عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Yemen: Husileri eleştiren siyasinin tutuklanmasını arabulucular engelledi

Yahya Ebu Asba
Yahya Ebu Asba
    Sana / Şarku’l Avsat
TT
TT

Yemen: Husileri eleştiren siyasinin tutuklanmasını arabulucular engelledi

Yahya Ebu Asba
Yahya Ebu Asba

Yemen’in başkenti Sana'dan ilgili kaynaklar, Husi milislerinin iki gün önce Yemen Sosyalist Partisi Merkez Komitesi başkanı Yahya Mansur Ebu Asba'yı, Husilerin darbenin yıldönümünü kutlamak için gerçekleştirdiği bir etkinlikte yaptığı konuşmada Husilere yönelik eleştirilerinden dolayı tutuklamaya çalıştığını, ancak Husi yanlısı arabulucuların müdahalesiyle tutuklamanın engellendiğini bildirdi.
Kaynaklar Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamada, Husi üyelerinin başkentteki bir otelde Husi yanlısı yerel yetkililerin darbenin yıldönümünü kutlamak için düzenledikleri kutlamada yaptığı konuşmada Husilerin darbesinden bu yana uyguladığı baskıcı politikaları ve açlıktan ölümleri ve genel olarak Yemenlilere karşı saldırılarını sert bir şekilde eleştiren Ebu Asba'yı tutuklamaya çalıştıklarını bildirdi.
Aynı kaynaklar, Husi yanlısı siyasetçilerin ve Husilerin etkinliğine katılmaya zorlanan bir dizi toplumsal ismin ve aktivistin Husi liderlerini sosyalist lider Ebu Asba'yı tutuklamaması için ikna etmeyi başardığını ifade etti.
Kaynaklar, Ebu Asba'yı başlangıçta grubun darbesini destekleyen parti liderlerinden biri olmakla suçlarken, Husilerin Sana'daki finanse edilmesine ve düzenlenmesine katıldığı etkinliğinde gruba yönelik ani ve şiddetli saldırısının, Asba’nın Husilerin yolsuzluk, ihlal, yok etme ve tacizlerinden artık şikayetçi olduğunu ve bunların karşısında durmanın zorunlu olduğunu düşündüğü bir aşamaya geldiğini gösterdiğini belirttiler. 
Grubun yandaşları ve militanları, etkinlik sırasında konuşan lider Ebu Asba'yı susturmaya ve yüksek sesle "Humeyni” ismini zikretmeye çalışırken Ebu Asba, Husilerin Yemenli erkek ve kadınlara yönelik taciz politikalarını ve aynı zamanda zorbalıkla uyguladığı çeşitli yönelimlerini ve politikasını şiddetle eleştirdiği konuşmasını tamamlamayı başardı. Asba konuşmasında, Husileri Yemen halkına silahla korkutma ve sindirme yoluyla yabancı politikaları ve kültürleri dayatmakla suçladı. Yahya Ebu Asba konuşmasında şu ifadeleri kullandı:
“Sivillere yönelik çıkarların göz ardı edilmesi ve Yemen toplumunun hak, özgürlük ve vesayetine el konulması güç ya da yetkinin değil, iflasın göstergesidir. Hakimiyet her zaman halkın rızasıyla başlar. Halkın rızası akılları çeldirilerek ve kandırılarak alınıyor. Devletin kaynakları ayrımcılık, yolsuzluk olmaksızın kamu yararı içindir. Yemen'de savaşın devam etmesi bugün hepimiz için kurtuluşun ancak eşitlikçi sosyal bir devletle mümkün olacağını anlamamızı sağladı."
Asba açıklamasında, Yemen coğrafyasına nüfuzunu genişleterek vatandaşların iradesini ve haklarını elinden alan herhangi bir partinin devletle hiçbir ilişkisi olmadığını ve kesinlikle bir devlet kuramayacağını belirtti. Asba açıklamasını şu sözlerle sürdürdü:
“Bu, kendi kendine yeten, adil ve eşitlikçi sosyal bir devleti kurmak üzere kapsayıcı bir ulusal projeye katılmak için girişimde bulunulması durumunda Yemenli taraflardan herhangi birinin tam ulusal ortaklık hakkını inkar etmek anlamına gelmez. Temel kural, tüm Yemenliler ve Yemenli ortakların düşman değil ortak olduğunu kabul etmek ve düşmanlık kavramını vatan sözlüğünün dışında bırakmaktır.”
"Hepimiz tek bir ağızdan düşman olmayı ve üstün gelmeye çalışmayı bırakmalıyız demeliyiz. Yemen halkının maslahatı için en iyi taraf olmaya çabalamadıkça Yemen'in çıkarları en güçlü olan tarafın eliyle sağlanmayacak.”
Ebu Esba, milislerin silah kullanımı ve zorbalıklarına yönelik eleştirisinde, "Sosyal bir devlet dışında güç kurmayı sağlayan silahlar meşruiyet yaratmadığı, kalkınmayı sağlamadığı ve hak ve özgürlüklere ağırlık vermediği için bunu söylüyoruz" ifadelerini kullandı.
Sosyalist lider, Husilerin Yemenlilerin kimliğini ortadan kaldırmaya çalıştığına dikkati çekerek vaazlarıyla Yemenlilerin aklını çeldiğini iddia ettiği grubun liderlerine saldırdı ve Husi kontrolündeki bölgelerin "artık kimseden gizlenmeyen sistematik bir kültürel işgale maruz kaldığını" vurguladı.
Sosyalist lider konuyla alakalı şu ifadeleri kullandı:
"Düşmanlık ve kin, ötekileştirme ve üstün gelme arzusundan kurtulmalıyız.  Yemenliler olarak, farklı vizyonlarımıza ve görüşlerimizin çeşitliliğine bakılmaksızın birbirimizi bu ülkede ortaklar olarak görmemiz gerekiyor."
Darbe liderinin aşırılık yanlısı vaazlarına değinen Ebu Asba, "Yemen'deki savaşı durdurmanın çözümü, vaazlar ve dersler vererek değil, tüm Yemenlileri tek bir diyalog masasında oturtarak kan dökülmesini durduran ve bu savaşı sona erdiren bir Yemen çözümü üretmekle mümkün olabilir" dedi.
Husilerin genellikle Sana'da kendisine karşı çıkan sesleri bastırarak muhaliflerini hapishanelere attıkları biliniyor. Husiler, birkaç ay önce eski Kültür Bakanı Halid er-Ruveyşan'ı tutuklamış, daha sonra kabilesinin Husilere baskı yapması sonucu sosyal medyadaki paylaşımlarında Husilere saldırmama sözü karşılığında serbest bırakılmıştı.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Ortadoğu'da Dürziler: Gizemli doktrin ve önemli siyasi rol

Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
TT
TT

Ortadoğu'da Dürziler: Gizemli doktrin ve önemli siyasi rol

Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)

Dürziler, dini ve sosyal gizliliğini korumaya çalışırken, Ortadoğu'da Lübnan, İsrail ve Suriye gibi yayıldığı ülkelerde siyasi roller oynayan bir azınlığı oluşturuyorlar.

Son birkaç gün boyunca, Güney Suriye'deki Suveyda şehrinde Dürzi milisler, Bedevi milislerle çatışmaya girdiler ve bunun sonucunda yaklaşık 100 kişi hayatını kaybetti. Suriye hükümeti güçleri salı günü Suveyda şehrine girip ateşkes ilan ederken, İsrail Suriye güçlerini hedef alan hava saldırıları düzenlediğini duyurdu. Zira Tel Aviv daha önce azınlık Dürzi halkını korumaya ve Güney Suriye'de asker konuşlandırmayı önlemeye çalışacağına söz vermişti.

Peki Dürziler kimdir ve inançları, siyaset ve toplumdaki rolleri hakkında ne biliyoruz?

Dini inançları

Dürzilik, 11’inci yüzyılın başında, İmamiye’den (İsna Aşeriye) sonra Şiiliğin ikinci en büyük dalı olan İsmâiliyye mezhebinin bir fırkasıdır.

Kendilerine Muvahhidun diyen Dürziler, Lübnan'daki en yüksek dini otorite olan el-Akl Şeyhliğinin web sitesine göre, “Bir ve tek olan, yeri ve göğü yaratan Allah’a” meleklerine, peygamber ve resullerine, ahiret gününe inanırlar.

Mezhep mensupları ile sınırlı olan öğretilerinin gizliliğini açıklar şekilde, ritüellerine aşina olan ve adının açıklanmasını istemeyen birinin AFP’ye vurguladığı gibi, Dürziler inançlarında “zahiri mesaj ile batini mesaj”ı temel alırlar.

Bahsi geçen kişi, tek tanrılı dinlerin uzun bağlamlarına dayanan, dini kavramları felsefe ile karıştırma yoluyla Platon'un fikirlerinden etkilenen, “Allah’ın gerçek tevhidinde olgun bir aşamaya” dayanan öğretilerden bahsediyor.

Dürzilik, sözde doğruluk, iman kardeşlerini koruma ve karşılıklı yardım, İblis'i ve bütün şer güçleri tanımama gibi yedi temel tavsiyeyi (esası) benimser ve reenkarnasyonun “mezhebin bir parçası” olduğuna inanır.

Dini günler

Dini günleri, diğer mezhepler ile aynıdır. Ek olarak, kurban bayramından önceki on gün boyunca yapılan günlük toplantılar vardır. Bu toplantılarda dini okumalar, bazı ibadetler, bazı şiirler ve manevi okumalar yapılır. Bunlar Muvahhid birisinin yerine getirmesi halinde gerçek tevhidi uygulamış kabul edileceği yedi esası pekiştirmektedir.

Aynı şekilde, Hicri yeni yılı ihya ederler ve herkes gücü yettiğince zekat öder.

Şeyhleri iman kardeşlerini koruma ve iletişimi koruma ilkesini yerine getirmek için perşembe-cuma gecesi ritüelleri ve ibadetleri eda etmek, dini okumalar yapmak amacıyla toplanırlar.

Mezhebin öğretileri mensupları arasında gizli kalır ve bazı karma evliliklerin varlığına rağmen, genellikle Dürzilerin kendilerine mezhep mensuplarının dışında hayat arkadaşı seçmeleri hoş karşılanmaz.

Yayıldıkları bölgeler

Dindar erkeklerinin siyah kıyafetler giyinip başlarına beyaz sarık sardıkları, kadınlarının ise yine siyah kıyafetler giyip, başlarını ve yüzlerinin bir kısmını örten beyaz bir başörtü taktıkları Dürzilerin sayısının 1 milyondan fazla olduğu tahmin ediliyor.  

Dürzi mezhebi mensupları çoğunlukla Lübnan, Suriye, Filistin toprakları ve Ürdün'deki dağlık bölgelerde yoğun bir şekilde yaşıyorlar.

Suriye'deki nüfuslarının 700 bin olduğu tahmin ediliyor ve çoğu kaleleri sayılan Suveyda şehrinin bulunduğu ülkenin güneyinde yaşıyor. Ayrıca Şam kırsalındaki Ceramana ve Sahnaya ilçeleri ile ülkenin kuzeybatısındaki Idlib'de sınırlı sayıda bulunuyorlar.

Lübnan'da sayılarının yaklaşık 200 bin olduğu tahmin ediliyor ve yoğun olarak ülkenin merkezindeki dağlarda, özellikle de Şuf, Aliya ve el-Metn el-Ala bölgelerinde, ayrıca Cebel el-Şeyh’in batı eteklerindeki Hasbaya ve Raşiya gibi bölgelerde yaşıyorlar.

İsrail'de ise Celile, Karmel Dağı ve işgal altındaki Golan Tepeleri'nde 20'den fazla köyde dağınık bir şekilde yaşıyorlar. Merkezi İstatistik Bölümü'ne göre, İsrail vatandaşlığına sahip olanların sayısı 153 bin. Ek olarak, Golan'da yaşayan yaklaşık 23 bin Dürzi’nin büyük çoğunluğu kalıcı İsrail ikametgah belgesine sahip.

İsrail'deki Dürzi Mirası Merkezi'ne göre, İsrail mezhebi “kendi mahkemeleri ve bağımsız manevi liderliği ile tek başına bir oluşum olarak” tanıyor.

Tarihçi Sami Nesib Makarem, “Dürzi İnancı” adlı kitabında, özellikle Lübnan ve Kuzey Suriye'deki bazı Dürzilerin “16. yüzyıldan itibaren Cebel-i Havran'a göç ettiğini” ve bölgenin “Cebel-i Dürzi” olarak anılmaya başladığını belirtiyor.

Buradan bazıları, özellikle kuzeyde yaklaşık 15 bin ila 20 bin Dürzi'nin yaşadığı Ürdün'e göç etti.

Az sayıda Dürzi de Latin Amerika, Güneydoğu Asya ve Avustralya gibi dünyanın çeşitli bölgelerine ve ayrıca Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Meksika'ya göç etti.

Sosyal ve politik rol

Dürziler, farklı ülkelere yayılmalarına rağmen yakın bağlarını sürdürmeye çalıştılar.

Beyrut Amerikan Üniversitesi'nden tarihçi Profesör Makram Rabah, Dürziler, Maruniler ve Lübnan Dağı'ndaki çatışmalar üzerine yazdığı bir diğer kitapta şu açıklamayı yapıyor: “Karma evlilikler ve Dürziler arasında ilişkiler var ve din adamları bu ilişkinin sürdürülmesinde önemli bir rol oynuyorlar. Sınırlar çizilmiş olsa da, Dürziler onları gerçekte tanımadılar.”

Makram'a göre, bir azınlık olmalarına rağmen, Ortadoğu'da Dürziler “bölgenin siyasi ve sosyal yaşamında, ekonomik ve sosyal meselelerinde önemli ve bazen öncü bir rol” oynadılar.

Bu durum genellikle, azınlığın rolünü, büyüklüğünün ötesinde şekillendirmede önemli bir etkiye sahip olan feodal liderlerden veya aile liderlerinden kaynaklanıyordu.

Örneğin Lübnan'da lider Kemal Canbolat, 1950'lerden iç savaşın başlangıcı (1975-1990) ve 1977'deki suikastına kadar önemli bir siyasi rol oynadı.

Suriye'de Fransız manda yönetimi, 1921'de Cebel el-Dürzi bölgesine idari bağımsızlık verdi ve bu statü 1937'ye kadar devam etti. Ancak bu dönemde, en önde gelen Dürzi liderlerinden biri olan Sultan Paşa el-Atraş, 1925'te Fransızlara karşı patlak veren büyük bir ayaklanmaya liderlik etti.

İsrail'e gelince, Makram Rabah, Dürzilerin “devlete tamamen entegre olduklarını ve orduda görev yaptıklarını, bunun da onlara devlet nezdinde daha fazla nüfuz sağladığını” açıklıyor.

Suriye'de çatışmanın patlak vermesinin ardından Dürziler, kendilerini çatışmadan ve sonuçlarından uzak tuttular. Birkaç istisna dışında, genellikle rejime karşı silahlanmadılar veya muhalefete katılmadılar. Bulundukları bölgelerde çeşitli silahlı grupların parçası olan Dürziler, Beşşar Esed'in devrilmesinden sonra iktidara gelen yeni yetkililerle henüz bir anlaşmaya varamadılar.

Nisan ayı sonlarında Şam kırsalındaki iki bölgede patlak veren ve Suveyda'ya uzanan çatışmalar, Dürzi milisler ile güvenlik güçlerinin de aralarında olduğu en az 119 kişinin ölümüne yol açtı. Bu kanlı çatışmaya İsrail hava saldırılarıyla müdahale etti ve Şam’ı, Dürzilere zarar verilmemesi konusunda uyardı.

Nadir görülen bir siyasi ayrışmayla, Dürziler arasında son olaylara ilişkin tutumlar farklılaştı. Kemal Canbolat’ın oğlu Lübnanlı lider Velid Canbolat, Dürzileri Müslümanlar ile “sonsuz bir savaşa” sürüklemek konusunda uyarıda bulunurken, dini otoriteler ve Suriyeli Dürzi askeri gruplar, Dürzilerin ülkenin “ayrılmaz bir parçası” olduğunu vurguladılar. Buna karşılık, Suriyeli din adamları ve İsrail’deki Dürzilerin dini lideri Şeyh Muvaffak Tarif, İsrail'e Suriye Dürzilerini koruma çağrısında bulundular.

Rabah, bu tarafların “farklı ajandalara sahip olduğunu ve daha da önemlisi, üç ülkeye uzanan bir nüfuz mücadelesi olduğunu” belirtti.