Filistin yönetimi Katar’ın açıklamalarına neden sessiz?

Batı Şeria’da normalleşme ve yerleşimcilere karşı yapılan protesto gösterisi (Reuters)
Batı Şeria’da normalleşme ve yerleşimcilere karşı yapılan protesto gösterisi (Reuters)
TT

Filistin yönetimi Katar’ın açıklamalarına neden sessiz?

Batı Şeria’da normalleşme ve yerleşimcilere karşı yapılan protesto gösterisi (Reuters)
Batı Şeria’da normalleşme ve yerleşimcilere karşı yapılan protesto gösterisi (Reuters)

ABD ile Katar yönetimlerinin geçen hafta yaptığı ortak basın açıklamasında Katar, “Yüzyılın Anlaşması” adıyla bilinen Amerikan barış planına uygun olarak İsrail-Filistin görüşmelerine dönülmesi gerektiğini belirtmişti. Bu açıklamaya sert tepki veren Filistin hükümet yetkileri, Mahmud Abbas tarafından üstü kapalı bir şekilde uyarıldı.
Filistin Hükümet Sözcüsü Nebil Ebu Rudeyne yaptığı kısa açıklamada, “Filistin’in resmi pozisyonu, yalnızca Filistin Haber ve Enformasyon Ajansı WAFA aracılığıyla yayınlanır” dedi.
Rudeyne’nin bu açıklaması Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) üyelerinin Katar’a yönelik eleştirilerinin ardından geldi. Şarku’l Avsat’ın ulaştığı kaynaklar, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas FKÖ üyelerinden Katar’a yüklenilmemesini istedi. Abbas’ın bu tutumu kendi içlerinde bir tartışma yarattı. Zira Filistin yönetimi “Yüzyılın Anlaşması” denilen Amerikan planını tümüyle reddediyor.
Abbas’ın bu ani tutumunun ardından Filistin resmi haber ajansı WAFA, FKÖ İcra Komitesi üyesi Ahmed Mecdali’nin açıklamalarından konuyla ilgili kısımlarını silmek zorunda kaldı.
Filistin yönetiminin açıklamasından önce WAFA, Mecdelani’nin şu sözlerine yer vermişti:  “ABD ile Katar tarafından yapılan ortak açıklamada, Katar’ın İsrail-Filistin çatışmasının müzakere yoluyla çözülmesi gerektiğini söylemesi Filistinlilerin reddettiği “Yüzyılın Anlaşması”nı onayladığını gösterir.”
Filistin’in resmi pozisyonu açıklandıktan sonra bu paragraf silindi. Başka FKÖ üyeleri de resmi tutumun öncesinde açıklama yapmışlardı. Bu açıklamalardan bazıları Teysir Halid ile Bassam el-Salih’e aitti. Halid, Katar’ı sözde barış planı hakkında memnuniyetini açıkladığı için kınadı ve Katar yetkililerini Filistin halkının haklarına saldırıda bulunan Amerika politikalarından uzak durmaya çağırdı. Halid, ABD vizyonunu reddederek ABD ile varılan anlaşmadan geri dönülmesini talep etti.
Bassam Salihi ise Katar'ın müzakerelerin temeli olarak Amerikan anlaşmasını kabul eden ilk net Arap resmi açıklamasını yaptığını söyledi ve ekledi:  "Bu, Filistinli grupların son toplantısında üzerinde anlaşmaya varılan kararların uygulanmasının önemini doğrulayan çok tehlikeli bir gelişme. Bu tehlike karşısında halkımızın bütün enerjisini seferber etmeliyiz. Ulusal projemizi ve kurumlarımızı yenileyerek tüm eksik ve boşlukları ortadan kaldırmamız gerekir.”
Bu açıklamaların yanı sıra Halk Partisi Siyasi Büro üyesi Velid el-Avad, “Katar ile ABD arasındaki ortak açıklama, Katar’ın bildirinin yazım aşamasına katıldığına işaret ediyor” dedi.
Öte yandan Fetih medya ofis yetkilisi, Münir el-Cağub, Katar’a karşı sert bir açıklama yaptı. Cağub, Filistin hükümetinin açıklamasından sonra bile tweetini silmedi.
Filistin yönetiminin Katar’ı eleştirmekten niçin kaçındığı ve bu çekincenin siyasi ve mali düzenlemelerle ilgili olup olmadığı bilinmiyor. Filistin yönetiminin söz konusu açıklaması Hamas’ın Katar’ı aklayan açıklamalarının ardından yapıldı. Hamas siyasi büro üyesi Musa Ebu Merzuk, Katar’ın Filistin halkına çeşitli şekillerde yardım etmeye çalıştığını söylemişti.
“Filistin özellikle de Gazze halkına yardım edilmesi için mutlaka İsrail ile iletişime geçmek gerekir” cümleleri büyük tartışmalara yol açtı. Zira bu durumda normalleşme ve normalleşmeyi savunanları eleştirmek mümkün olmayacak.
Katar ve ABD, Washington’da düzenlenen üçüncü stratejik diyalog toplantısının ardından yaptıkları ortak açıklamada, iki ülkenin, Yakın ve Doğu Akdeniz'deki mevcut gerilimleri çözmek için diplomatik yöntemlerin kullanılması gerektiği üzerinde tartıştıkları,  DEAŞ'ı yenmek için ortak çaba dahil olmak üzere bölgesel güvenlik sorunlarını da masaya yatırdıkları dile getirildi. Libya, Suriye ve Yemen'deki çatışmaları bitirmek için çalışıldığı ifade edilen toplantıda,  İsrail-Filistin çatışması karşı ABD’nin barış planı olan “Yüzyılın Anlaşması”nın çözüm bulma imkanları da konuşuldu. 



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.