Suriye Petrol Bakanı Bessam Tama, ABD’nin rejim için hayati öneme sahip petrol ithalatını kesintiye uğratan yaptırımları sonucu Suriye’nin benzin sıkıntısı çektiğini ve bu durumun savaşın yıkıma uğrattığı ülke ekonomisine zarar veren bir krize sebep olduğunu söyledi.
Suriye devlet televizyonunda konuşan Tama, ABD’nin Şam ile yabancı ortaklığın kurulmasını engellemek için Haziran ayında ilan ettiği Ceaser (Sezar) Yasası kapsamında yürürlüğe konulan en ağır yaptırımların, iki kaynaktan gelen birçok petrol sevkiyatının aksamasına yol açtığını belirtti. Ancak söz konusu kaynaklar hakkında bilgi vermedi.
Bakan Tama, “ABD’nin ambargoyu ağırlaştırması ve ithalat yapmamızı engellemesi nedeniyle akaryakıt dağıtımını yüzde 30 ila 35 arasında azaltmak zorunda kaldık” ifadesini kullandı. Halk, başkent ve büyük şehirlerde ciddi ölçüde akaryakıt sıkıntı yaşandığını dile getiriyor. Nitekim geçen hafta benzin istasyonları önünde uzun kuyruklar oluştu.
Özel araçlara dört günde bir 30 litre benzin
Akaryakıt sıkıntısı, Suriye lirasının çökmesi ve enflasyonun artması nedeniyle ülkede ekonomik krizin yaşandığı bir dönemde geldi. Bu durum, Suriye halkının 9 yıldan fazla devam eden savaştan çektiği sıkıntıların artmasına neden oldu. Hükümet, özel araçlar için dört günde bir 30 litre benzin hakkı belirledi. Halk, yüzlerce araç sahibinin akaryakıt istasyonlarının açılmasını saatlerce beklediğini dile getiriyor.
Şam’ın, Fırat’ın doğusundaki Deyrizor’da bulunan petrol kuyularını kaybetmesinin ardından petrol üretimi çöktü.
Söz konusu petrol kuyuları halihazırda, ABD tarafından desteklenen Suriyeli Kürtlerin elinde bulunuyor. Kürtler, bu petrolün bir kısmını Şam’a satmaya devam ediyor.
Suriye daha önce İran’dan gelen petrol tankerleriyle idare ediyordu. Ancak Şam, İran İslam Cumhuriyeti ve müttefiklerine yönelik yaptırımların sıkılaştırılması nedeniyle bu sevkiyatlar da askıya alındı.
Banyas rafinerisindeki bakım krizi artırdı
Bakan Tama, akaryakıt sıkıntısının Banyas rafinerisindeki bakım çalışmaları nedeniyle daha da arttığını kaydetti. Suriye’nin en büyük rafinerisi olan Banyas rafinerisi, ülkenin benzin ihtiyacının üçte ikisini karşılıyordu.
Tama, günlük 130 bin varil petrolün işlendiği Banyas rafinerisindeki bakım çalışmalarının 10 gün içinde tamamlanacağını ve bu durumun benzin üretimini yüzde 25 artıracağını belirtti. Suriyeli Bakan, “Bu ay sonunda Banyas’taki bakımın bitmesiyle birlikte kriz rahatlayacak. Zira benzin üretimi yüzde 25 oranında artacak” dedi. Tama ayrıca, bu ay içerisinde birçok kaynaktan gelecek olan petrol tankerlerinin krizin hafiflemesine yardımcı olacağını kaydetti ancak söz konusu kaynaklar hakkında bilgi vermedi.
Sektör çalışanları, Ağustos ayında meydana gelen büyük patlama sonrasında Beyrut limanından gerçekleştirilen petrol ithalatının da aksadığını söylüyorlar.
Washington, uzun bir süredir Şam’ı Lübnan üzerinden petrol kaçakçılığı yapmakla suçluyor. Şam’ın müttefiki ve İran tarafından desteklenen Hizbullah’ın kontrolündeki sınır bölgeleri üzerinden bu kaçakçılık faaliyetlerin yapıldığı belirtiliyor. İki sektör çalışanı, döviz sıkıntısının Şam’ı son iki ayda daha az yakıt ithal etmek zorunda bıraktığını ve bu durumun sevkiyatların aksamasına neden olduğunu ifade ettiler.
Bakan Tama’nın açıklamaları, Suriyelilerin ülkede giderek artan benzin kriziyle ilgili endişelerini hafifletemedi.
Suriye Petrol Bakanlığı Eylül başında özel araç sahiplerine tanınan benzin hakkını 40 litreden 30 litreye düşürme kararı almıştı. Karar sonrası benzin tedarikinde kriz meydana geldi. Nitekim rejimin kontrolündeki tüm şehirlerde akaryakıt istasyonları önünde kilometrelerce kuyruk oluştu. Yakıt almak isteyenler 10 saatten fazla kuyrukta bekledi. Bazen tam gün bekleyip de hiç benzin alamayanlar da oluyor. Petrol istasyonları önünde zaman zaman ateş açmaya varan sürtüşmeler de yaşanıyor.
Karaborsada benzin fiyatları
Bir litre benzinin karaborsadaki fiyatı ise 2 bin Suriye lirasının üzerine çıkıyor. Devlet destekli satış fiyatlarına göre, 90 oktan benzinin litresi 250 Suriye lirasından, 95 oktan benzinin litresi ise 575 liradan (1 ABD doları 2100 liraya tekabül ediyor) satılıyor. Devlet destekli fiyatlandırma üzerinden yapılan benzin satışları, vatandaşlara verilen akıllı kartlar üzerinden sınırlı bir şekilde gerçekleştiriliyor.
Şam’daki bir taksi durağında 20 araç çalıştıran bir durak sahibi, benzin tedarikinde yaşanan sıkıntılar ve karaborsadaki aşırı fiyatlar sebebiyle araçların yarıdan fazlasının kontak kapattığını söyledi.
Başkent ve Suriye’nin diğer kentlerindeki sokaklarda trafik yoğunluğu azalırken, ulaşım ücretlerine rastgele zamlar yapılıyor. Şam’da ikamet eden bir kadın, taksi şoförlerinin benzin sırasındaki bekleme sürelerine göre ücret artışı yaptıklarını, bekleme süresi uzadıkça taksi ücretinin de arttığını belirtti.
Ceaser (Sezar) Yasası krizi derinleştirdi
Şam’daki ekonomistler, Ceaser (Sezar) Yasası ve yaptırımların Suriye’deki akaryakıt krizini derinleştirdiğini söylüyorlar. Ekonomistlere göre, yaptırımlar petrol türevlerinin doğrudan ithalatını önlerken, İran ve Rusya üzerinden gerçekleşen kaçakçılık hareketini de kısıtladı. Ayrıca Beyrut Limanı’ndaki patlama durumu daha da kötüleştirdi. Tüm bunlara ilave olarak, Fırat’ın doğusunda petrol üretiminin yapıldığı bölgeleri kontrol eden Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile rejim arasındaki ilişkilerde ABD’nin baskısı sonucu gerileme gözlemleniyor.
Suriye’de 2008 yılında günlük petrol üretimi 406 bin varildi. British Petroleum’un verilerine göre, 2018’de petrol üretimi 24 bin varile düştü.