Irak’ta seçim yasası mayınlı arazi gibi

Irak Meclisi, Aralık 2019’da protestoların baskısı altında ve Kürtlerin ise boykot ettiği oturumda yeni seçim yasası onayladığında, halk hareketine sempati duyan veya protesto dalgasına boyun eğmek zorunda kalan milletvekillerin hiçbirinin aklında yasanın detayları yoktu.

Milletvekilleri tek kelimeyle “erken seçim” anlamına gelebilecek bu yasa karşısında şeytanın ayrıntıda gizli olduğunun farkında değillerdi. Meclis, aynı ayın sonuna doğru Adil Abdulmehdi hükümetinin istifasını onayladığında, yerine alternatif bir hükümeti bulmanın 5 ay süreceği hiçbir vekilin veya parti liderinin aklından geçmiyordu. Bugün ise Meclis’in seçim yasa tasarısına ek protokol metnini kabul etmek ve Cumhurbaşkanı’nın onayına sunmak amacıyla oturumları başlatmasının üzerinden iki gün geçmesinin üzerinden “şeytanın” yasada değil, yasaya ek protokol metnine gizlendiği ortaya çıktı.

Zira bu metin, bütün sorunları ve siyasi sürecin hastalıklarını taşıyor. Metin üzerinde yapılan tartışmalara bakılırsa, özet olarak metinde elektronik kimlik yerine biyometrik kimlik ve çoklu seçim bölgesi yerine tek seçim bölgesinin esas alındığı anlaşılıyor. Seçimlerde geniş kapsamlı hilelerin azaltılmasında bir güvence olarak görülen biyometrik seçmen kartı konusunda dikkat çeken paradoks ise, bu meselenin Usame en-Nuceyfi öncülüğündeki Kurtuluş ve Kalkınma Cephesi ve Nuri el-Maliki’nin Kanun Devleti Koalisyonu gibi birbirinden farklı görüşlere sahip olan siyasi grupları bütün konular üzerinde birleştirmesidir. Kurtuluş ve Kalkınma Cephesi’nden yapılan açıklamada, “Seçimlerin şeffaf ve özgür bir şekilde düzenlenmesi için seçimin gerçek bir seçim yasasına uygun ve seçim konusunda uzman uluslararası örgütler ile BM Irak'a Yardım Misyonu’nun (UNAMI) yardımı ve gözetimi altında bağımsız ve profesyonel bir seçim komiserliği eliyle yapılmasının dışında bir yol bulunmuyor. Önceki seçim sonuçlarının güvenirliğine yerelde ve uluslararası düzeyde gölge düşmesine neden olan seçimlere hile karıştırma durumlarını ortadan kaldırmak için özellikle biyometrik kartın kabul edilmesi ve eski elektronik kartın iptal edilmesi zorunlu bir hal almıştır. Bunun yanı sıra seçim bölgeleri, etkili tarafların baskılarından uzak bir şekilde ve göstericiler arasında yer alan halkımızın evlatlarının talepleri doğrultusunda çizilmelidir. Aynı şekilde seçimlerin düzenlenmesi hususunda tüm şartların tamamlanması ve sonuçlarının onaylanması için Federal Mahkeme Yasası kabul edilmelidir” ifadelerine yer verildi.

Kanun Devleti Koalisyonu Milletvekili İntisar el-Garibavi, biyometrik sistemi uzaklaştırma yönündeki herhangi bir girişimin Irak’ta seçmen iradesine haciz koyma anlamına geleceğini belirtti. Bu sistemin son derece önemli olduğunu belirten Garibavi, “Seçim Komiserliği bu durumu vurguluyoruz. Özellikle etkili güçlerin belirli çıkarlar sağlamak için bu meseleyi gözden kaçırmaya çalışma girişimleri bulunuyor” dedi.

Seçim Komiserliği bünyesindeki Seçim İdaresi eski Başkanı Adil el-Lami, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, “Biyometrik kayıt, zorunludur. Ayrıca seçmenin fotoğrafı, göz tarama sistemi ve parmak izi gibi güven unsurları içermeyen elektronik karttan daha güvenlidir” dedi. Lami, çoklu seçim bölgesi üzerinde yapılan tartışmalarla ilgili bir soruya, “Çoklu seçim bölgesiyle ilgili tartışmalar, geleneksel çoğu siyasi grubun tek seçim bölgeli sistemi korumak istiyor. Halk hareketi ise Meclis’teki her bir koltuk başına bir seçim bölgesi kurulmasını talep ediyor. Halihazırda siyasi gruplar arasında vilayetleri, nüfuslarına göre birden çok seçim bölgesine bölme hususunda yarı uzlaşı bulunuyor. Bu bölme işleminin tehlikesi, bölmenin Bağdat ve Basra’da olduğu gibi mezhep temelinde veya Kerkük ve Musul’da olduğu gibi etnisite temelinde ya da Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde olduğu gibi partilerin etki alanlarına göre yapılmasıdır” ifadelerini kullandı.

Irak Türkmen Cephesi Başkan Yardımcısı Hasan Turan, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, “Her bir vilayette tek seçim bölgesi olmasından yanayız. Çünkü bileşenin oylarının dağılmaması için bunun daha iyi olacağını düşünüyoruz. Aynı zamanda, bölgelerin, idari ve nüfus standartlarına göre değil, parti çıkarlarına göre bölünmesinden endişe ediyoruz. Bazı partiler bölgelerin bölünmesinden kaygılı çünkü bölme konusunda kullanılacak standartlardan emin değil. Seçimlerde modern biyometrik seçmen kartın kullanılmasını şiddetle destekliyoruz. Çünkü eskisi seçimlere hile karıştırılmasına neden oluyordu. Aynı zamanda seçimlere hile karıştırmak için bazıları tarafından satın alınabiliyordu” diye konuştu.