındaki deniz ekonomik bölgesinde yer alan petrol ve doğalgaz zenginliğinden yararlanmasını sağlayacak deniz sınırlarının çizilmesi ile ilgili sorusuna ise bu konuda bir müzakere çerçevesinin bulunduğunu ancak değişikliklerin henüz İsrail’in onayını almadığını kaydetti.
Diğer yandan Lübnan Ordu Komutanı General Joseph Avn dün, Beyrut'taki ABD Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Win Dayton ve Büyükelçilik Savunma Ateşesi Robert Meine ile beraberinde Schenker’i ağırladı. Söz konusu görüşmede ülkedeki mevcut durum ve iki ülkenin orduları arasındaki iş birliği ele alındı.



Gazze ateşkesi: Geri çekilmeler anlaşmayı tehdit ediyor ve müzakereleri kurtarmak için ertelenmesi talep ediliyor

İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)
İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)
TT

Gazze ateşkesi: Geri çekilmeler anlaşmayı tehdit ediyor ve müzakereleri kurtarmak için ertelenmesi talep ediliyor

İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)
İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)

İsrail'in Gazze Şeridi’nde işgal ettiği yeni bölgelerden çekilme görüşmelerinin son iki aydır tıkanması, Katar’ın başkenti Doha'daki (yedinci gününe giren) ateşkes müzakerelerini yeni bir ‘karanlık tünele’ soktu. Hamas Hareketi, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hükümeti tarafından önerilen yeniden konuşlandırmayı reddetti.

Medyada yer alan sızıntılara göre arabulucular, özellikle Washington, müzakerelerin sonuna kadar çekilme maddesinin ertelenmesini talep ettiler. Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar bu durumu, müzakereleri ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin istemediği yeni bir başarısızlıktan kurtarmak için son bir girişim olarak görüyorlar ve bu yüzden Netanyahu'ya esneklik göstermesi için baskı yapabileceğini düşünüyorlar. Uzmanlara göre bunun aksi bir durum söz konusu olursa Hamas, İsrail'in bu şekilde kalmasının, sürgün planını hızlandırmak, olası ateşkesin sona ermesinden sonra askeri bölgeler dayatmak ve anlaşmayı bozmak için bir manevra olduğunu düşünerek bunu reddedecek.

İki Filistinli kaynak cumartesi günü, Doha’daki müzakerelerin, İsrail'in cuma günü sunduğu, İsrail ordusunun yeniden konuşlandırılması ve konumlandırılması için hazırladığı çekilme haritasında ısrar etmesi nedeniyle, karmaşık zorluklarla karşı karşıya olduğunu bildirdi. Bu plan, İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nin yüzde 40'ından fazlasında kalmasını öngörüyor, ancak Hamas bunu reddediyor.

Fransız Haber Ajansı AFP’ye konuşan kaynaklardan biri, ‘Hamas’ın müzakere heyetinin İsrail'in sunduğu haritaları kabul etmeyeceğini, çünkü bu haritaların Gazze Şeridi'nin yaklaşık yarısının yeniden işgalini meşrulaştırdığını ve İsrail'in insani olduğunu söylediği ve Gazze Şeridi'nin güneyinde yer alacak ve yaklaşık 600 bin Filistinliyi barındıracak olan şehre atıfla Gazze Şeridi'ni Nazi kampları gibi geçiş noktaları ve seyahat özgürlüğü olmayan izole bölgeler haline getirdiğini’ vurguladı.

Diğer kaynak, Hamas'ın İsrail güçlerinin 2 Mart'tan sonra, yani iki ay süren ateşkesin çökmesinden sonra yeniden kontrol altına aldığı tüm bölgelerden çekilmesini talep ettiğini belirtti. İsrail’i, ‘soykırım savaşını sürdürmek için oyalamaya devam etmek ve anlaşmayı engellemekle’ suçladı.

Kaynak, Katarlı ve Mısırlı arabulucuların ‘taraflara, ABD Başkanı Donald Trump'ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un Doha'ya gelene kadar çekilme müzakerelerini ertelemelerini’ istediklerini, ancak ‘yardımlar ve esir takası konusunda ilerleme’ kaydedildiğini belirtti.

ABD merkezli haber sitesi Axios, bazı kaynaklardan, ABD'nin Hamas'tan İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden çekilmesini tartışmayı ertelemesini ve diğer konulara geçmesini istediğini, böylece esir takası anlaşması müzakerelerinin çökmesini önlemeye çalıştığını aktardı.

juı
Yaralıları Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta bulunan Kızıl Haç kliniğine taşıyan Filistinliler (AFP)

Reuters, cumartesi günü Filistinli ve İsrailli kaynaklardan benzer bir doğrulama aktardı. Doha görüşmelerinin, İsrail’in Gazze Şeridi’nden çekilmesi konusunda tıkanma yaşadığını, Hamas Hareketi’nin İsrail'in önerdiği çekilme haritalarını reddettiğini, çünkü bu haritaların toprakların yaklaşık yüzde 40'ını İsrail kontrolünde bırakacağını, bunların arasında güneydeki Refah bölgesi ve Gazze'nin kuzeyindeki ve doğusundaki diğer bölgelerin de bulunduğunu belirtti. Kaynaklar, ‘görüşmelerin devam etmesinin beklendiğini’ ifade ettiler.

Mısır Dışişleri Konseyi üyesi Reha Ahmed Hasan, İsrail'in, güneydeki Morag Ekseni de dahil olmak üzere birçok yerden çekilmeyerek Filistinlileri sürmeye devam etmek gibi kendi şartlarını dayatmak istediğini düşünüyor. Kuzey bölgesini askeri olarak kontrol altına alarak buradaki nüfusu sürme olasılığı olduğunu ifade eden Hasan, böylece ateşkes sona erdikten sonra Filistinlilerin sürülmesinin kolaylaşacağına dikkati çekti. Hasan, ABD'nin İsrail'e baskı yapmamasının müzakerelere zarar verdiğini ve bu tür konuların ertelenmesinin bir fayda sağlamayacağını, bunların erken çözülmesi gerektiğini, çünkü bu konuların belirleyici olduğunu vurguladı.

Hasan, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Anlaşmaya varılmasının gecikmesi, engellerin devam etmesi ve Filistinlilerin hedef alınması nedeniyle, direnişin İsrail'e teslim olmasını isteyen bir manevra ile karşı karşıya olduğumuzu düşünüyoruz ve Hamas bunu kabul etmeyecektir. ABD’nin İsrail'e baskı yapmaktan başka seçeneği yok. Özellikle Kahire'nin talep ettiği Mısır sınırındaki Philadelphia (Salahaddin) Koridoru’ndan çekilme gibi henüz çözülmemiş ve belirsizliği devam eden başka konular da var.”

Filistinli siyasi analist Nizar Nazzal, Hamas'ın talebi olan İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesinin gerçekleşmemesi halinde bunun müzakereleri engelleyebileceğini düşünüyor. Nazzal, çekilme maddesinin ertelenmesinin müzakereleri kurtarmak için yapılan bir girişimden ibaret olduğunu ve Netanyahu hükümetinin çekilme gibi siyasi konularda taviz vermediği sürece, Washington veya İsrail'in iddia ettiği gibi anlaşmanın yakın zamanda imzalanmayacağını belirtti.

Cuma günü ABD ziyaretinden dönmeden önce, ABD Başkanı Donald Trump ile bir araya gelen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, perşembe günü yaptığı açıklamada, “Birkaç gün içinde (anlaşmayı) tamamlayabileceğimizi umuyorum” ifadelerini kullandı.

Geçtiğimiz hafta Beyaz Saray'da Netanyahu ile iki kez görüşen Trump, yakın zamanda ateşkes sağlanacağına dair açıklamalarını yineledi ve bu haftayı (yani birkaç gün sonra) olası bir tarih olarak belirledi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da perşembe günü yaptığı açıklamada, anlaşmaya varılması konusunda ‘büyük umutları’ olduğunu söyledi.

dfgthy
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye’ye düzenlediği hava saldırısının ardından yükselen dumanlar (AFP)

Ancak sahada durum bu umutların aksine gelişiyor. Gazze Sivil Savunma Sözcüsü Mahmud Basal yaptığı açıklamada cumartesi günü 20'den fazla Filistinlinin öldüğünü ve İsrail ordusunun son 48 saat içinde Gazze Şeridi'nde ‘yaklaşık 250 terörist hedefi vurduğunu’ söyledi.

Hamas, İsrail ordusuna karşı operasyonlarını sürdürürken, İsrail ordusu cuma günü, Gazze'nin güneyindeki Han Yunus kentinde çıkan çatışmalarda Golani Tugayı'na bağlı keşif biriminden bir subayın öldürüldüğünü, ayrıca Gazze'nin kuzeyinde çıkan çatışmada iki askerin yaralandığını açıkladı. Bu açıklamadan iki gün önce Gazze'nin güneyinde kaçırılmak üzere olan bir İsrail askerinin öldürüldüğü bildirilmişti.

Birleşmiş Milletler (BM), cumartesi günü yaptığı ortak açıklamada, Gazze'deki yakıt kıtlığının kritik seviyelere ulaştığı konusunda uyarıda bulundu. BM’nin aralarında İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA), Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Dünya Gıda Programı (WFP) da bulunduğu yedi ayrı kuruluşu tarafından yapılan ortak açıklamada, “Yakıt, Gazze'de hayatta kalmanın bel kemiğidir” denildi.

Bu olumsuz gelişmeler devam ederken Reha Ahmed Hasan, Trump'ın dün değil, bugün bir anlaşma sağlayabileceğini düşünüyor. Hasan’a göre ABD'nin tutumu, İsrail'e baskı uygulayarak bir anlaşma sağlamaya ve Gazze'yi yerinden etme ve yok etme planlarından vazgeçmeye yönelik gerçek bir adım atarak tüm bu sorunları sona erdirebilir.

Bu görüşe katılan Nizar Nazzal da Washington'ın, Nobel Barış Ödülü almayı uman Trump'ın çabalarının başarısız olmaması için müdahale edeceğini ve Netanyahu'yu daha geniş çaplı yayılma haritasını kabul etmeye zorlayacağını (bu cümle tuhaf geldi ama böyle yazıyordu) vurguladı. Ateşkes yapılmaması halinde İsrail Başbakanı’nın popülaritesinin daha da zarar göreceği ve İran'a karşı savaşından elde ettiği son siyasi kazanımlarını kaybedebileceği uyarısında bulunan Nazzal, bu nedenle Netanyahu'nun çıkarlarına en uygun olanın anlaşmayı geçici olarak kabul etmek olduğunu belirtti.