ABD'de "süper domuzlar" kontrolden çıktı: Milyarlarca dolarlık zarar bekleniyor

Süper domuzlar kontrol altına almayı zorlaştıracak kadar hızlı üreyebiliyor (WSAV.com)
Süper domuzlar kontrol altına almayı zorlaştıracak kadar hızlı üreyebiliyor (WSAV.com)
TT

ABD'de "süper domuzlar" kontrolden çıktı: Milyarlarca dolarlık zarar bekleniyor

Süper domuzlar kontrol altına almayı zorlaştıracak kadar hızlı üreyebiliyor (WSAV.com)
Süper domuzlar kontrol altına almayı zorlaştıracak kadar hızlı üreyebiliyor (WSAV.com)

ABD’de yaban domuzları tıpkı saatli bir bomba gibi günden güne artan bir tehdit teşkil ediyor ve milyarlarca dolar zarara neden oluyor.
ABD’de yaklaşık 9 milyon yaban domuzu var ve ABD Tarım Bakanlığı bu sayının şiştiğini ve halihazırdaki 2,5 milyar dolarlık (yaklaşık 19 milyar TL) zararı artırdığını belirtiyor. 
Konuyla ilgili The Atlantic’e konuşan ABD Tarım Bakanlığı yetkilisi Dale Nolte, domuzların artan sayısına dair problemin "yabani domuz bombası" diye de anıldığını belirtti. Nolte, domuzların çok hızlı üreyebilmesinin sorunu kontrol altına almayı zorlaştırdığını söylüyor. 
WSAV.com'un haberine göre Nolte şu ifadeleri kullandı:
"Binden iki bine çıkması büyük bir sorun değil. Ancak bir milyon domuz varsa bunun 4 milyona sonra 8 milyona ulaşması uzun sürmüyor."
Nolte, bazı yabani domuzların (evcil ırklar ve Avrupa yaban domuzu) melezlendiğini ve "süper domuz" denilen tür haline geldiğini belirtiyor. 

Süper domuz nasıl görünüyor?
Nolte’ye göre süper domuzlar son derece zeki, çok iyi koku alma duyusuna sahip ve ağır kürk gibi vahşi doğada hayatta kalma yeteneklerini artıran fiziksel özelliklere sahip. Bunlar yaban domuzlarından aldıkları özellikler. 
Öte yandan her zaman doğurgan olacak ve bir defada 10 domuz yavrusu doğuracak şekilde yetiştirilmiş evcil domuzlardan da belli özellikleri devralmış durumdalar. 
Tarım Bakanlığı yaban domuzlarının da çok büyüyebileceğini, bunun da 34’le 113 kg arasında değişebileceğini ifade ediyor. Bununla birlikte domuzlar iki kat daha büyük olabilir ve boyları bir metreye varabilir. 
Saskatchewan Üniversitesi’nde biyolog Ryan Brook, "Melezlerle ilgili sorun, tüm bu genetiğin büyük faydalarını elde etmeniz" diye belirtiyor. 
Domuzlar ayrıca sürekli büyüyen dört dişe sahip (ikisi üstte, ikisi altta) ve saatte 50 km koşabiliyor. 
Tarım Bakanlığı yaban domuzlarının sayısız hasara neden olduğunu ve bunların herkesi etkilediğini söylüyor. 
Domuzlar ekinlere zarar veriyor, sağlıklı çiftlik hayvanlarına mikrop bulaştırıyor. Onlardan bulaşabilen organizma ve patojenler arasında domuz gribi, salmonella, hepatit ve E.coli bulunuyor. 
Yaban domuzları ayrıca çiftçilere, piknik veya yürüyüş yapanlara beklenmedik biçimde saldırabiliyor. 
ABD’nin Teksas eyaletinde domuzların sayısı 1,5 milyonu geçiyor ve kontrol altına almak için her yıl yaklaşık 4 milyon dolar (yaklaşık 30 milyon TL) harcama yapılıyor. 
 
Independent Türkçe, WSAV.com



500 yıllık İnka saç teli tarihi varsayımları nasıl değiştirdi?

İnka khipu'sunun ana kordonu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)
İnka khipu'sunun ana kordonu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)
TT

500 yıllık İnka saç teli tarihi varsayımları nasıl değiştirdi?

İnka khipu'sunun ana kordonu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)
İnka khipu'sunun ana kordonu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)

İnkalara ait bir astronomik gereçte bulunan saç teli, imparatorlukta kayıt tutmanın sadece seçkin kişiler değil, sıradan halk arasında da yaygın olduğunu gösteriyor.

Hakemli dergi Science Advances'ta yayımlanan bu bulgu, Ortaçağ uygarlığındaki sayısal okuryazarlık hakkında bilinenleri değiştiriyor.

İnkalar kayıtları, özellikle de sayısal bilgileri tutmak için khipu adı verilen ve düğümlü ipten yapılan gereçler kullanıyordu.

Bu gereçler, üzerine çok sayıda sarkan iplerin bağlandığı ana bir kordondan oluşuyor ve düğümler, konumları ve renkleri aracılığıyla bilgi kodlanıyordu.

Bazen bir khipu'nun üzerinde, yaratıcısını belirtmek için "imza" niteliğinde bırakılmış insan saçı bulunabiliyor.

cvfgbtyh
Peru'da yer alan Jucul'daki hipu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)

Araştırmacılar "Eskiden And Dağları'nda saç, geldiği kişiyi temsil eden ve ritüel açıdan güçlü kabul edilen bir şeydi" diye açıklıyor.

Bugüne kadar, İspanyol sömürgesi dönemine ait belgeler yalnızca erkek elitlerin khipu yaptığını ima ediyordu.

"Khipu okuryazarlığı"nın, kayıt tutmakla görevli bürokratlar dışında yaygın olmadığı düşünülüyordu.

Araştırmacılar, "Özellikle İspanyol sömürge tarihçelerine dayanarak, khipu'ların sadece bürokrasideki erkek elitler tarafından yapıldığı düşünülüyor" diye yazıyor.

19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında khipu'nun Andlı işçiler, köylüler ve kadın köylüler arasında bile üretildiği belgeleniyor.

Ancak 15. yüzyıldan kalma bir khipu'ya yaratıcısı tarafından işlenen insan saçı üzerinde yapılan son analiz, o dönemde bile düşük rütbeli İnkaların khipu yapıp kullandığını gösteriyor.

Sözkonusu khipu, çok az belgeyle birlikte bir Alman müzayedesinde bulundu ve daha sonra 1498'e tarihlendi.

Araştırmacılar, ana kordonun yaklaşık 104 santimetre uzunluğunda, katlanmış ve bükülmüş insan saçından yapıldığını ve yaklaşık 8 yıllık saç uzamasına denk geldiğini söylüyor.

Bilim insanları kimyasal analizdeki gelişmelerden yararlanarak saç örneğinden karbon, nitrojen ve kükürt gibi farklı elementlerin seviyelerini aynı anda ölçtü.

Bu gereci yapan kişinin bürokratların et ve mısır içeren beslenme biçimi yerine, sıradan halkın yumru kökler ve yeşilliklerden oluşan beslenme düzenini izlediğini tespit ettiler.

Oksijen ve hidrojen değerlerini ölçen daha ayrıntılı analizler, halkın alt kesiminden gelen bu kişinin muhtemelen günümüzde Peru'nun güneyi veya Şili'nin kuzeyinde yer alan bölgede yaşadığını ortaya çıkardı.

Bilim insanları şöyle yazıyor: 

Önceki varsayımların aksine, belli ki İnka İmparatorluğu'ndaki halk da İnka tarzı khipu'lar üretmiş.

Çalışmanın sonuçları, kadınların da bu kayıt sistemlerini yaptığını gösteren, yakın zamandaki diğer bulguları da doğruluyor ve khipu okuryazarlığının sadece erkek elitlerin alanı olduğu fikrine meydan okuyor.

Araştırmacılar, "İnka İmparatorluğu'nda khipu okuryazarlığı, şimdiye kadar düşünülenden daha kapsayıcı ve yaygın olabilir" sonucuna varıyor.

Independent Türkçe