عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Yemen’in İbb şehrindeki tarihi eserler yıkım ve çalınma tehlikesi ile karşı karşıya

Yemen’in İbb şehrindeki tarihi eserler yıkım ve çalınma tehlikesi ile karşı karşıya
    Aden/ Muhammed Nasır
TT
TT

Yemen’in İbb şehrindeki tarihi eserler yıkım ve çalınma tehlikesi ile karşı karşıya

Yemen’in İbb şehrindeki tarihi eserler yıkım ve çalınma tehlikesi ile karşı karşıya

Yemen’in İbb şehrinde tarihi eserlerle ilgilenen uzmanlar, Husi grubun kötü yönetimi ve ihmalleri sebebiyle bu eserlerin tacirler tarafından tahrip edilme, yok edilme ve çalınma tehlikesi altında olduğuna dair uyarıda bulundular. Bu hazineler, Yemen ve İslam tarihine kadar uzanan eserleri kapsıyor.
Yemenli kaynaklar, darbeci husi milisleri Yemen’in tarihi yerine ırkçı bir miras oluşturmaya çalışmakla itham ettiler. Başkent Sana’nın 170 km güneyindeki İbb Şehir Müzesi’nin içi boşaltılarak bir aileye konut olarak verildi. Ayrıca şehirdeki tarihi alanların korunmasının ihmal edildiği ve Halife Ömer bin Hattab döneminde inşa edilen ve Ömer Camii olarak bilinen Ulu Camii'nin restorasyon çalışmalarının müdahalesine izin verildiği belirtildi.
İbb’deki yerel yetkililer Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamlarda  şunları aktardılar ifadeleri kullandılar:
“Husi yetkililerin müze binasına el koymasının ve müzenin meşru hükümete karşı darbe sebebiyle başlayan savaş sonucu yerinden edildiği söylenen bir kadına kont olarak verilmesinin ardından Şehir Müzesi'nde, binlerce yıllık medeniyeti yansıtan tarihi eserler enkaza dönüştü.”
Yetkililerin yanı sıra şehirdeki aktivistler de Husiler tarafından atanan yerel yönetimlerle ilgili şunları aktardılar:
“2015 yılından bu yana müzede sergilenen tarihi eserler poşet ve karton kutularla müzeden çıkarılarak şehirdeki Kültür Ofisi’nin depolarından birine konuldu. Bu durum bronz takıların ve tarihi avcılık aletlerinin hasar görmesine sebep oldu. Ayrıca üzerinde müsned yazısı nakşedilmiş taşlar ile kil ve taştan yapılmış kapların çoğu kırıldı. Eserler, pasla kaplanarak ateşe atılmış ve küle dönmüş kömür parçalarına dönmeleri ile tarihi değerlerini kaybettiler. Müze envanterinde bulunan onlarca eski bronz bilezik, kılıç ve hançer hasar gördü. Çeşitli büyüklüklerdeki hayvan şeklindeki eserlerin kırılması ile onlar da kalıntılara dönüştü.”
Bölge sakinleri, Husi grubun şehirdeki tarihi eserlere yönelik eylemlerini "Yemen tarihine ve köklü kadim medeniyetine hiçbir  saygı göstermeyen planlı bir kötüye kullanım" olarak nitelendirdi. Husi grup ayrıca Yemen’deki en eski camilerden biri olan ve hicri birinci yüzyılın ikinci yarısında inşa edilen, şehirdeki Tarihi Eserler Ofisi'nin belirttiğine göre yaklaşık 900 yıllık olan Ömer Camii'nin restorasyonunun da “kötüye kullanımıyla” itham ediliyor.
Kaynakların aktardıklarına göre Husiler, caminin restorasyonunda görevli müteahhitlerden birini eseri “tarihi değerini ve uzun yıllar boyunca şehirde bir işaret bayrağı gibi olan konumunu kaybedecek şekilde” restore etmekle görevlendirdi.
Tarihi eser uzmanlarından oluşan bir ekip yakın zamanda İbb’i ziyaret etti. Ekip, Camii’nin restorasyonunda kullanılan inşaat malzemelerinin tarihi eserlerin yapısına uymadığını ve buna restorasyonu gerçekleştiren müteahhittin sebep olduğunu tespit ettiklerini, bunun yanı sıra şehirdeki eski yöneticilerin ve tarihi eser restorasyonunda çalışan mühendislerin yolsuzluk yaptıklarını içeren bir rapor hazırladı.
Kaynaklara göre, sözü geçen raporda Ömer Camii’nin bazı kısımlarının ve çökme tehlikesi olan yerlerin aynı bırakıldığı, Vakıflar Ofisi tarafından restorasyon için ödenen yüklü miktarın çok daha büyük bir camiinin restorasyonu için bile yeterli olacağı ancak restorasyonda yapılan çalışmalaın şartnamelere aykırı olduğu,  ödenen miktara denk gelmediği belirtildi. Ayrıca Ömer Camii’nin yağmur, erozyon ve inşaat süresinin uzunluğu gibi faktörlere dayanamayacağı vurgulandı.
Kaynakların Şarku’l Avsat’a aktardığına göre Husiler, İbb’in yanı sıra milattan önce ortaya çıkan en önemli Yemen devleti olan Himyar Krallığı'nın başkenti olan Zufar şehrinde (tarihi eserleri İbb’de buluyor) Yemen hükümetinin henüz keşfedilmemiş tarihi alanları korumak için görevlendirdiği güvenlik güçlerini geri çekti. Husi darbesinden önce birbirini takip eden Yemen hükümetleri, altın mücevherleri, madeni paraları ve bronz heykelleri kaçırıp satmak için tarihi mezarların kazılarının artmasının ardından tarihi alanların korumak için güvenlik güçleri görevlendirmişlerdi.
Kaynaklar, Husilerin bu adımı ile “keşfedilmemiş tarihi eserlerin bulunduğu tarihi alanların kötüye kullanımı desteklediğini kaydettiler. Tarihi eser kaçakçılarının ve antika tacirlerinin, antik Yemen'de gücün sembolü olan ren geyiği çizimleri ile süslenmiş devasa taş bloklarının olduğu bölgede Husi milislerinin tam koruması altında faaliyet göstermeye geri döndüklerini vurguladılar.
Aynı kaynakların aktardığı bilgilere göre görevliler, çeşitli renk ve çizimlere sahip bu taşların 45 çeşidini tesbit edebildiler. Ayrıca bölge sakinleri tarihi saraylardan birinin taşlarını ele geçirdi ancak geriye sadece iki sıra taş bloğu kaldı. Tarihi eser alanında çalışanlar bu tarihi eserlerden geriye kalanların belirlenmesi, kurtarılabilecek olanların kurtarılması ve sergilenmeleri için bir müze hazırlanıncaya kadar eserleri nemi önleyen özel çantalarda koruyorlar.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

ABD'nin silahların kontrolüne ilişkin belgesine karşı Hizbullah'tan farklı bir Lübnan pozisyonuna doğru eğilim

ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, Beyrut'a yaptığı son ziyaret sırasında (EPA)
ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, Beyrut'a yaptığı son ziyaret sırasında (EPA)
TT
TT

ABD'nin silahların kontrolüne ilişkin belgesine karşı Hizbullah'tan farklı bir Lübnan pozisyonuna doğru eğilim

ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, Beyrut'a yaptığı son ziyaret sırasında (EPA)
ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, Beyrut'a yaptığı son ziyaret sırasında (EPA)

Hizbullah, Lübnan’da silahların yalnızca resmi güvenlik kurumlarının elinde bulunmasına yönelik yerel ve uluslararası taleplere karşı ‘varoluşsal tehdit’ kartını öne sürdü. Hizbullah Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım dün akşam yaptığı konuşmada, ‘ulusal güvenlik stratejisinin’ tartışılmasına başlanmadan önce bu tehdidin ortadan kaldırılması şartını koştu. Bu durum, Lübnan devleti ile Hizbullah arasında bir ‘farklılaşmaya’ işaret ediyor. Zira devlet, ABD’li arabulucu Tom Barrack’ın önerisini ‘olumlu şekilde ele alacakken’ Hizbullah farklı bir tutum sergiliyor.

Kasım’ın son açıklaması, silahlarını teslim etme mekanizmalarının tartışılmasına karşılık daha önce öne sürdüğü şartlara eklenen yeni bir koşul olarak görülüyor. Bu şartların başında ise, İsrail’in ateşkes anlaşmasındaki yükümlülüklerini yerine getirmesi koşuluyla Hizbullah’ın silah konusunu görüşmeye hazır olacağı yönündeki talep geliyor. Her ne kadar Lübnan’daki resmi çevreler, Hizbullah’ın bu dosyada ‘esnek davrandığını’ ve ‘ağır silahlarını (nokta atışlı füzeler ve insansız hava araçları) teslim etmeye hazır olduğunu’ ifade etse de, konuya yakın kaynaklara göre Hizbullah, İsrail’in önceden bazı adımlar atmasını şart koşuyor.

Hizbullah, ABD'nin İsrail'e son savaştan bu yana Lübnan içinde işgal ettiği beş noktadan çekilmesi, elindeki 16 kişiyi serbest bırakması, Lübnan topraklarına yönelik ihlal ve saldırıları durdurması ve son savaşta yıkılan yerleri yeniden inşa etme görevine başlaması için baskı yapmasını talep ediyor.

ABD elçisi yeniden geliyor

ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack’ın, Lübnanlı yetkililer tarafından geçtiğimiz pazartesi günü Beyrut'taki ABD Büyükelçiliği'nden teslim alınan ve Lübnan'dan önümüzdeki aralık ayında sona erecek bir süre içerisinde silahların geri çekilmesi için ‘net’ bir takvim taahhüt etmesini talep eden ABD belgesine resmi bir yanıt almak üzere üçüncü bir ziyaret için yakında Beyrut'a gelmesi bekleniyor. Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Meclis Başkanı Nebih Berri ve Başbakan Nevvaf Selam'ın temsilcilerinden oluşan komite, Lübnan'ın iki hafta önce Beyrut'ta ABD elçisine verdiği bir belgeye ilişkin gözlemleri içeren belgeyi inceliyor. Başbakan Selam'ın bu hafta Meclis Başkanı Berri ile bir araya gelerek Lübnan'ın vereceği yanıtın ayrıntılarını görüşmesi bekleniyor.

Hükümetin esnekliği

Lübnan makamları, Amerikan taleplerini içeren belgeye karşı esnek bir tutum sergiliyor. Bununla beraber Amerikan heyetiyle yürütülen temaslara aşina kaynakların Şarku’l Avsat’a aktardığına göre Lübnan makamları, Washington’un talep ettiği şekilde Karz-ı Hasen Vakfı ile ilgili tedbirleri artırmak, mali ve idari reformları uygulamak gibi kendisine düşen görevleri de yerine getiriyor. Hizbullah ise silah meselesinde daha katı bir tutum sergiliyor.

Kaynaklar, ABD'nin yanıtını incelemekle görevlendirilen komitenin görevinde önemli ilerleme kaydettiğini belirterek, Lübnan devletinin Amerikan anlaşmasına olumlu yaklaşacağını ve hükümetin silahlanmada tekelleşmeyi aşamalı olarak uygulama sözü vereceğini ifade etti. Kaynaklara göre Lübnan'ın resmi yanıtı Hizbullah'ın taleplerindeki sert tutumundan farklı olacak. Kaynaklar, Hizbullah'ın garantiler talep ettiğini ve Kasım'ın açıklamalarının da gösterdiği gibi son zamanlarda tutumunu sertleştirdiğini belirtti.

Varoluşsal tehdit

Kasım dün akşam yaptığı konuşmada, “Hizbullah, Emel Hareketi, direniş ve Lübnan'ın bağımsızlığını isteyen ve Lübnan'ın Lübnanlılar için nihai bir vatan olduğuna inanan egemen bir hat olarak bizler, direnişe, çevresine ve bir bütün olarak Lübnan'a yönelik varoluşsal bir tehditle karşı karşıya olduğumuzu hissediyoruz” ifadesini kullandı.

Görsel kaldırıldı.Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım dün akşam yaptığı konuşmada (Hizbullah medyası)

Kasım, “Lübnan'ın karşı karşıya olduğu üç gerçek tehlike var: güney sınırında İsrail, doğu sınırında DEAŞ ve Lübnan'ı kontrol etmeye, üzerinde vesayet kurmaya çalışan ve Lübnan'ın hareket ve yaşama kabiliyetini yok etmek isteyen Amerikan zorbalığı” dedi.

Kasım, Lübnanlılara hitaben şunları söyledi: “Sözümüz bir olsun ve öncelik için çalışalım. Tehlikeyi ortadan kaldırdıktan sonra savunma stratejisini ve ulusal güvenlik stratejisini tartışmaya hazırız. Sizi İsrail'e iyilik yapmamaya çağırıyorum. Çatışma halinde ABD hedeflerine ulaşamaz.”

Hizbullah silahlarına sarılıyor

Lübnan Kuvvetleri Partisi kaynaklarının Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamaya göre Kasım'ın son tutumu ‘silahlarına sarılma meydanından henüz ayrılmadığı, yani halen aynı noktada olduğu’ şeklinde değerlendiriliyor. “Bu tutum görünüşte çevresine yönelik ve üstü kapalı tavizler mi içeriyor?” diye soran kaynak, başkanlar (Avn, Berri ve Selam) tarafından dile getirilen bazı hususların işlerin kolay olduğuna işaret ettiğini hatırlattı.

Görsel kaldırıldı.Lübnan Meclis Başkanı Nebih Berri, ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack ile yaptığı görüşme sırasında (Reuters)

Kaynaklar, “Şu ana kadar görünen o ki, Hizbullah silah bırakmamakta ısrar ediyor. Hizbullah'ın maksimum yapabileceği şey Litani Nehri’nin güneyinden çekilmek. Savunma stratejisi diye bir şey yok. Ondan istenen, silahlarını teslim etmesi” ifadelerini kullandı. Kaynaklar, ‘Hizbullah'ın şimdiye kadar, varoluşsal tehditler konusunda aynı söylemleri sürdürdüğünü, hâlbuki bu silahlar ve destek savaşı aracılığıyla Lübnan’a varoluşsal bir tehdit teşkil edenin bizzat kendisi olduğunu ve silahları yüzünden savaşları ülkeye çektiğini’ ifade etti.

Kaynaklar, Hizbullah’ın yetkilileri aracılığıyla yaptığı açıklamalarda ‘ABD’ye İsrail sınırını korumaya hazır olduklarını, bunu da Litani’nin güneyinden tamamen çekilerek ve silah meselesini Litani’nin kuzeyinde hükümetle müzakere ederek yapabileceklerini anlatmak istediklerine’ dikkat çekti. Kaynaklar, ‘bu durumun ABD tarafından reddedildiğini, Washington’ın hamle karşılığında hamle ilkesine bağlı kaldığını, yani İsrail’in aşamalı olarak çekilmesi, esirlerin serbest bırakılması ve hedef almayı durdurması karşılığında devletin de Hizbullah’ın askerî yapısını dağıtarak egemenliğini tesis etmesini istediğini’ vurguladı.

Lübnan Kuvvetleri Partisi’ne yakın kaynaklar, ‘Hizbullah’ın artık bu yönde bir adım atmazsa hem kendisini hem de tüm Lübnan halkını yeni bir savaşa sürükleyeceğinin farkında olduğunu, eylül ayında önceki ABD temsilcisi Amos Hochstein’ın sunduğu fırsatı değerlendirmediğinde savaşla karşılaştığını ve şimdi Tom Barrack’ın sunduğu fırsatı değerlendirmemesi halinde Lübnan’ı tehlikeye atacağını bildiğini’ ifade etti. Kaynaklar, Lübnan’ın yeni şiddet sahnelerine sürüklenmemesi konusunda uyardı.