Bilim insanlarından sıradışı teori: Yüz maskeleri aşı etkisi yapabilir

Araştırmacılara göre maskeler, maruz kalınan mikrop miktarını azaltıyor (Unsplash)
Araştırmacılara göre maskeler, maruz kalınan mikrop miktarını azaltıyor (Unsplash)
TT

Bilim insanlarından sıradışı teori: Yüz maskeleri aşı etkisi yapabilir

Araştırmacılara göre maskeler, maruz kalınan mikrop miktarını azaltıyor (Unsplash)
Araştırmacılara göre maskeler, maruz kalınan mikrop miktarını azaltıyor (Unsplash)

Tüm dünya etkili ve güvenilir koronavirüs aşısını beklerken, bir araştırma ekibi ortaya provokatif bir teori attı. Buna göre maskeler bazı insanlarda kaba bir aşı etkisi yapıyor.
New England Journal of Medicine'de Salı günü yayımlanan ama henüz kanıtlanmadığı belirtilen iddia, asırlık bir yönteme dayanıyor. Söz konusu yöntem, bireylerin koruyucu bir bağışıklık tepkisi oluşturması için bir patojene kasıtlı olarak maruz bırakılmasını gerektiriyor. İlk önce çiçek hastalığına karşı denen yöntem çok riskli olduğu için gözden düşmüş ama modern aşıların yolunu açmıştı.
Koronavirüsle enfekte edilen hayvanlardan elde edilen veriler, maskelerin, kullanıcının karşılaşacağı virüs miktarını azaltabildiğini göstermişti. Araştırmacılar da vücuda sızan az sayıda patojenin, virüsü hatırlayabilen bağışıklık hücrelerinin üretilmesini sağlayabileceğini iddia ediyor.
Makalenin yazarlarından, Kaliforniya Üniversitesi, San Francisco’dan bulaşıcı hastalık uzmanı Dr. Monica Gandhi, “Virüsü kapabilirsiniz ama asemptomatik olursunuz. Asemptomatik enfeksiyon oranlarını maskelerle artırabilirseniz nüfusu aşılamanın (variolation) bir yolunu bulabilirsiniz” dedi.
Öte yandan bütün bunlar, maskeli kişilerin virüse kasıtlı olarak maruz kalması gerektiği anlamına gelmiyor. Dr. Gandhi, kalabalık toplanmalara atıfla, “Bunu kesinlikle tavsiye etmiyoruz. Virüs partileri yapmayın” diye konuştu.
Teorinin kanıtlanabilmesi için maskeli ve maskesizken virüse maruz bırakılan kişilerin verilerinin klinik deneylerle karşılaştırılması gerekiyor. Ancak bu, pek de etik değil. 
Teori, makaleye katkı koymayan başka uzmanların da ilgisini çekiyor ama bu uzmanlar da yeterli veri olmadan bunu desteklemeyi doğru bulmadıklarını ifade ediyor.
Buna göre söz konusu teorinin yanlış yorumlandığı durumda maske takan insanlar rehavete kapılabilir ve koronavirüse karşı alınması gereken diğer önlemleri gevşetebilir.
Makalenin yazarları arasında yer almayan Arizonalı epidemiyolog Saskia Popescu, “Bu teoriyi destekleyebileceğimiz kadar veri yok” dedi ve ekledi:
"İnsanların diğer tüm korunma stratejilerini uygulamaya devam etmesini istiyoruz."
 
Independent Türkçe, New York Times



Mavi köpekbalıklarının bukalemun gibi renk değiştirdiği keşfedildi

Fotoğraf: Wikimedia Commons
Fotoğraf: Wikimedia Commons
TT

Mavi köpekbalıklarının bukalemun gibi renk değiştirdiği keşfedildi

Fotoğraf: Wikimedia Commons
Fotoğraf: Wikimedia Commons

Yeni bir araştırmaya göre mavi köpekbalığının derisindeki benzersiz yapılar, bukalemun gibi renk değiştirebileceğine işaret ediyor.

Bu hafta Anvers'te düzenlenen Society for Experimental Biology konferansında sunulan çalışma, mavi köpekbalığının (Prionace glauca) derisindeki renkleri üreten küçük nano yapıları ortaya çıkardı. Köpekbalığının renginin sırrı, deriyi zırh gibi kaplayan pulların, dermal dentiküller diye bilinen pulpa boşluklarında saklı.

Çalışmada yer alan araştırmacılardan Viktoriia Kamska, "Mavi, hayvanlar alemindeki en nadir renklerden biri ve hayvanlar bunu üretmek için evrim boyunca çeşit çeşit benzersiz strateji geliştirdi. Bu da bu süreçleri bilhassa büyüleyici kılıyor" diyor.

Pulpa boşlukları içindeki guanin molekülü kristalleri, mavi reflektör görevi görüyor. Buna ek olarak melanin pigmenti içeren hücre bileşenleri diğer dalga boylarını emerek köpekbalığının karakteristik rengini üretiyor.

Dr. Kamska, "Bu bileşenler, aynalarla dolu torbaları ve siyah emicilerle dolu torbaları anımsatan şekilde ayrı hücrelerde toplanıyor ancak yakın ilişki içinde durarak birlikte çalışabiliyorlar" diye açıklıyor.

Melanin, belirli kalınlık ve aralıklara sahip guanin kristalleriyle işbirliği yaparak köpekbalığının derisindeki renk doygunluğunu artırıyor.

Bir diğer araştırmacı Mason Dean "Bu malzemeler bir araya getirilince, renk üretme ve değiştirmeyi sağlayan güçlü bir yetenek de ortaya çıkıyor" diyor.

Büyüleyici olan şey, kristalleri içeren hücrelerdeki küçük değişiklikleri gözlemleyerek bunların tüm organizmanın rengini nasıl etkilediğini görüp modelleyebilmemiz.

xsdfrgt
Mavi köpekbalığının dermal dentikülleri (Viktoriia Kamska)

Araştırma, renk üreten küçük yapıların biçimini, işlevini ve mimarisini tanımlayan gelişmiş görüntüleme teknikleri sayesinde mümkün oldu.

Dr. Dean "Rengi organizma düzeyinde, metre ve santimetre ölçeğinde incelemeye başladık ancak yapısal renk nanometre düzeyinde elde edildiğinden, bir dizi farklı yaklaşım kullanmamız gerekti" diyor.

Araştırmacılar daha sonra küçük deri yapılarındaki hangi yapısal parametrelerin, gözlemlenen görünümü üretmekten sorumlu olduğunu doğrulamak için bilgisayar simülasyonları kullandı.

Bu renk değişimi mekanizmasının, guanin kristal aralığını etkileyecek çevresel faktörler tarafından da yönlendirilebileceğini gösterdiler.

Dr. Dean, "Bu şekilde nem veya su basıncı değişiklikleri gibi basit bir şeyden kaynaklanan çok ince ölçekteki değişiklikler, vücut rengini değiştirebilir ve bu da hayvanın nasıl kamufle olacağını şekillendirir" ifadelerini kullanıyor.

Örneğin köpekbalığı daha derine yüzdüğünde, deriye daha fazla basınç uygulanması sonucu guanin kristallleri birbirine doğru itiliyor ve köpekbalığının rengi koyulaşarak çevresine daha iyi uyum sağlıyor.

Bu küçük yapıların davranış mekanizması köpekbalığının deri rengini de değiştiriyor olabilir. Dr. Dean şöyle diyor: 

Böylesine çok işlevli bir yapısal tasarım (yüksek hızlı hidrodinamik ve kamufle edici optik özellikleri birleştiren bir deniz canlısı yüzeyi) bildiğimiz kadarıyla daha önce görülmedi.

Independent Türkçe